Vikan - 04.12.1958, Blaðsíða 8

1
öflÉtl
■■ ;y:' ■:%%%%'

WSmm

-;í? . . . Íí I ' ( v - a -smm 1 a & Ú0W/ 1

ilWflo j||il
■ ■ • . -
AHUGI manna fyrir húsagerðarlist getur verið
af margvíslegum toga spunninn og beinzt
að hinum ólíkustu þáttum þeirrar list-
greinar.
Langstærstui' mun sá hópui’ vera, sem hallast
einkum að mannahibýlum og öllu, sem þar að
lýtur og er það ofur skiljanlegt. Allir hafa
þörf fyrir- húsaskjól og flestir vilja hafa sem
fegurst og hentugast húsakynni, hver eftir sín-
um smekk.
Þegar því sleppir þá eru það opinberar bygg-
ingar ýmsar, sem hópar manna hafa sameinast
um að reisa til að gegna hinum óteljandi hlut-
verkum, sem samfélagið þarfnast.
Tilgangurinn getur verið margskonar þegar
málunum er þannig háttað. Nægir t. d. að benda
á þegar byggt er í von um f járhagslegan hagnað
eingöngu —■ í öðrum tilfellum ráða þar mörgu
háleitar hugsjónir mannlegar, þjóðfélagslegar og
trúarlegar.
Kirkjubyggingar eru gott dæmi um það síðast-
nefnda og væri ekki úr vegi að við skyggndumst
aftur til fortíðarinnar i því sambandi og þá aftur
til miðalda.
Aldrei, hvorki fyrr né síðar, hafa verið reist
eins vegleg hús guði til dýrðar eins og einmitt
á þejrn tíma og ef miðað er við allar ytri að-
stæður finnst okkur það ganga kraftaverki næst.
Sá andi sem staðið hefur að baki þessara verka
á sér ekkert sambærilegt meðal okkar í dag.
Enginn mætti skilja orð mín svo að verið væri
að kosta rýrð á það, sem gert er á okkar tímum.
Við reisum orkuver, skýjakljúfa og jafnvel heil-
ar borgir, svo að segja I einu vetfangi en að
baki því liggja miklu „veraldlegri" ástæður ef
svo mætti að oi'ði komast.
Við Islendingar þekkjum lítið til gotneskrar
listar. Engin bygging er til í þeim stíl hér á
landi og er það algjör undantekning frá öllum
öðrum Evrópulöndum. Skýringin á þessu er
fyrst og fremst landfræðileg einangrun okkar á
þessu tímabili, fólksfæð, fátækt og efnisleysi.
Pleira mætti eflaust tína til svo sem ólik
menningartengsl o. fl.
En við megum þó vel við una, hvað okkar skerf
til miðaldamenningar snertir.
Meðan aðrar þjóðir ortu heilar hljómkviður í
stein, festum við á skinn ódauðlegar bókmenntir.
Andinn var sá sami en tjáningarform Og efni
gjörólíkt.
GOTNESK byggingarlist á uppruna sinn að
rekja, til Frakklands. Saga hennar er tal-
in hefjast árið 1140, þegar Sugerius ábóti
lét hefjast handa um endurbyggingu og stækkun
grafarkapellu Frakklandskonunga í St. Dennis,
skammt frá París.
Síðan breiddist þessi stíll út um alla Evrópu,
fyrst til Englands og síðar til Þýzkalands. —
Þróun hans varð mjög ör og er 13. öldin blóma-
skeið hans.
Þetta er því samtímis Sturlungaöld hér á
landi.
1
Dómkirkjan í Chartres
(Hjartrósarborg) 1194—1260
Frakklandi. Þarna er að finna
hina fegurstu kirkjuglugga,
sem um getur.
2
Notre-Dame í París
1163—1235, vesturhlið.
3
Dómkirkjan í Bourges,
Frakklandi (1172—1270). Hinar
fimm höfuðdyr.
4
Þrír dýrlingar (Char-
tres).
5
Kristsmynd (Le Beau
Dieu) Amiens 1215—1236.

2