Vikan - 23.05.1963, Blaðsíða 44

mjög eðlilega á hann að vakna og
sjá andlit Tonys rétt hjá rúminu.
Jafnvel ljóskeilan frá vasaljósinu
og nístandi augnaráðið tilheyrðu
myndinni af litlu göturæsisrottunni
frá Berlín, sem Rilling mundi svo
vel eftir. Auk þess vissi hann, að
Tony hafði þegar langað til að verða
læknir, meðan hann var barn að
aldri — og að hann hafði síðar kom-
izt í þýzkan háskóla og sloppið síðar
úr hinum miklu Ragnarökum í
Evrópu, áður en það var um seinan.
Eftir að Kurt Sehilling hafði breytt
um nafn og gerzt Bert Rilling,
hafði hann fylgzt með Anton Korff
og ferli hans, svo að hann vissi mæta
vel, að Tony starfaði sem aðstoðar-
læknir í sjúkrahúsinu beint á móti
ölgerðinni. En hann hafði einnig
gætt þess vandlega, að þeir hittust
aldrei. Rilling var nefnilega fylli-
lega ljóst, að ágirnd Tonys mundi
hafa farið vaxandi með árunum . ..
göturæsisrottan litla, sem verið hafði
undir vernd hans endur fyrir löngu,
hafði áreiðanlega stækkað og orðið
að fullvöxnum sjakala, sem vildi
fá að sjá blóð. En þótt Bert væri
sannfærður um, að Tony hefði borið
kennsl á hann, var hann ekkert
hræddur, þótt einkennilegt væri.
Eins og á stóð hafði hann það á til-
finningunni, að þessi fundur hefði
verið ákveðinn af forlögunum endur
fyrir löngu.
Að minnsta kosti var engin hætta
á því, að Tony mundi koma upp um
hann. Kurt Schilling var dauður og
grafinn í Berlín — og Tony mundi
verða fyrstur manna til að skilja
það. Hann mundi einnig verða fús
til að halda sér saman og þegja um
leyndarmál hans — gegn greiðslu.
Bert Rilling gerði sér þess grein,
að gjaldið mundi verða hátt, en
hann mundi líka sjá svo um, að hann
hlyti eitthvað á móti. Því meira sem
hann hugleiddi mádið, því Ijósara
varð honum, að í rauninni mundi
hann alls ekki geta komizt af án
Tony Korffs framar.
Það, sem gerzt hafði í ölgerðinni
kvöldið áður, hefði getað komið
fyrir hvern sem var, sem varð að
treysta meira á aðra en sjálfan sig.
Annars var hann ekki vanur að
vera viðstaddur, þegar humlapok-
inn, sem virtist svo ósköp saklaus,
var að jafnaði fluttur til skrifstofu
hans. Hann hafði lært á löngu ára-
bili, að hyggilegast var að fela á-
byrgð þvílíkra flutninga sérstökum
trúnaðarmönnum. Sjálfur afhenti
hann hins vegar efnið síðasta við-
takanda og tók á móti greiðslunni
— og það voru engir smápeningar,
sem þar var um að ræða! f gær-
kveldi hafði hann hins vegar setið
í skrifstofu sinni, þegar venjuleg-
um vinnutíma var löngu lokið, af
því að hann kunni bezt við sig þar.
Hann mundi, að hann hafði naum-
ast nennt að gægjast út fyrir, þegar
hann heyrði, að vörubifreiðin nam
staðar fáeina metra frá dyrunum.
„Varningur“ hafði verið fluttur frá
Tennessee mánuðum saman að und-
anförnu, án þess að nokkuð kæmi
fyrir — alltaf falinn vandlega í bíl-
farmi af humlapokum. Enginn lét
sér til hugar koma, að í einum pok-
anum var lítil flaska I blýsívalningi
og að í flösku þessari var kemiskt
efni, sem var sannarlega eins mikils
virði og jafnþyngd þess í demönt-
um.
Hann mundi aldrei hafa komizt
að því, hvað hefði eiginlega komið
fyrir, ef hann hefði ekki þrátt fyrir
aRt gengið út fyrir. Hann kom rétt
á því andartaki, þegar aðstoðarmað-
ur bílstjórans — nýr maður — ætl-
aði að lyfta hinum dýrmæta humla-
poka af bílnum. Hann sá pokann
renna úr sveittum höndum manns-
ins, og á sekúndubroti gerðist
tvennt. Fyrst rifnaði strigapokinn,
svo að humlarnir streymdu úr hori-
um. Rilling kom rétt í svip auga á
Sjá bls. 2: HVERNIG DÆMIR I*Ú?
Ef ég ætti með einu orði að svara
spurningunni: Hvað er lögfræði,
yrði svarið: Hagsmunamat.
Forsendan fyrír setningu laga er
ávallt viðurkenning, trygging eða
vernd ákveðinna hagsmuna. Þegar
venja skapast í samskiptum manna,
sem síðar verður réttarregla, er
grundvöllurinn sá, að hagsmunir
manna hafa krafizt þess að hafa
þennan hátt á. Ef til vill hafa þessir
hagsmunir áður fyrr háð baráttu
við aðra gagnstæða hagsmuni, en
hinir fyrrnefndu sigrað vegna þess,
að þeir voru æskilegri og mikilvæg-
ari frá almennu sjónarmiði. Venjan
getur einnig átt rót sína að rekja
til málamiðlunar, þar sem nokkurt
tillit er tekið til tveggja eða jafn-
vel fleiri hagsmuna.
Dómsmálin ganga undantekning-
arlaust út á það að vega og meta
hagsmuni og málsástæður aðilanna.
Úrslitin eru stundum þau, að létt-
vægari hagsmunum er beinlínis
fórnað fyrir þá mikilvægari. í öðr-
um tilfellum er fundin eins konar
meðalganga í ágreiningsmálum, þar
sem báðir hagsmunimir eru viður-
kenndir að nokkru, en hvorugum
játað fullkomlega.
Hvar sem borið er niður á hin-
um víðfaðma akri réttarvísindanna,
er iðja hvarvetna sú sama: Hags-
munamatið.
Lítum nú til ágreiningsins milli
Jóns Jónssonar og Kormáks Karls-
sonar. Sjónarmið Jóns er þetta:
Ég vantreysti viðgerðinni. Hún er
illa af hendi leyst. Sennilega þarf
ég innan skamms að fara með bílinn
á annað verkstæði. Ef ég borga
Kormáki viðgerðarkostnaðinn, á ég
undir högg að sækja að fá endur-
greiðslu. Það getur kostað málaferli
í langan tíma, og aRt er í óvissu
með fjárhagslega getu Kormáks til
að inna endurgreiðsluna af hendi.
Hjá þessum óþægindum vil ég kom-
ast með því að reyna bifreiðina. Ef
viðgerðin reynist haldgóð, er ég
reiðubúinn til að borga reikninginn.
Að öðrum kosti borga ég aðeins það,
sem mér ber, og þá sennilega eftir
mati.
sívalninginn, þegar hann valt eftir
vörupalli bifreiðarinnar og skall á
járnhleranum aftast á honum. í
sama andartaki sást blossinn —
brennandi leiftur í öllum regnbog-
ans litum. Blossinn brenndi bókstaf-
lega bílstjórann og aðstoðarmenn
hans upp, meðan Rilling stóð ósjálf-
bjarga hjá og horfði á. Það var ein-
ungis ótrúlegt happ, sem hafði
forðað því, að hann hlyti sama ægi-
lega dauðdagann: Sívalningurinn
umhverfis flöskuna hafði bráðnað
og runnið saman, svo að hann mynd-
aði eins konar tappa í flöskustútn-
um. Við þetta fékk hann nokkura
andartaka frest. Hann geystist inn
í verkfærageymsluna og fór þar í
Viðhorf Kormáks er þetta: Jón
er bragðarefur í viðskiptum. Ég
treysti ekki orðum hans einum. Ef
ég afhendi bílinn hef ég tapað halds-
réttinum og því, sem meira er:
Þeirri pressu, sem í því er fólgin,
að Jón verður vegna atvinnu sinnar
að fá bílinn í hendur. Ef ég !æt
bifreiðina af hendi, á ég undir högg
að sækja. Ég þyrfti að höfða mál,
sem taka kynni langan tíma. Jón
á engar eignir nema þennan bíl.
Óvíst er, hvort dómurinn, þegar
hann kemur eftir dúk og disk, sé
meira virði, en pappírinn, sem hann
er skrifaður á.
Bæði eru þessi sjónarmið harla
sannfærandi. Sé litið á hagsmuni
hvors aðila um sig, eru þeir greini-
legir, og hvor um sig á nokkuð mik-
ið undir því, að ekki sé látið eftir
kröfum hins. Ef úrskurður verður
kveðinn upp öðrum í vil, virðist
hallað svo á hagsmuni hins, að ó-
réttlátt yrði talið. Fyrst málum er
á þennan veg farið, verður að leita
að lausn, þar sem hvor um sig fær
hagsmunum sínum framgengt án
skerðingar á hagsmunum gagnaðila.
Réttlátt sýnist, að Kormákur
verði skyldaður til að afhenda Jóni
bifreiðina með því skilyrði, að Jón
setji tryggingu fyrir greiðslu á við-
gerðarkostnaðinum.
Með þessari niðurstöðu virðist
hagsmunum beggja fullnægt. Ef
prófun bifreiðarinnar sýnir, að ekk-
ert er athugavert við reikning
Kormáks, fellur tryggingarféð ó-
skert til hans. Komi hins vegar í
Ijós, að viðgerðinni hafi verið áfátt,
myndi væntanlega fara fram mat
á því, hvaða fjárhæð Kormáki bæri
fyrir þjónustu sína. Á grundveRi
þessa mats ætti hann kröfu til þess
hluta tryggingarfjárins, sem mats-
menn ákvörðuðu honum, en afgang-
urinn félli aftur til Jóns.
Ályktunarorð:
KORMÁKUR SKAL AFHENDA
JÓNI BÍLINN GEGN TRYGG-
INGU Á VIÐGERÐARKOSTNAÐI.
J. P. E.
asbestbúning, sem var einmitt hafð-
ur þar til vonar og vara, ef þannig
færi, að geymir spryngi. Svo greip
hann flöskuna með töng og barði
hálfbráðnað blýið fastara í flösku-
stútinn. Hann fann enn til dálítils
sviða í hægri hendi, þegar hann
hugleiddi óskaplegan sársaukann,
sem hann fann í fingurgómunum, af
því að fáeinir dropar af þessu sterka
efni lentu á hönzkum hans og
brenndu samstundis gat á þá.
Þegar þessu var lokið, hafði hann
flýtt sér að læsa flöskuna inni í
peningaskápnum í skrifstofu sinni,
og að því búnu hafði hann losað
sig við hættulegustu sönnunargögn-
in — mennina tvo, sem brennzt
höfðu. Það hafði ekki reynst vand-
kvæðum bundið í dimmum, þröng-
um götunum umhverfis ölgerðina.
Nú gerði hann sér hins vegar grein
fyrir því, að hann hefði ekki flutt
þá nógu langt frá slysstaðnum.
Hefði hann vitað þá, hversu auðvelt
myndi verða að losna við vörubif-
reiðina, hefði hann látið Rkin fara
sömu leið — beint í höfnina.
Hann hafði farið úr asbestbún-
ingnum og fleygt honum út af hafn-
arbakkanum við hRð ölgerðarinnar,
og útfaRið hafði tekið hann með
sér. Þegar hann reikaði aftur inn
um hRðið á garðinum umhverfis öl-
gerðina og þreifaði sig áfram að
slysstaðnum, til að uppræta þau
sönnunargögn, sem þar kunnu að
vera, hafði hann fyrst fundið verk
fyrir hjartanu, en hann hafði vonað,
að hann gæti komizt að skrifborðinu
sínu, þar sem hann hafði aRtaf
flösku með töflum frá Plant lækni.
Hann hafði staðið á öndinni, þegar
hann dróst inn í skrifstofuna sína,
en þá höfðu fæturnir neitað að bera
hann lengra, og hann hafði hnigið
út af á gólfteppinu. Með því að beita
hinztu kröftum hafði hann komizt
að símanum, getað vaRð númer
Plants læknis og hrópað með erfið-
ismunum á hjálp, áður en hann
missti rænu.
En þegar á aRt er Rtið, hefur
þetta tekizt ágætlega hjá mér, hugs-
aði hann. Hann hafði aRtaf auðsýnt
sérstaka gætni í þessum málum; ef
menn ætluðu að verzla með bann-
vöru í stórum, alþjóðlegum stíl, gátu
menn aldrei farið nægilega gætilega
að á vorum dögum. Jafnvel þótt að-
stoðarmennirnir væru aRra manna
áreiðanlegastir, var ekki hægt að
treysta of mikið á þá. Þess vegna
hafði hann alltaf gætt þess að láta
nafns síns hvergi getið; jafnvel menn
þeir, sem beðið höfðu bana við
slysið í ölgerðinni í gær, höfðu feng-
ið greiðslu sína í þúsunda kílómetra
fjarlægð. Engin slóð lá til hins mikla
ölgerðarmanns og virta borgara,
Bert RiRings.
Fram að þessu hafði kerfið starf-
að með miklum ágætum, og hann
hafði haft af því miklar tekjur. En
hann vissi alltof vel, að ef eitthvað
smávægilegt brygðist, þótt ekki
væri nema einu sinni — ef hann
kæmi til dæmis ekki á ákveðinn
mótsstað á tilteknum tíma, eða ef
sendingu seinkaði — þá mundi þessi
tekjulind verða úr sögunni, en hann
hafði einmitt byggt aRa tilveru sína
FYRIR ÞVÍ ÚRSKURÐAST
^ — VIKAN 21. tbl.