Fálkinn - 07.11.1962, Qupperneq 29

þurftu ekki lengur að óttast óvinahern-
að. ísland var hlutlaust ríki og hugðu
þeir að ekki liði á löngu áður en þeir
kæmust til heimkynna sinna. En styrj-
öldin hafði nú breiðzt út til fleiri landa
og samgöngur stopular. Allt virtist
benda til þess að þeir yrðu að una hag
sínum á þessum ókunnu slóðum enn
um sinn. Og þeir komust brátt að því
að hér ríkti engu síður lífsgleði og fjör
en suður í Ríó þótt norðar væri á hnett-
inum og allt heldur fábrotnara. Kven-
fólkið var svipað um alla innréttingu
og heldur tilkippilegra ef nokkuð var.
Skipbrotsmönnunum var tekið eins og
tignu aðalsfólki í fyrstu, ungu stúlk-
urnar höfðu ekkert á móti því að
hnippt væri í þær í skuggasælu skoti
og nú lifnaði jafnvel glóð í æðum
þeirra sem eldri voru. Sextíu útlend-
ingar í þrjátíu þúsund manna bæ settu
óneitanlega dálítinn svip á bæjarlífið.
Og það leið ekki á löngu áður en lög-
reglan varð að gera sínar ráðstafanir.
Lögreglustjórinn var ungur maður,
Agnar Koefod-Hansen, aðeins 24 ára að
aldri' og nýskipaður í embætti. Þrátt
fyrir ungan aldur hafði hann þegar
hér var komið sögu gerzt forvígismaður
í sögu þjóðar sinnar og hafði auk þess
kynnt sér lögreglumál í Þýzkalandi og
Danmörku.
Brátt komst sá orðrómur á kreik að
skipbrotsmennirnir af „Bahia Blanca“
væru ekki allir þar sem þeir voru séð-
ir. Þeir voru ekki venjulegir sjómenn
sem lent höfðu í lífsháska. heldur dul-
búinn innrásarlýður, búinn ýmiskonar
leynivopnum, þrautþjálfaðir í skæru-
hernaði og leifturárásum. Þjóðverjar
hefðu smyglað þeim inn í landið til að
taka völdin í sínar hendur þegar stund-
in rynni upp. Yfirvöldin íslenzku vildu
hafa vaðið fyrir neðan sig. Um líkt
leyti komst það upp að leynileg sendi-
stöð var starfrækt í Reykjavík og þaðan
sendar ýmsar tilkynningar á dulmáli.
Stöðin var miðuð upp og reyndist vera
til húsa í Túngötu 18, bústað þýzka
ræðismannsins, dr. Gerlach. Doktorinn
var æstur nazisti og vann leynt og ljóst
að framgangi stefnunnar á íslandi, þótt
honum yrði lítið ágengt. Hann var
læknir að menntun en hafði snúið baki
við grein sinni og gengið í utanríkis-
þjónustuna, helgað sig þýzku þjóðernis-
stefnunni algjörlega. Hann starfrækti
nazistískan félagsskap meðal Þjóðverja
á fslandi og lagði ríkt á við alla að
ganga fram í brennandi andanum fyrir
hinum stór-þýzka málstað.
Tveimur árum áður hafði þýzka
stjórnin seilst til ítaka og áhrifa á ís-
landi en nefnd manna var send frá
Lufthansa til þess að semja við ís-
lenzku stjórnina um flugvallarréttindi
á íslandi. fslendingar höfðu vísað al-
gerleg'a á bug allri ásælni Þjóðverj-
anna og fóru þeir bónleiðir heim og
þóttu hafa farið hina mestu sneypuför.
Þeir höfðu farið bónarveg að íslenzku
stjórninni í fyrstu en síðan haft í hót-
unum, hótað að loka markaði fyrir ís-
lenzkar vörur í Þýzkalandi. Þessi för
þýzku nefndarinnar og staðföst neitun
íslenzku stjórnarinnar vakti alheimsat-
hygli á sínum tíma, fram til þessa hafði
ekkert smáríki dirfst að setja þýzku
útþenslustefnunni stólinn fyrir dyrnar.
Það var ekki ósennilegt að Þjóðverj-
ar hyggðu nú á að seilast til ítaka á
íslandi með öðrum hætti og nú þótti
ekki annað fært en vopna reykvísku
lögregluþjónana. Jafnframt voru settir
sérstakir menn til að hafa eftirlit með
ferðum Þjóðverja af „Bahia Blanca“.
Leynilögreglumenn höfðu stöðuga gát
á öllum ferðum þýzka ræðismannsins
og viku aldrei af verðinum. Mönnum
voru í fersku minni örlög Danmerkur
og Noregs, þau voru nú hernumin af
nazistum.
Meðan þessu fór fram lifðu skipverj-
ar af „Bahia Blanca“ fremur áhyggju-
lausu lífi. Þeir bjuggu á þremur gisti-
húsum í höfuðborginni. Hótel Skjald-
breið, Hótel Heklu og Herkastalanum
og lifðu við dýrðlegan fagnað á Hótel
ísland hvert kvöld. Fljótlega eftir
komu þeirra voru þó settar reglur um
ferðir þeirra og þeim bannað að vera
á ferli eftir kl. 9 á kvöldin. Þessu
hlýddu þeir möglunarlaust, þótt þeim
þætti súrt í broti. Sú var þó bót í máli
að ræðismaðurinn gat fengið undan-
þágu ef sérstakt tilefni var. Þannig gátu
þeir skemmt sér eina kvöldstund í bú-
stað ræðismannsins með bjargvættum
sínum, áhönfinni af „Hafsteini“ er tog-
arinn kom heim úr siglingu frá Eng-
landi. Urðu þar fagnaðafundir með
sjómönnunum. Ólafi Ófeigssyni skip-
stjóra var afhent skjal eitt mikið í við-
urkenningarskyni fyrir björgunina og
ljósmynd af skipbrotsmönnum sem
tekin var á tröppum Þjóðleikhússins.
Ólafur skipstjóri brá á glens og spurði
hinn þýzka starfsbróður sinn hvort
skjal þetta mundi koma að notum, ef
togarinn yrði fyrir árás þýzks kafbáts.
Sohst skipstjóri varð dapur á svip er
hann svaraði: „Stríð er stríð.“
Þeir urðu góðir vinir þá fáu daga
er þeir voru samtímis í Reykjavík, en
Ólafur varð að sækja sjóinn áfram.
í maímánuði náði rás heimsviðburð-
anna til íslands, heimsstyrjöldin mikla
teygði hramm sinn að þessu afskekkta
eylandi sem hafði búið við frið í alda-
raðir. Það var örlagadagur í íslenzku
þjóðlífi þegar brezki herinn gekk á
land flestum að óvörum bjartan vor-
morgun með vopnaskaki. Og var þá
nokkur furða þótt hópur skipbrots-
manna yrði einnig að hlíta sínum örlög-
um?
Þjóðverjar vöknuðu við vondan draum,
það er gengið hart um salarkynni, byss-
ur á lofti, háværar raddir mæla á enska
tungu. máli óvinanna. Skipbrotsmenn-
irnir voru gripnir hvar sem þeir náð-
ust, einn jafnvel hrifinn úr hlýjum
konufaðmi og látinn stara upp í kalt
byssuhlaup.
Á Hótel Heklu var þeim stillt upp í
röð og verðir látnir gæta þeirra meðan
þeir voru tíndir upp úr rúminu hver
af öðrum. Þar var þjónn á hótelinu
\__y
Heildsölubirgðir:
STERLING H.F.
Höfðatúni 10 — Sími 13649 — 11977
sem hlotið hafði ýmsa skráveifu af
hendi Þjóðverjanna og taldi sig eiga
þeim grátt að gjalda. Hann gat ekki
leynt hrifningu sinni er hann sá hvern-
ig komið var fyrir hinum óstýrilátu gest-
um, hljóp nú að þeim og kallaði sigri
hrósandi: „Segið nú Heil Hitler, hel-
vítin ykkar!“ Brezku hermennirnir
skildu auðvitað ekki nema tvö orð í
þessu hrópi mannsins og voru ekki sein-
ir á sér, gripu hann og stilltu honum
líka upp í röðina með Þjóðverjunum. —-
Þó tókst um síðir að leiðrétta þennan
misskilning, Bretum var gert ljóst að
maður þessi væri einlægur bandamaður
þeirra. Var honum þá sleppt.
En Þjóðverjar voru reknir ásamt öðr-
um föngum fram á bryggju og síðan
fluttir í brezk skip. Nokkrir þeirra
reyndust þó ekki vera í bænum og var
leitað ákaft að þeim út um sveitir. Þrír
eða fjórir þeirra höfðu brugðið sér í
skemmtiferð austur um sveitir og sátu
að kaffidrykkju í Skíðaskálanum á
heimleið. Sjá þeir þá bifreið bruna upp
að skálanum og út ganga einkennis-
búnir menn. Þeir setjast við næsta borð
og panta sér kaffi. Þjóðverjar áttuðu
sig ekki á því hverjir þar fóru og töl-
uðu áfram þýzku. Þá áttaði sig einn
Bretinn, spratt úr sæti sínu og hrópaði:
„Germans!“
Framhald á bls. 38.
FÁLKINN 29