Tímarit iðnaðarmanna - 01.10.1992, Blaðsíða 27

o
Hverjir eru „opinberir aðilar"?
I reglum EB og EES um útboð er
einnig skilgreint til hverra þær taka,
þ.e. hverjir teljast opinberir aðilar í
þessu sambandi. Er þar um víða
skilgreiningu að ræða, sem auk
hreinræktaðra ríkisfyrirtækja nær til
sveitarfélaga svo og hlutafélaga og
stofnana, sem eru í meirihlutaeign
hins opinbera eða þar sem það ræð-
ur yfir meirihluta í stjórn.
Mjög mikilvægt er, að útboðs-
reglurnar nái til allra framkvæmda
sem byggða- og styrktarsjóðir EB
munu styðja við. Því munu t.d. hin
miklu verkefni við uppbyggingu
fiskiðnaðar í aðildarlöndunum, sem
EB ætlar að styrkja fjárhagslega,
verða opin fyrir okkur íslendingum
eins og öðrum EES-þjóðum. Þar
eru áreiðanlega fólgnir einhverjir
möguleikar fyrir útflutning á vélum,
tækjum og sjávarútvegsþekkingu.
Til fróðleiks má í þessu sambandi
geta þess, að hagsmunaaðilar í
norskum málm- og tækniiðnaði
telja einmitt að opnun opinberra
útboðsmarkaða, sem m.a. opnar
leið að verkefnum í olíuiðnaði, sé
einhver mikilvægasti þáttur EES-
samninganna.
Mikilvægar reglur um framkvæmd
og eftirlit
Reglur EB um opinber útboð skil-
greina einnig framkvæmd útboða
og gera ráð fyrir þremur tegundum,
þ.e. opnum útboðum, lokuðum og
forvali. I lokuðum útboðum er að-
eins heimilt að taka lægsta eða „hag-
stæðasta“ tilboði. Skilyrði fyrir að
heimilt sé að taka „hagstæðasta“ til-
boði, sem ekki er lægst, er að út-
bjóðandi hafi skilgreint í útboðs-
gögnum hvað hann leggur til
grundvallar mati sínu annað en
verðlag. I reglunum eru einnig fyrir-
mæli um útboðsfresti, birtingu
auglýsinga og upplýsinga um niður-
stöður útboða. Síðast en ekki síst
tók gildi í árslok 1991 mjög þýðing-
armikil tilskipun um eftirlit með
framkvæmd opinberra útboða. Elún
felur m.a. í sér að fyrirtæki, sem
telja sig hafa sætt óréttmætri með-
ferð, geta leitað réttar síns, sem
jafnvel getur leitt til þess að útboð
eru ógilt og fyrirtækjum hugsanlega
dæmdar skaðabætur.
Auk þess sem þessar reglur eru í
sjálfu sér mjög mikilvægar á efna-
hagssvæðinu hefur Landssamband
iðnaðarmanna bent á, að þær geta
verið okkur íslendingum fyrirmynd
að innlendri löggjöf um þetta efni,
til þess að bæta úr ófremdarástandi
á íslenskum útboðsmarkaði. Mundi
slík löggjöf gilda í það minnsta um
öll opinber útboð, smá og stór, og
jafnvel einnig um útboð einkaaðila.
Áhrif á íslenskan iðnað
Ekki er unnt að gefa einhlítt svar
við því, hvaða þýðingu ákvæði EES-
samningsins um opinber útboð
muni hafa fyrir íslenskan iðnað. Það
gildir um útboðsreglurnar, eins og
svo margt annað í þessum viða-
mikla viðskiptasamningi, að þær
fela í senn í sér tækifæri fyrir og
ögrun við íslenskan iðnað, allt eftir
því hvernig við sjálf spilum úr hlut-
unum. Samningarnir munu án efa
hafa í för með sér aukna þátttöku
fyrirtækja frá öðrum EES-löndum
en Islandi í opinberum útboðum
hér á landi. Á hitt ber einnig að líta,
að hér á landi hefur ekki verið
ástunduð verndarstefna á þessu sviði
í sama mæli og í ýmsum öðrum
Evrópulöndum. Hefur stór hluti
þeirra verkefna og vörukaupa, sem
bitastæðust eru hér á landi og falla
mundu undir útboðsskyldu sam-
kvæmt EES-reglum, hvort eð er ver-
ið boðinn út í fjölþjóðlegum útboð-
um. Þá bendir fátt til þess að verð-
lag í útboðsverkum hér á landi sé
það hátt um þessar mundir, að eft-
irsóknarvert sé fyrir erlenda verk-
taka, þótt auðvitað geti það breyst
síðar meir. Alltof algengt hefur hins
vegar verið, að illa hafi verið staðið
að framkvæmd opinberra útboða
hér á landi. Réttur verktaka eða til-
bjóðenda er oft fyrir borð borinn og
þeirn jafnvel mismunað innlendum
framleiðendum í óhag. Ástæða er til
að vona að skýr fyrirmæli EES-
samningsins um framkvæmd opin-
berra útboða muni leiða til úrbóta á
því sviði hér á landi, og væri það
vel.