Fréttablaðið - 15.10.2009, Blaðsíða 56

40 15. október 2009 FIMMTUDAGUR
menning@frettabladid.is
Jón á Bægisá – tímarit um
þýðingar er komið
út og er það þrett-
ánda heftið. Það er
tileinkað ævistarfi
Helga Hálfdanar-
syni, afkastamesta
þýðanda okkar
tíma og þó aftar
væri leitað í þjóð-
arsöguna. Undir-
skrift heftisins er tilvitnun í Helga: Af
og frá, ég kann ekki nokkurt erlent
tungumál. Lunginn úr heftinu er
helgaður greinum um Helga og hefur
ekki verið fjallað um hans merka starf
svo ýtarlega á einum stað fyrr. Þá eru
í heftinu þýddir textar eftir höfunda af
ýmsu þjóðerni.
Fyrr á þessu hausti kom
út þriðja hefti
fimmta árgangs
af Þjóðmálum
sem Jakob F.
Ásgeirsson
ritstýrir. Í heftinu
er fjöldi greina
um stjórnmál
heima og
heiman, auk
bókadóma. Meðal veigamikilla greina
í heftinu má nefna langt viðtal við
Guðna Ágústsson, fyrrverandi ráð-
herra, grein um Vinstri græn eftir Pál
Vilhjálmsson fjölmiðlafulltrúa, grein
um heimspekirit Kristjáns Kristjáns-
sonar eftir Atla Harðarson og margt
fleira.
NÝ TÍMARIT
Eitt af meistaraverkum
þýskra leikbókmennta frá
liðinni öld verður frumsýnt
á stóra sviði Þjóðleikhúss-
ins annað kvöld: Bieder-
mann og brennuvargarnir
sem kallað er einfaldlega
Brennuvargarnir í þessari
sviðsetningu. Höfundurinn
er Max Frisch.
Leikstjóri sýningarinnar er Krist-
ín Jóhannesdóttir og með helstu
hlutverk fara Eggert Þorleifsson,
Ólafía Hrönn Jónsdóttir, Björn
Thors og Magnús Jónsson.
Brennuvargarnir er eitt af fræg-
ustu leikritum 20. aldar og er vel
kunnugt hér á landi. Það var flutt
af Grímu 1963 og var ein af stærri
sviðsetningum þess hóps. Var
verkið hljóðritað í framhaldi af því
og margsinnis hefur sú hljóðritun
verið flutt í Ríkisútvarpinu. Þá var
texti leiksins margsinnis notaður
til kennslu í þýsku í framhaldsskól-
um á áttunda og níunda áratug síð-
ustu aldar. Það er nú flutt í nýrri
þýðingu Bjarna Jónsonar.
Brennuvargarnir er bráðfyndin
og óvægin þjóðfélagsádeila. Verkið
er skrifað snemma í kalda stríðinu
og fjallar um samfélagslega sekt
og meðvirkni og vísaði á sínum
tíma beint til sögu Þýskalands en
hefur reynst lífseigt því það hefur
mun víðari skírskotun: Einhver
orðaði það svo að leikritið væri
nánast skrifað um hrun íslenska
bankakerfisins.
Með sínu einstaka skopskyni
rannsakar höfundurinn hér hug-
leysi manneskjunnar, græðgi og
tilhneigingu okkar til að trúa því
fyrst og fremst sem hentar okkur
hverju sinni og afneita því sem
kemur okkur illa. Þessi beitta
ádeila er einkar opinberandi í
kjölfar hremminga þar sem reynt
hefur á mannlegt eðli. Enda hefur
verkið víða verið sýnt í eftirmála
hryðjuverkaógnar – og nú í miðri
efnahagskreppu.
Í borginni ganga brennuvargar
lausir og allir góðir borgarar eru
stranglega varaðir við því að hýsa
ókunnuga. Gottlieb Biederman
er sterkefnaður kaupsýslumaður
og hann liggur ekki á skoðunum
sínum um hvað eigi að gera við
hina seku, en allt kemur fyrir ekki.
Hann nærir óvini við brjóst sitt og
er reiðubúinn að fórna öllu fyrir þá
í góðvild sinni og blindu.
Leikmynd gerir Ilmur Stefáns-
dóttir en myndbandshönnun ann-
ast Tinna Lúðvíksdóttir. Búninga
vann Þórunn María Jónsdóttir en
Barði Jóhannsson tónlistina. Lýs-
ing er í höndum Halldórs Arnar
Óskarssonar. pbb@frettabladid.is
Kalla ég á hvern mann
Ath. Múlinn kl. 21.00 og 22.30.
Hljómsveit Hafdísar treður upp með
blöndu af frumsömdu efni og spuna.
Með henni leika Grímur Helgason, klar-
inett, Ragnar Emilsson, gítar og bassi,
Sandra Ósk Snæbjörnsdóttir, selló,
Magnús Trygvason Eliassen, tromm-
ur, og Camilla Barratt-Due, harmón-
ika. Síðan kemur fram Unison: Hjörtur
Steinarsson, gítar, Kjartan Valdemars-
son, píanó, Leifur Gunnarsson, bassi, og
Magnús Trygvason Eliassen, trommur.
Unison leikur tónlist eftir Hjört, Leif og
Kjartan.
Borgarstjórinn í Reykjavík, Hanna Birna Kristj-
ánsdóttir, veitti á þriðjudag Bókmenntaverðlaun
Tómasar Guðmundssonar árið 2009. Í ljóðasam-
keppni bárust að þessu sinni 42 handrit. Í dóm-
nefnd sátu Kolbrún Bergþórsdóttir formaður,
Ingibjörg Haraldsdóttir og Jón Óttar Ragnarsson.
Besta ljóðahandritið að mati dómnefndar var
Hundgá úr annarri sveit og reyndist það vera eftir
Eyþór Árnason.
Eyþór er fæddur 2. ágúst 1954. Hann ólst
upp í Skagafirði, á Uppsölum í Blönduhlíð, og
stundaði almenn sveitastörf fram eftir aldri og
tilfallandi vinnu, svo sem við brúarsmíði og
grenjavinnslu. Vorið 1983 útskrifaðist hann úr
Leiklistarskóla Íslands. Eftir það tóku við ýmis
verkefni, svo sem leikstjórn hjá áhugaleikfélög-
um og vinna við auglýsingagerð. Árið 1987 hóf
hann störf hjá Stöð 2 sem sviðsstjóri og vann þar
til 2006 er hann flutti sig yfir til Saga Film. Sem
stendur er hann sjálfstætt starfandi.
Í umsögn dómnefndar segir: „Í bókinni
streymir ljóðmálið fram, sterkt og hugmyndaríkt.
Kímnin er aldrei langt undan og alls kyns furður
gera vart við sig, eins og þegar rjúpurnar hans
Guðmundar í Miðdal sem gerðar eru úr gleri
lifna við og láta sig hverfa. Í öðru ljóði leggja skip
að bryggju bak við mánann þar sem skuggalegir
menn bíða með skjalatöskur. Og í enn öðru
ljóði kemur Clint Eastwood ríðandi yfir Faxafló-
ann. Það er gnægð af skemmtilegri hugsun og
hugmyndum í þessari ljóðabók.“ Eyþór Árnason
hefur ekki áður sent frá sér bók.
Verðlaun Tómasar veitt
Birta á Melunum
Eivind Aadland stjórnar tónleik-
um Sinfóníuhljómsveitar Íslands
í kvöld. Hann nýtur mikillar virð-
ingar í starfi sínu sem aðalstjórn-
andi Sinfóníuhljómsveitarinnar í
Þrándheimi. Eivind hefur stjórn-
að hljómsveitinni tvisvar sinnum
áður og hlotið frábærar viðtökur
í bæði skiptin.
Á efnisskrá tónleikanna er Sin-
fónía nr. 2 eftir Johannes Brahms
og Hornkonsert nr. 2 eftir Richard
Strauss. Einnig verður flutt verk-
ið Strati efir Hauk Tómasson.
Stefán Jón Bernharðsson leik-
ur einleik í Hornkonsertinum.
Hann er fastráðinn við Sinfón-
íuhljómsveit Íslands en var áður
sóló-hornleikari við Óperuna í
Malmö. Stefán hefur unnið til
fjölda verðlauna á alþjóðavett-
vangi fyrir frábæran leik sinn,
meðal annars fyrstu verðlaun í
ConocoPhillips-keppninni í Ósló
og önnur verðlaun í Lieksa-horn-
keppninni í Finnlandi.
Önnur sinfónía Johannes
Brahms hefur oft verið kölluð Sól-
skinssinfónían. Brahms átti í erfið-
leikum með að semja sína fyrstu
sinfóníu. En þegar það hafðist var
líka eins og stífla hefði brostið og
önnur sinfónía hans er sú ljúfasta
af þeim öllum, hrífandi og björt
enda samin í sumarleyfi hans í
austurrísku sveitaþorpi. Náinn
vinur tónskáldsins lýsti áhrifum
verksins svo: „Ekkert nema blár
himinn, lækjarniður, sólskin og
græn forsæla!“
Seinni hornkonsert Richards
Strauss er sömuleiðis sólríkt
verk, eitt af þeim síðustu sem
meistarinn samdi. Konsertinn er
feikierfiður og því sönn ánægja
að heyra íslenskan einleikara í
fremstu röð spreyta sig á slíku
meistaraverki.
Haukur Tómasson hefur hlotið
verðskuldaða viðurkenningu á
undanförnum árum, meðal ann-
ars Tónlistarverðlaun Norður-
landa árið 2004, og kominn er
tími til að eitt af hans fyrstu
hljómsveitarverkum heyrist á ný.
Strati er hrífandi og kraftmikið
verk sem hlaut Tónvakaverðlaun
RÚV árið 1994. - pbb
TÓNLIST Stefán Jón Bernharðsson leikur einleik í Hornkonsert Strauss.
MYND/SINFÓNÍUHLJÓMSVEIT ÍSLANDS
LEIKLIST Eggert Þorleifsson og Ólafía Hrönn í hlutverkum sínum í Brennuvörgunum.
MYND ÞJÓÐLEIKHÚSIÐ/ EDDI
> Ekki missa af …
tónleikum Thin Jim and the
Castaways í kvöld á Rosen-
berg með stútfullt prógramm
af gömlum lögum eins og Old
Union Station og Green Walls
of Eden sem hafa hljómað
töluvert á öldum ljósvakanna.
Ásamt þeim Jökli, Margréti Eiri
og Birgi verður Eggert Pálsson
multi-spilari, Erna Hrönn söng-
kona, Scott McLemore tromm-
ari, Kristófer Jensson söngvari,
Edvarð Lárusson gítarleikari og
Finnur Jóhannsson söngvari.
„Unglingabók sem
s ngur í stúf við hinar.
Spennandi lestur.“
Gerður Kristný / Mannamál, Stöð 2
(um Kossa & ólífur)
Ás n hennar Önnu
Kata saknar Deepaks síns svo mikið að hún
talar um fátt annað. Anna er þögulli um
sínar tilfinningar og fáir vita að einnig
hún skildi hjarta sitt eftir á Englandi
þegar sumri lauk.

Ný og spennandi unglingasaga eftir Jónínu
Leósdóttur og sjálfstætt framhald tveggja
vinsælla og verðlaunaðra bóka.