Vikan - 26.10.1967, Blaðsíða 12

Dalurinn hét ókveðnu nafni, ég gat auðveld-
lega fundið það á landabréfinu, en fyrir mér
verður hann alltaf dalurinn hennar. Hann er
nú í eyði, og villigróðurinn hefur fyrir löngu
gleypt þorpið, bví að dalurinn er við merkja-
línuna, sem dregin var við vopnahléið, og
skiptir landinu í Suður- og Norður-Kóreu. Það
býr enginn á þessu bannsvæði nú, fólki er ekki
einu sinni leyft að koma þangað til að líta
eftir leiðum látinna ættingja, eða að leita
minninga frá liðnum dögum. Það getur vel ver-
ið að hún sé ennþá á lífi, hún getur alveg eins
verið hinum megin við þetta bannsvæði, eins og
hérna megin, þar sem ég gæti hitt hana og bor-
ið fram þakklæti mitt, ef ég vissi nafn hennar
og heimilisfang.
En allt sem ég veit um hana, er minningin
um vordaginn, þegar hún færði mér aftur þá
trú, sem ég hélt að ég hefði að eilífu glatað.
Það var í apríl, eftir mjög erfiðan vetur.
Orrusta hafði gelsað í litla dalnum, en víglínan
hafði færzt norður á bóginn, og þegar við kom-
um þangað, var askan orðin köld, og dalur-
inn hennar farinn að grænka aftur, með vor-
inu. Þarna höfðu tveir herir háð blóðuga bar-
daga, brennt hús, eyðilagt vatnsleiðslur og ræsi,
sprengt gígi og holur í rísakrana í hlíðunum;
merki stríðsins voru augljós. Kínverjarnir höfðu
hörfað norður á bóginn, tekið með sér alla
unga menn úr þorpunum, en krotað hótanir og
áróður á húsveggi og dyr, þeirra húsa, sem
ennþá stóðu uppi.
Hersveitir okkar höfðu yfirgefið þessi lands-
svæði, um leið og þær höfðu rekið óvinina á
flótta; þær létu líka eftir sig dósir og matar-
umbúðir, ásamt öðru drasli, sem hermennirnir
höfðu ekki hirt um að grafa niður. Aveitu-
skurðirnir voru þurrir, og það var ekkert vatn
á rísökrunum, en miskunnsamt regnið hafði
vökvað hinum veiku sprotum, svo að ennþá var
hægt að bjarga rísuppskerunni við, ef einhver
var þá uppistandandi til að sinna því.
Og svo, fjórum dögum eftir lokaorrustuna,
kom einmanalegur herbíll veltcndi eftir hjólför-
unum, öslaði fram og aftur yfir mórauða ána,
sem víða flæddi yfir bakka sína; árniðurinn var
eina hljóðið, sem rauf þessa ógnvekjandi þögn.
Aftan í bílnum sátu tveir hljóðlátir hermenn.
Þeir störðu á rúsrirnar meðfram veginum, leyfar
af kolbrunnum r.tráþökum, sem héngu í hálf-
föllnum leirveggjum, og í húsagörðunum voru
brotin og brennd húsgögn og annað dót. Her-
mennirnir tveir höfðu ekki sagt eitt einasta orð,
í meira en heila klukkustund. Þarna í dalnum
var ekkert á hreyfingu, nema bíllinn.
Loksins rauf annar þeirra þögnina:
— Hér væri ekki notalegt að bera beinin,
sagði ég.
Það kom ekkert svar frá liðþjálfanum, sem
sat andspænis mér. Eitt hjólið rakst utan í stein,
svo við þeyttumst upp úr sætunum og skullum
svo harkalega niður aftur.
— Það sem ég á við . . . byrjaði ég, en varð
svo að halda niðri í mér andanum, meðan við
ókum eftir grjótharðri ríssillu. — Það sem ég
á við er það hvílíkur staður þetta er til að
deyja fyrir, — berjast fyrir ....
— Hvað? sagði liðþjálfinn. — Hvað veizt þú
um bardaga?
Jæja, svo hann hafði þá heyrt það. Eg var
aðeins búinn að vera fjóra klukkutíma með
þessari sveit, þegar allir vissu allt um mig. Eg
sneri mér undan, festi augun á rísplöntu á sill-
unni, sem við ókum hjá, horfði á hana, þangað
til hún hvarf, innan um hinar plönturnar, fölar
og veiklulegar, dæmdar til dauða á uppþornuð-
um akri. Aldrei yrði ég fær um að blandast
þannig í fjöldann, hugsaði ég, meðan bíllinn
bar okkur áfram eftir yfirgefnum dalnum. Eg
hafði bjargað lífi mínu á flótta, og þetta var
það verð sem ég varð að greiða, og þannig
myndi það ávallt verða. Ég iðraðist þess ekki
að hafa valið þennan kostinn. Af þeim fjórtán
mönnum, sem höfðu flúið í æði, var ég sá eini,
sem neitaði að hverfa aftur til vígstöðvanna.
Ég yrði leiddur fyrir herrétt eftir nokkra daga,
og mér var Ijóst að ég fengi refsingu eftir dómi.
En ég vissi líka, að þegar ég hafði afplánað
sekt mína, beið mín venjulegt, daglegt líf. Ég
átti eftir að njóta þess að fara í heitt bað og
hrein föt, drekka þurran Martini undan mat,
horfa á fótboltakappleiki, njóta ástarinnar í
hreinu umhverfi, og lesa sunnudagsblöðin við
murrið í garðsláttuvél nábúans. Aldrei framar,
það var sama hvað þeir gerðu við mig, skildi
ég þurfa að hnipra mig saman við þung höggin
frá hinum banvænu sprengjum, eða að þola
angistarsvitann í gryfjunum, meðan beðið var
eftir áhlaupi.
Ég var hugsandi út af einmanaleik mínum,
en nokkuð ánægður með það öryggi sem mér
fannst ég hafa hlotið, og hafði ekki hugmynd
um hvert skröltandi bíllinn var að fara með
okkur. Ég starði á sillurnar á rísakrinum, sem
voru eins og stigaþrep upp alla hlíðina, þar
til skógurinn tók við. Eftir því sem við komum
hærra, urðu sillurnar þrengri, f jallsveggirnir
komu nær, hvolfdust yfir okkur og kæfðu allt
hljóð, samþjöppuðu svo sjónmálinu, að þegar
við komum að 'hrundu húsi eða brunarústum,
virtist allt miklu stærra og hryllilegra. Ofar,
nálægt miðju dalsins, námum við staðar, við
nokkur uppistandandi stráþök.
Undirforinginn, sem ók, drap á véli.nni, og í
þögninni hljómuðu síðustu stunur vélarinnar í
eyrum okkar, lengi á eftir. Svo heyrðum við
vætlið í ánni, annað ekki. Það virtist ekki vera
neitt líf í þorpinu, og engin merki um dauða.
Það eina sem minnti á stríðið voru orðin sem
Kínverjarnir höfðu smurt á veggina, á flóttan-
um: „Amerísku hermenn, verið viðbúnir .dauða
ykkar!
Allt í einu heyrðum við kvein, eins og frá
barni í sárri kvöl, það var eins og við hefðum
verið stungnir með nál, svo varð það að hvískri,
— andvarpi, og hvarf alveg. Liðþjálfinn og ég
stukkum út um bakdyr bílsins. Það skrölti i
vatnskútnum og rifflunurr, þegar við réttum úr
fótleggjunum. Undirforinginn og kóreanski lækn-
irinn, sem sat við hlið hans, klöngruðust út úr
bílnum, og gengu upp að fyrsta húsinu. Andar-
tak staðnæmdist undirforinginn á stígnum, og
benti okkur að fylgja sér. Án þess að segja eitt
einasta orð, rétti liðþjálfinn mér málmhylki, með
handfangi á öðrum endanum, líkast hjólhesta-
pumpu. Hann tók aðra sjálfur, upp úr kassa í
bílnum, og hélt á eftir undirforingjanum. Ég
fylgdi líka eftir þeim, án þess að gera mér
grein fyrir hvers vegna, eða að hugsa um nokk-
urn hlut eða nokkuð í þessu nafnlausa þorpi
við enda víglínunnar. Við gengum fyrir hornið
á húsinu, og svo í gæsagang inn í sóðalegan
húsagarð, og allt í einu varð mér Ijóst hvert
erindi okkar var í þennan auða dal, með birgð-
ir af hrísgrjónum, lyfjum og skordýraeitri. í
fyrstu var óþefurinn svo magnaður að mér
fannst ég sjá hann, eins og þoku. Daunill rotn-
unarlykt hékk þarna yfir öllu, og virtist hafa
verið þannig í marga daga, — sogaðist inn og
út um stráþakið, — viðbjóðslegt sambland af
fúlum hvítlauk og rotnuðu kjöti, óþefur af lík-
ömum, sem voru of þjáðir til að hreyfa sig,
— lykt af svita og allskonar úrgangi. I einu
horni garðsins lá lík. Það hafði ekki verið breitt
yfir það, og það var svo undarlega rýrt; svart-
ur munnurinn var galopinn og minnti einna helzt
á ginið á sjakala, glottandi gin. Innan úr myrkr-
inu heyrðum við lágar stunur, sem við höfðum
ekki heyrt út að götunni. Þetta hljóð hækkaði
MLURINN
HNNAR
Srnásaga
efftip
Rafael
Steinberg
Rafael Steinberg er frétta-
ritari og greinahöfundur,
búsettur í Tokyo. Hann
var stríðsfréttaritari í
Kóreu, órið 1951, og í
þessari smásögu segir
hann frá atburðum, sem
hann var þátttakandi i:
Dalurinn var til, — og
þorpið, — stúlkan Ifka.
Hún var svo fögur og
hrein, fegurri en svo að
stríðið gæti grandað henni.
12 VIKAN 43 tbl
ög Iækkaði, líkast því að ósýnilegt, sært dýr
væri að reyna að hreyfa sig, til að komast
undan. Ég hélt vasaklút fyrir vftin og gekk inn.
Fyrst sá ég ekkert nema undirforingjann, sem
stóð næst mér og skrifaði í vasabók Svo hækk-
uðu stunurnar og við heyrðum lækninn tala
kóreönsku, sem mér heyrðist ekki vera annað
en hviss og smellir; svo talaði hann á eins-
konar ensku við okkur, stuttar, ákveðnar setn-
ingar:
— Engan mat, — fjóra daga . . . Þessi kona
fimmtíu ára, inflúensu viku; — þessi maður,
fimmtíu og fimm, inflúensa tvær vikur — þessi
fnaður þrjátíu og fimm, taugaveiki . . . þau
segja hann veikur sex daga . Hann sterkur,
hann koma sig. Hér þarf DDT. . . .
Ég sá móa fyrir einhverju, sem líktist líköm-
um. Læknirinn beygði sig að lítilli hrúgu, sem
lá í horninu, þreyfaði eftir púlsi á mjóum hand-
legg. Hann smeýgði sér milli vesalinganna,
skoðaði inn í hræðsluleg augu, með mjóu vasa-
Ijósi, gerði að sárum og úthlutaði hvítum töflum.
— Þetta barn gæti verið fimm ára, á föður
með taugaveiki, er sjálft með bólusótt. Bötnuð
bólusótt, nú taugaveiki líka ....
Uppþornuð, gömul kona, sat upp við vegg.
Horaður, brúnn líkaminn var nakinn niður að
mitti og hún hélt á ungbarni, í teppisgarmi,
sem huldi fótleggi hennar. Barnið reyndi árang-
urslaust að grípa um innþornaðar geirvörtur
hennar. Gamla konan tuldraði eitthvað við
lækninn og benti út í garðinn, þar sem líkið lá.
Um tylft af fólki lá á víð og dreif um gólfið.
Læknirinn skoðaði hvern og einn, og kom svo
út að dyrunum til okkar og þá sá ég að hann
var mjög ungur. — Þau segja líklegast allt
þorpið svona. Enginn kemur, enginn fer, eng-
inn getur hreyft sig. Kannski margir dánir,
enginn grafinn, mikil taugaveiki. Svo beygði
hann sig og gekk fram hjá mér, út í garðinn
og flýtti sér yfir að næsta húsi, — í bláum
buxum og svörtum gljáskóm. Þybbnar, hvítar
hendur hans hurfu næstum upp ( ermarnar á
hermannajakkanum, sem var allt of stór á
hann, og hann bar hlustunartækið, eins og
heiðursmerki á brjóstinu. Hann gekk fram hjá
dánu konunni, leit á hana og hélt svo áfram.
— Við gröfum þessa konu síðar, sagði undir-
foringinn, — þegar við höfum séð hve mörg
líkin eru. Úðið alla vel, — ég á við alla!
Skyndilega virtist hann muna eftir því að ég
var nýr í hópnum. Hann benti á mig og sagði
Framhald á bls. 34