Fréttablaðið - 15.10.2009, Blaðsíða 28

28 15. október 2009 FIMMTUDAGUR
UMRÆÐAN
Jórunn Frímannsdóttir skrifar um frí-
stundaheimili Miðborgar
Borgarfulltrúi Björk Vilhelmsdóttir fer stórum orðum í grein í Frétta-
blaðinu í gær um að til standi að flytja
þjónustumiðstöð Miðborgar og Hlíða 300
metra til austurs. Hún gerir samráðs-
leysi og ákvarðanatöku borgarstjóra að
umtalsefni en hefur greinilega gleymt að
kynna sér staðreyndir málsins. Þær eru
eftirfarandi: Um leið og ljóst var á síð-
asta ári að verulegur samdráttur væri
líklegur í tekjum borgarinnar á sama
tíma og aukning yrði á þjónustu lá fyrir
að leita þyrfti allra leiða til að draga
úr kostnaði borgarinnar. Þar með talið
að nýta betur húsnæði stofnana borg-
arinnar. Velferðarráði öllu og þar með
talið fulltrúum minnihlutans var
fullkunnugt um þær ráðagerð-
ir. Strax var gengið í að skoða
alla leigusamninga og í ljós kom
að leigusamningur Þjónustumið-
stöðvarinnar rennur út á árinu
2010. Möguleikinn á að flytja
þjónustumiðstöðina – í Höfða-
torg eða annað – var kynntur
og ræddur við framkvæmda-
stjóra þjónustumiðstöðvarinn-
ar strax fyrir jól á árinu 2008. Á
vormánuðum 2009 var haldið áfram að
yfirfara húsnæðismál í borginni. Eftir
að hafa skoðað aðra kosti sem til greina
komu fyrir húsnæði undir þjónustumið-
stöð Miðborgar og Hlíða, m.a. í miðborg-
inni, var staðan metin þannig að hag-
kvæmast væri, út frá fjárhag, aðgengi
og þjónustu, að flytja þjónustumiðstöð-
ina í Höfðatorg. Þar eru fyrir fjölmarg-
ar stofnanir borgarinnar þ.m.t.
aðalskrifstofur Velferðarsviðs,
Framkvæmda- og eignasviðs,
Umhverfis og samgöngusviðs,
þjónustuver og símaver.
Borgarfulltrúinn bendir einn-
ig á að hundruð manna komi í
hverri viku í þjónustumiðstöðina.
Hún telur það of mikinn fjölda til
að beina í nýtt, stórt og bjart hús-
næði í Höfðatorgi, en telur betra
að beina borgarbúum sem óska
eftir þjónustu að Tjarnargötu 12. Þar
gleymir borgarfulltrúinn aftur að kynna
sér staðreyndir s.s. að aðgengi er þar
þröngt, húsnæðið er á þremur hæðum og
lítið er af bílastæðum. Loks má benda
á að staðsetningin að Tjarnargötu 12 er
ekki síður en Höfðatorg í útjaðri þess
svæðis sem þjónustumiðstöðinni er
ætlað að sinna.
Ég hvet borgarfulltrúa og góða sam-
starfskonu í velferðarráði til margra
ára, Björk Vilhelmsdóttur, að láta af
rangfærslum um sjálfsögð og nauðsyn-
leg hagræðingarmál og beina kröftum
sínum frekar að því að hugsa upp leið-
ir til að borgin geti áfram veitt nauð-
synlega grunnþjónustu til íbúa við erf-
iðar aðstæður – þó í nýju húsnæði sé.
Þingmönnum Samfylkingar og Vinstri
grænna var tíðrætt um nauðsyn sam-
stöðu við erfiðar aðstæður í umræð-
um á Alþingi um stefnu forsætisráð-
herra á dögunum. Ég hvet samstarfsfólk
mitt í þessum flokkum í borgarstjórn til
að ganga á undan með góðu fordæmi á
okkar sameiginlega vettvangi.
Höfundur er formaður velferðarráðs
Reykjavíkurborgar.
JÓRUNN
FRÍMANNSDÓTTIR
Með hagsmuni borgarbúa að leiðarljósi
UMRÆÐAN
Þórdís Sigþórsdóttir
skrifar um viðskipta-
hætti SP-fjármögnunar
SP-fjármögnun (SP) hefur fjármagnað bíla-
kaup fyrir stóran hluta
landsmanna síðustu árin.
Fyrirtækið er dótturfyr-
irtæki Landsbankans og tók Fjár-
málaeftirlitið yfir rekstur bank-
ans þegar neyðarlögin tóku gildi
sl. haust.
Ég hef átt í samskiptum við SP
undanfarið til að spyrjast fyrir
um hin ýmsu atriði í lánasamningi
mínum og útreikningum SP. Svör
starfsfólks gefa til kynna að fyr-
irtækið sé að brjóta samningsskil-
mála, svo sem upphaflegt lánshlut-
fall, samsetningu á vægi erlendra
gjaldmiðla í myntkörfu og fleira.
Yfirlit (staða samnings) frá SP
sýnir að skipting lánsins sem ég
tók er önnur í dag en á sjálfum
samningnum, 47% í íslenskri mynt
og 53% í myntkörfu en ekki 50% í
íslenskri mynt og 50% í myntkörfu
eins og fram kemur í samningi.
Skýringar SP á þessu eru: „Hlut-
fallið á höfuðstól getur breyst á
samningstímanum eftir því hvern-
ig gengi myntanna er. Erlendu
myntirnar hafa hækkað mjög
mikið frá því að lánið var tekið og
því hefur hlutfallið breyst.“
Hlutfallið, þ.e. undirliggjandi
samsetning lánsins, á að sjálf-
sögðu ekki að breytast, aðeins fjár-
hæðin í íslenskum krónum getur
breyst við umreikning á erlendu
gjaldmiðlunum og vegna vaxta-
breytinga erlendra gjaldmiðla (og
íslenski hlutinn við breytingu á
vísitölu).
Hér hljóta menn að spyrja hvort
SP sé að innheimta afborganir af
erlenda hlutanum í stærra hlut-
falli en þeim íslenska og
þar með á annan hátt en
samningur segir til um.
Vægi þeirra erlendu
gjaldmiðla sem myntkarf-
an á að innihalda virðist
líka hafa breyst frá því að
lánið var tekið.
Útskýringar SP á því
hvers vegna samtals vægi
erlendra mynta væri 137%
(af 100% mögulegu) voru
að: „SP notaðist ekki við vægi
mynta – ekki hundraðshluta – og
að útreikningar SP væru ekki pró-
sentuhlutfall heldur magn hverr-
ar myntar fyrir sig í einni einingu
myntkörfunnar“ en enn fremur að
„vægið hefði ekki breyst frá því
að lánið var tekið“. Svörin gefa
til kynna að menn ráði ekki við
eigin útskýringar. Málið á að vera
einfalt. Lánið var tekið að 50% í
íslenskri mynt og að 50% í mynt-
körfu sem samanstóð af fjórum
erlendum gjaldmiðlum, þar sem
hver gjaldmiðill hafði ákveðið
vægi. Það eina sem á því að breyt-
ast er fjárhæð í íslenskum krónum
þegar gengi erlendu gjaldmiðlanna
er margfaldað með vægi hverrar
myntar fyrir sig í körfunni.
Þegar ég benti lögmanni SP á
að vægið gæti ekki farið umfram
100% sagði hann að ég ætti að fá
mér lögmann teldi ég mig eiga
rétt á hendur SP umfram það sem
samningar segðu til um (kannski
einfaldara svar en að rökstyðja
137% vægið).
Yfirlit SP (staða samnings) sýndi
einnig aðra samningsvexti en sjálf-
ur samningurinn.
SP svaraði þessu meðal annars
með því að vísa í ákvæði samnings
sem ég átti að hafa skrifað undir:
„Leigutaki lýsir því yfir með undir-
skrift sinni að hann gerir sér fulla
grein fyrir því að lántaka í erlend-
um gjaldmiðli er áhættusamari
en lántaka í íslenskum.“ Þegar
SP var bent á að þetta ákvæði
væri hvergi að finna í umræddum
samningi sendi fyrirtækið annan
samning þar sem búið var að bæta
þessu ákvæði inn í, breyta texta í
einum af fimm liðum samningsins,
breyta samningsvöxtum, hækka
afborganir (frá upphafi), hækka
hlutfallstölu kostnaðar og seðil-
gjald. SP bjó sem sagt einhliða til
nýjan samning!
Yfirlit SP (staða samnings) er
þar að auki ekki fyrir venjulegan
mann að skilja.
Fyrirtækið notast við sína eigin
„gjaldmiðla“ og gengi þeirra.
„Gjaldmiðlarnir“ SP1, SP2, SP3,
SP4 og SP5 eiga að vera samsetn-
ing hinna ýmsu erlendu gjaldmiðla
en ekki er nokkur leið að átta sig
á hvernig gengið er fengið og enn
síður eftir útskýringar starfsfólks
SP.
Í raun er hvergi að sjá, hvorki
á yfirlitum né greiðsluseðlum, að
erlendir gjaldmiðlar hafi verið
hluti af láninu, sem styður það álit
margra að erlendu lánin sem fjár-
málastofnanir hafa verið að lána
hafi alls ekki verið erlend. Ekki
er einu sinni hægt að fá yfirlit frá
SP sem sýnir eftirstöðvar lánsins
í hverri erlendri mynt fyrir sig.
Hafi erlendir gjaldmiðlar verið
hluti af láninu, ætti lántakandi að
geta séð stöðu þeirra rétt eins og
stöðu hlutans í íslenskum krón-
um. (Til dæmis eru greiðsluseðl-
ar frá Íslandsbanka Fjármögnun
vegna bílalána sundurliðaðir og
sýna útreikninga og stöðu í hverri
mynt fyrir sig.)
Það er því afar erfitt að sann-
reyna útreikninga SP.
Að lokum má nefna að SP hefur
innheimt álag ofan á LIBOR-vexti
(millibankavexti) en í samningnum
er ekki að finna að SP hafi heimild
til að innheimta þetta álag.
Höfundur er viðskiptafræðingur.
Er SP-fjármögnun að brjóta
samningsskilmála?
UMRÆÐAN
Jóhannes Jónsson
skrifar um verslunar-
rekstur
Það hefur verið athygl-isvert að fylgjast með
umræðunni um Bónus und-
anfarna daga. Hver á fætur
öðrum koma þeir embætt-
ismennirnir og lýsa óánægju sinni
með fyrirtækið. Það þurfi að fylgj-
ast með eigendunum. Það þurfi að
fylgjast með hvar þeir kaupi inn
vöruna. Það þurfi að fylgjast með
hvernig þeir verðleggja vöruna.
Það þurfi að fylgjast með hver selur
hverjum hvað. Það þurfi að fylgjast
með hvernig keppinautunum reið-
ir af í samkeppninni við Bónus og
svo framvegis. Óánægjan er alveg
að fara með þessa menn.
Nú er ég búinn að reka Bónus í
20 ár og ég kannast ekki við þessa
óánægju viðskiptavina minna. Þvert
á móti. Bónus hefur aldrei gengið
betur, enda er okkar leiðarljós og
hefur alltaf verið að selja vöruna
á lægra verði en aðrir. Við komum
inn á markaðinn með nýja við-
skiptahætti og fækkuðum millilið-
um til hagsbóta fyrir neytendur. Við
höfum lagt áherslu á hagkvæmni í
rekstri og aldrei hefur verið vikið
frá þeim meginreglum, sem settar
voru á fyrsta degi. Á þessum tveim-
ur áratugum hefur hlutur matvöru í
ráðstöfunartekjum heimilanna farið
úr tæpum 24% í um 12%.
Ég er þakklátur fyrir þann stuðn-
ing sem við höfum fengið frá við-
skiptavinunum alla tíð, og fáum enn.
Bónus hefur vaxið vegna viðskipta-
vinanna. Þeir hafa verið ánægðir
og þeir hafa byggt upp fyrirtækið.
Traust milli viðskiptavinanna og
fyrirtækisins er galdurinn. Þetta
traust er mikilvægasta eign Bón-
uss. Við höfum líka verið svo lán-
söm að hafa haft á að skipa
frábæru starfsfólki, sem
margt hvert hefur starfað
hjá okkur frá fyrsta degi.
Það er okkur óendanlega
mikilvægt.
Aukin viðskipti hafa
skilað stærðarhagkvæmni,
sem hefur gert Bónus
mögulegt að selja matvöru
á sama verði um land allt.
Þegar við vorum að byrja
var vöruverð á Ísafirði um 40%
hærra en á höfuðborgarsvæðinu.
Nú njóta Vestfirðingar sama verðs
í Bónus og höfuðborgarbúar.
Sem betur fer ræður fólk því,
hvar það kaupir í matinn og enginn
er dreginn nauðugur inn í Bónus.
Bónus hefur einfaldlega ódýrari
vörur að bjóða og þess vegna koma
viðskiptavinirnir og hafa gert í
20 ár. Ég hef heldur ekki heyrt að
framleiðendur neiti að selja Fjarð-
arkaupum eða Melabúðinni vörur.
Reyndar sé ég ekki betur en þessi
fyrirtæki lifi bara góðu lífi á mark-
aðnum hlið við hlið.
Fjölmargir landsbyggðarmenn
hafa í gegnum tíðina óskað eftir
því að fá Bónus í sína heimabyggð.
Viðskiptavinirnir vilja sem sagt
stækka fyrirtækið, en ákveðinn
sérhagsmunahópur minnka það. Af
hverju skyldi það vera?
Er það stjórnvalda að minnka fyr-
irtæki með handafli, fyrirtæki sem
nýtur velgengni og nýtur trausts
viðskiptavina sinna? Hvernig ætti
annars að framkvæma slíkt? Með
því að loka á fimmtudögum, eins
og Ríkissjónvarpið gerði á síðustu
öld? Að loka Bónus á Ísafirði? Að
útiloka fjórða hvern viðskiptavin
frá Bónus?
Nei, leyfum neytendum að ráða,
hvar þeir gera sín innkaup hér eftir
sem hingað til. Ég mun standa við
mitt gagnvart viðskiptavinunum.
Höfundur er stofnandi Bónuss.
Viðskiptavinir hafa
byggt upp Bónus
ÞÓRDÍS
SIGURÞÓRSDÓTTIR
JÓHANNES
JÓNSSON
www.knorr.is
Safnaðu Knorr strikamerkjum
F
í
t
o
n
/
S
Í
A

f
i
0
2
9
2
9
9
Þátttaka hefur farið fram úr björtustu vonum og eru gjafirnar því miður búnar. Full ástæða
er þó til að senda strikamerkin sín inn því nöfn allra þátttakanda fara í pott og 30. október
verður dregið um hvaða fimm heppnir safnarar fara í 100.000 króna verslunarferð í Kringlunni.
Fimm heppnir safnarar fara í 100.000 kr. verslunarferð í Kringlunni!
Þú færð
söfnun
ar-
umslag
ið í næs
ta
stórmar
kaði!
Fyrir hvert innsent umslag gefur Ásbjörn Ólafsson ehf. eina matvöru til Mæðrastyrksnefndar.