Vikan - 24.01.1963, Blaðsíða 41

bannað okkur þetta.“
„Hann var alltaf sá, sem öllu réð,“
sagði Pardusdýrið.
„Og sá eini af okkur, sem hafði
nokkurt vit,“ bætti Fíllinn við.
Tígrisdýrið lauk við að rannsaka
neglur sínar og sagði með ólundar-
legum ákafa: „Ég vildi, að Guð
gæfi, að hann væri kominn hingað!
Við erum í dáfallegri klípu.“
Það sýndi vel hugrekki þeirra,
að enginn hrökk við, þegar barið
var snöggt að dyrum. Þeir sátu eins
og myndastyttur.
„Kom inn,“ sagði Úlfurinn.
Dyrnar opnuðust. Roquebrun of-
ursti stóð í gættinni, rjóður í fram-
an, digur og svíramikill.
„Refur!“ Pardusdýrið tók andköf.
„Við vorum einmitt að óska þess ...“
Roquebrun ofursti gekk inn í
herbergið og lokaði dyrunum vand-
lega á eftir sér. Hann horfði kulda-
lega á þá. „Fábjánarnir ykkar,“ sagði
hann, „hvar eru málverkin?"
Dökk augu Úlfsins glóðu, og háðs-
legur munnurinn leyfði sér að brosa.
Gamli Refurinn var ennþá refur.
Maður þurfti ekki að eyða tímanum
í málalengingar, þegar hann átti í
hlut. „í vöruskemmu Jeans innan
um laukinn," sagði hann. „Daunill,
en óskemmd.“
Fyrirlitningin skein úr öróttri á-
sjónu ofurstans. „Og hvern djöful-
inn ímyndið þið ykkur, að þið getið
gert við þau? — Gefið mér eitthvað
að drekka.“
Hann settist við borðið, og Úlfur-
inn teygði sig aftur fyrir til að ná
í koníaksflösku. Hann skenkti í
glas, svo sátu þeir þöglir og horfðu
á Refinn eins og krakkar með slæma
samvizku, meðan hann drakk.
Rcquebrun lagði frá sér tómt
glasið og starði þögull á fjórmenn-
ingana, sem tóku smátt og smátt að
endurheimta bíræfni sína. Þeir voru
þó fullorðnir menn og samherjar
í þessu hættulega ævintýri, sem
engan veginn varð séð fyrir end-
ann á.
Ofurstinn fann fljótt, að þeir
gerðust. herskáir, og sagði stork-
andi: „Jæja, kænskutólin mín, nú
eruð þið búnir að koma þeim fyrir
innan um laukinn — hvað ætlið þið
svo að gera við þau? Auglýsa eftir
suður-amerískum millj ónamæringi?
Fara með þau í sýningarferð? Eða
flytja þau til Parísar og auglýsa í
forstofunni á Folies-Bergére:
ÓSVIKIN LISTAVERK EFTIR
RENOIR TIL SÖLU?“
Tígrisdýrið og nellikuræktand-
inn, sem var gæflyndastur þeirra
allra, varð fyrir svörum: „Þú getur
sparað þér háðsglósurnar, Pierre, þú
veizt vel, að við gerðum þetta ekki
í gróðaskyni. Við ætluðum að gefa
fátæklingum lausnargjaldið."
Roquebrun ofursti, sem sat og
virti þá fyrir sér all yfirlætislegur
á svip, varð svo þrumulostinn, að
hann rauk upp, og stóllinn valt um
á gólfinu. „Gefa fátæklingum lausn-
argjaldið!" endurtók hann.
Nú þyrptust þeir að honum eins
og börn, sem vilja leggja áherzlu
á orð sín.
„Hugsaðu þér að borga tvær
milljónir franka einhverjum Ame-
ríkana, sem er svo ríkur, að hann
getur ekki einu sinni talið pening-
ana sína!“
„Og í Frakklandi gengur fólk um
sveltandi!"
„fmyndaðu þér — einn maður á
málverk, sem eru margra tuga
milljóna virði!“
„Og í húsinu við hliðina á mínu
liggur eiginmaður nágrannakonu
minnar, frú Aubert, deyjandi, af
því að þau hafa ekki efni á upp-
skurði og spítaladvöl."
„Stjórnin stelur frá okkur skött-
unum og eyðir þeim svo í léreft
með málningarklessum á.“
„Það vantar bæði skóla og
spítala."
„Ástandið er óþolandi. Þetta ætti
að sýna fram á það.“
„Hvers konar tal er þetta eigin-
lega?“ sagði Roquebrun ofursti.
„Eruð þið allir orðnir kommúnist-
ar?“ Og hann spýtti á gólfið.
„Þvert á móti,“ svaraði Úlfurinn.
„Við ætlum okkur einungis að
vernda auðkýfingana gegn þeirra
eigin fíflaskap. Það eru þeir, sem
skapa kommúnismann með brjál-
æðislegri eyðslusemi sinni.“
„Faðir minn þekkti Renoir," sagði
Fíllinn. „Þeir voru nágrannar í
Cagnes. Hann sagði, að málarinn
hefði verið lítillátur maður, sem
þjáðist af liðagigt og taldi sig ekki
vera neinn guð eða eitthvað stór-
kostlegt, þó að hann smyrði olíu-
litum á léreft. Á yngri árum var
hann hæstánægður að fá 400 eða
500 franka fyrir hvert málverk eða
jafnvel skilja eftir smámynd á
veitingahúsi til að borga með reikn-
inginn. Hvað hefur komið fyrir
þessar myndir hans síðan, fyrst þær
eru orðnar milljónavirði? Hvaðan
koma peningarnir? Hvert fara þeir?
Iivern er verið að ræna? Hvern er
verið að auðga?“
Ofurstinn var aftur búinn að ná
valdi á sér. „Engan, asninn þinn,“
svaraði hann. „Enginn auðgast og
enginn glatar neinu. Auðkýfingarn-
ir hafa skipti hver við annan á
þesssum hlutum eins og kraklcar,
sem leika sér að glansmyndum. Ef
tveir unglingar skiptast á frímerkj-
um, hvern er þá verið að ræna, og
á hvern hátt versnar hagur annarra
við það?“
Úlfurinn skildi, hvað hann var
að fara, og glotti illyrmislega, en
hinir fylgdust ekki jafnvel með.
Pardusdýrið hristi höfuðið og sagði:
„Auðmennirnir finna alltaf ein-
hverjar leiðir til að græða.“
Það hnussaði í ofurstanum. „Mér
virðist þið hafa snúið þessu alveg
við, sakleysingjarnir rnínir," mælti
hann. „Það getur verið, að þið séuð
að berjast réttlátri baráttu, en þið
hafið villzt á fjandmanni. Það eru
ekki milljónamæringarnir, sem
stofna landi sínu í hættu, heldur
ómenntaðir fátæklingar. Það eru
þeir, sem sífellt eru að reyna að
brjóta niður stoðir þjóðfélagsins og
grafa sig undir rústunum í stað
þess að leitast við að læra, hvernig
auði verði safnað, og fara að dæmi
hinna ríku. — Og að maður víki
nú að því, hálfvitarnir ykkar,“ hélt
ofurstinn áfram, „hverjir eru það,
sem styðja góðgjörðastarfsemi,
byggja háskóla, gefa til stofnana og
spítala og gera sérfræðingum fært
að leggja stund á rannsóknir, sem
geta orðið til að losa mannkynið
við alla sjúkdóma? Það eru engir
aðrir en auðkýfingarnir. Heimurinn
yrði óendanlega hryllilegur, ef
milljónamæringarnir hættu að á-
stunda góðgjörðastarfsemi. Nei,
ykkur er óhætt að leyfa þeim að
eiga sín leikföng."
Þeir sátu og' depluðu augunum,
orðlausir í bili. Síðan hreyfði
Pardusdýrið sinn mikla skrokk,
gerði stút á lítinn munninn og
mælti: „Hvað um þátt ríkisstjórn-
arinnar, sem eyðir milljónum af
okkar fé í hluti, sem á dögum feðra
ckkar kostuðu ekki nema nokkur
hundruð franka?“
„Hafið þið aldrei heyrt setning-
una: ,Maðurinn lifir ekki af brauði
einu saman‘?“ sagði ofurstinn.
„Stolt þjóðarinnar lifir í verkum
hennar miklu sona. Allir menn,
konur og börn geta átt hlutdeild í
þeim.“
Fíllinn, Jean Soleau, sagði: „Þú
varst ekki svona andskoti móralsk-
ur hérna áður fyrr, Pierre, þegar
við unnum undir þinni stjórn. Það
varst þú, sem undirbjóst bankarán-
ið mikla í Aix, þegar við stálum
sjóðum hersins, fimmtíu milljónum
franka. Það varst þú, sem skipu-
lagðir ránið á gullinu, sem var ver-
ið að flytja til Marseilles. Það varst
þú, sem fannst upp aðferðir til að
ræna öllum matarbirgðum, víni og
fatnaði úr húsum svikaranna á
Rivierunni."
Ofurstinn kinkaði kolli, er hann
minntist horfinna tíma. „Já,“ sagði
hann, „ég kenndi ykkur að meta
gildi pappírsskotfæranna á þeim
dögum. Við hittum Þjóðverjana og
samstarfsmenn þeirra á þeirra við-
kvæmasta blett — peningaveskið."
Honum varð litið á kræklótta og
lmýtta fingur sína, sem á vantaði
neglurnar, og ósjálfrátt gretti hann
sig. „Við borguðum líka,“ bætti
hann við.
Úlfurinn sagði þrjózkulega: „Ég
sé engan mun á þessu tvennu,
Pierre. í andspyrnuhreyfingunni
börðumst við gegn svikurum. Þeir
voru Frakkar eins og við, en þeir
voru fjandmenn engu að síður. Nú
á Frakkland jafnmikið af óvinum,
sem ógna velgengni þjóðarinnar
innan frá, og meðan styrjöldin
geisaði. Hvers vegna megum við
þá ekki nota sömu aðferðir og áð-
ur fyrr?“
„Við ætluðum að gera þessi mál-
verk raunverulega mikils virði,
Pierre,“ sagði Tígrisdýrið. „Eins og
er, viðurkennir þú meira að segja
sjálfur, að verðgildi þeirra sé falskt.
Við hugsuðum okkur að láta bláa
Renoirinn og hinar myndirnar af
hendi fyrir luasnargjald, sem næmi
10 milljónum franka, og gefa svo
féð til einhverrar góðgjörðastofn-
unar. Þannig myndi verðgildi mynd-
anna verða t. d. hundrað spítala-
rúm, nokkur þúsund tonn af kolum
og hundruð þúsund punda af mat
og mjólk handa sveltandi fólki. Þá
væri hægt að standa fyrir framan
bláa Renoirinn, virða hann fyrir
sér með aðdáun og segja: ,Já, þetta
er í raun og sannleika dýrmætt
listaverk. Það hefur unnið vel fyrir
sér‘. Vitanlega er gott, að andinn
nærist, en brauðið verður að eiga
forgangsrétt."
Þessi hugmynd kom svo flatt upp
á ofurstann, að hann hallaði sér
sem snöggvast fram á borðið.
„Maður lifandi!“ varð honum að
orði.
„Fínt var!“ hrópaði Fíllinn. „Við
vissum, að þú myndir komast að
sömu niðurstöðu og við.“
Ofurstinn hló og hristi höfuðið.
„Fallegt, skáldlegt og siðlaust,"
sagði hann.
Úlfurinn hnussaði. „Siðlaust!"
„Siðlaust,“ endurtók ofurstinn.
„Nei, þetta gengur ekki, skýjaráf-
andi gaukarnir mínir. Við höfðum
allir gaman af að leika Hróa hött
árið 1941, þegar slíkt var nauðsyn-
Heildverzlun
HALLDÓRS JÓNSSONAR,
Hafnarstræti 18.
Sírnar 12586 og 23995.
VIKAN 41
L