Vikan - 18.04.1963, Blaðsíða 6

Bjarni riddari Sívertsen. — Málverk á Þjóðminjasafninu.
SELVOGUR. Við heyrum þetta geðvonda brim, sem
þrumar aldalanga söngva yfir skerjum og flúðum,
sjáum fyrir okkur tröllslegu hraunfossana, sem
steypast fram af þverhnýptu fjallinu og við heyr-
um kliðmjúkan söng fuglanna bergmála í hraunborginni,
duna í söltum vellinum niðri við sjóinn, þar sem býlin
standa og við finnum að þetta er kynlegur heimur og
sérstæður — og það rifjast upp gömul saga. Tveggja
alda gömul saga um mann, sem náði miklum þroska.
— Hún hófst einmitt hér fyrir tvö hundruð árum: Sagan
um Bjarna riddara.
Hinn 6. apríl, árið 1763 fæddist hjónunum Járngerði
Hjartardóttur og Sigurði Péturssyni, bónda í Selvogi
sonur. Þó barnsburður sé ávallt merkilegur, sem slíkur
var það ekkert, sem benti til þess, að þessi nýfæddi
sveinn, ætti eftir að skila stærra verki, en flestir aðrir,
sem í heiminn voru bornir um þetta leyti. Hin salta
jörð, brimasöm lending og illfær hraun kröfðust mann-
afla og mannsliðs, svo út af fyrir sig var það kærkomið,
að eignast dreng, sem myndi -—• ef guð lofaði verða
með tíð og tíma liðtækur til verka.
Það segir annars fátt um æsku Bjarna Sigurðssonar.
Hann ólst upp í guðlegum siðum og erfiðu landi, þar
sem dagarnir liðu við útróðra, brim, fjárskaða og annir.
Lífsbaráttan var hörð í Selvogi og tímanum var ekki
sóað. Það hefur því kannski verið þess vegna, sem hann
var ólæs og óskrifandi þegar hann tvítugur að aldri
Ólæsi bóndinn, sem varð einn af mestu mönnurn þjóð-
arinnar. - Eignaðist skipaflota, skipasmíðastöð og
stórfyrirtæki fyrstur íslendinga á síðari öldum.
Jónas Guðmundsson, stýrimaður, tók saman.
gengur að eiga konu sína, Rannveigu Filippusdóttur, en
hún var tuttugu árum eldri en hann og ekkja eftir Jón
Halldórsson, lögréttumann.
Það kann nú að vera, að ekki finnist öllum að það
hafi verið neitt sérstakt gæfuspor fyrir ungan bóndason,
að kvænast konu, sem hafði svo ríflegan aldur fram
yfir hann, en enginn vafi er hins vegar á því, að án
þessarar ágætu konu hefði Bjarni orðið annar maður,
því hún gefur lífi hans nýjan og hljómmikinn áslátt,
menntar hann og þroskar.
Frú Rannveig var óvenjulega vel menntuð kona á
þeirra tíma vísu. Hún kennir bónda sínum ungum að
lesa og draga til stafs, að reikna og flest það, sem nauð-
synlegt er, til þess að vinna þau störf, sem síðar biðu.
Bætir upp það, sem á skorti og hann hafði farizt á mis
við í æsku sinni.
II.
Þegar einokunarverzluninni var aflétt eftir nær tveggja
alda skeið, átti svo að heita, að allir þegnar Danaveldis
hefðu rétt til verzlunar á íslandi og þá auðvitað íslend-
ingar sjálfir. Að vísu kom það síðar á daginn, að viss
skilyrði voru sett til verzlunarreksturs, svo þeir urðu
fáir í fyrstu, íslenzku verzlunarmennirnir.
Framhald á bls. 8.
Eitt þekktasta verzlunarhús í Reykjavík, þar sem nú er Bókabúð
Braga Brynjólfssonar og Smjörhúsið var áður. Það var verzlunar-
hús Bjarna ridclara um aldamótin 1800.
g — VIKAN