Vikan - 26.10.1967, Blaðsíða 26

tíðum stóð í íbúðinni. Hann spurði mig gjarnan um lexíurn-
ar mínar, leit í bækurnar sem einkunnir mínar voru skráðar
i og bað mig stundum að lofa sér að sjá stílabækurnar mín-
ar.
1937 eða 1938 var enginn eftir af því fólki, sem mamma
hafði ráðið, af fólkinu sem clskaði og virti hana, nema
fóstran mín. öll hin höfðu horfið smátt og smátt.
Eitt árið þegar ég kom aftur lil að ganga í skólann i sept-
ember fann ég, að gamla eldahuskan okkar, Elísaveta, var
farin. Síðar losuðu þeir sig við Tönju, stóra konu, sem var
vön að hera þungu eldhúsbakkana. Loks fór ráðskonan,
Carolina Till, lika.
Nú var allt heimilishaldið rekið á kostnað ríkisins. Fjöldi
starfsliðsins jókst gífurlega. í öllum liúsum pabba skutu
alit í einu upp kollinum fyrirliðar, flokkur lífvarða hver
með sinn foringja, tveir matreiðslumenn og tvöfaldur fjöldi
þjónustustúlkna og skúringakvenna. Auðvitað varð allt þetta
fólk sjálfkrafa starfsfólk M.G.B., (eða G.P.U., eins og
leyniiögreglan var enn kölluð).
1939, meðan fólk var enn að hverfa i öllum áttum, kom
einhver fram með þær upplýsingar, að eiginmaður fóstru
minnar, sem hún yfirgaf i fyrri heimsstyrjöldinni, hefði
verið í lögreglu zarsins fyrir hyltinguna. Pahha var sagt, að
hún væri „óáreiðanleg“ og sonur hennar ætti óæskilega vini.
Pabbi Jiafði engan tima lil að liggja sjálfur yfir svona
löguðu. Hann vildi fá að vita um svona nokkuð þegar aðr-
ir hefðu „lokað máli þeirra.“ Þegar ég heyrði að á prjón-
unum væri ráðabrugg um að láta fóstruna fara, fór ég að
hágráta. Pahhi stóðst ekki tár. Það fauk í hann og hann
skipaði að fóstra yrði látin i friði.
Ekkert heimilishald hafði jafn opinbert, jafnvel hálf
hernaðarlegt andrúmsloft og okkar. Ekkert var jafn háð
stjórn leynilögreglunnar.
Sergei Jefimoff, sem var lífvarðarforingi i Zúhalóvó
meðan mamma var enn á lifi, var fluttur til pabba i
Kúntsevó. Hann hafði að minnsta kosti einhverjar leifar
af mannlegum tilfinningum i okkar garð sem fjölskyldu.
Undir ævilok pabba féll Jefímoff, sem þá var hershöfðingi
í leynilögreglunni, úr náð hjá honum. Hann var fjarlægð-
ur og „étinn lifandi“ af starfshræðrum sínum, hinum hers-
höfðingjunum og ofurstunum i lögreglunni, sem mynduðu
eins konar einkennilega „hirð“ umliverfis pabba.
Ég verð að minnast á annan hershöfðingja, Nikolai Vlasik,
sem Rauði herinn skipaði fyrst lifvörð pabba 1919, og var
með honum mjög lengi, náði að lokum gifurlegum völd-
um bak við tjöldin. Hann bar ábyrgð á öllum öryggisráð-
stöfunum varðandi pabba og taldi sig standa nær honum
en nokkurn annan. Þótt hann væri ótrúlega heimskur,
menntunarlaus og óheflaður, hagaði hann sér eins og stór-
menni og tók upp hjá sjálfum sér á síðustu árum pahba að
stjórna „smekk félaga Stalins“. Engin viðhafnarsýning i
Bolsjoi kvöldið fyrir 7. nóvember, eða rikisveizla i St.
Georgs-salnum í Kreml mátti eiga sér stað án þess að Vlasik
færi yfir efnisskrána fyrst.
Meðan mamma var á lifi var hann i hfverði pahba og
steig aldrei fæti inn i húsið. Siðar varð hann samt stöðugt
kúgildi i Kúntsevó. Þaðan stjórnaði hann öllum öðrum að-
setrum pabba. Pabbi átti tvö önnur hús ufan við Moskvu.
Þau voru Lipki, fornt setur við Dimitroff þjóðveginn með
26 VTKAN 43-tbI’
tjörn, dásamlegu húsi og gríðarstórum garði, umkringdum
linditrjám, og Semjónovskoje, gamalt, fallegt setur.
Nýja ráðslconan okkar í Kreml, lautínant (síðar majór) í
Öryggisdeild ríkisins, Alexandra Nakasidse, birtist 1937 eða
1938 fyrir milligöngu hins góða embættis Bería, sem hún
var skyld. í fyrstu var ég of ung, aðeins 11 eða 12 ára, til
að skilja hve fáránlegt það var að liafa eigin, persónulegan
spæjara Bería á lieimilinu.
Pabbi virtist mjög fjarlægur okkur. Endrum og eins gaf
hann hinum óopinbera eftirlitsmanni okkar, Vlasik, fyrir-
mæli í stórum dráttum um það, hvernig ætli að ala oklcur
upp.
Yfirfóstra að nafni Lidía Georgíjevna kom fram á sviðið
um það leyti sem ég fór fyrst í skóla. Ilún var pinulitil og
krvpplingur, með rautt, lilað hár. Iienni og fóstrunni minni
lenti saman strax fyrsta daginn.
Hún „ól mig upp“ í fimm ár, skaut upp kollinum á
hverjum degi lil að gera mér lífið leitt. Eflir fimm ár bað
ég pabba að losa okkur við hana. Pabbi hafði enga sérstaka
samúð með meykerlingarkrypplingi sem gerði sig lil við alla
karlmenn sem Iiún sá og ég var losuð við hana.
1937 ákvað einhver, að óeinkennisklæddur maður skýldi
fylgja mér Iivert fótmál, út i sveit, í leikhús, að og frá skóla
á hverjum degi.
Sá fyrsti var horaður og því líkastur sem hann gengi
með gulu, ívan Krivenkó. Fljótlega kom í hans stað feitur,
sjálfsánægður náungi að nafni Alexander Volkoff, sem
smám saman tröllreið öllum skólanum. í stað þess að nota
sömu skólastofu og allir aðrir, varð ég að nota sérstakt,
lítið herbergi við hliðina á skólaskrifstofunni, og þangað
gekk ég rjóð og vandræðaleg. Ég varð að hafa með mér
nesti að heiman og klúkti í smákompu, útilokuð frá vin-
um mínum. Næst fékk ég vingjarnlegan hljóðlátan mann
að nafni Mikhalí Klímoff. Hann tölti tryggur á eftir mér
frá 1940 til 1944, að starfið var fellt algerlega niður. Þá var
ég á fyrsla ári i háskólanum. Ég sagði pabba að ég skamm-
aðist mín l'yrir að fara )>angað með þennan „liala“. Sýni-
lega gerði pahbi sér grein fyrir, hve afkáralegt þetta var
allt saman. Ilann var nýkominn heim frá Teheran ráðstefn-
unni i desember 1943, og var í einstaklega góðu skapi. Hann
sagði bara. „Til Helvítis með þig þá. Láttu drepa þig, cf
þú vilt. Mér kemur það ekki við.“ Ég var með öðrum orðum
sautján og hálfs árs, áður en ég mátti fara í leikhús, á híó,
eða til háskólans ein og sjálf, eða svo mikið sem ganga út á
götuna.
Ég man glögglega siðasta skiftið sem Alexander Svanidse
frændi kom í íbúð okkar í Kreml. Hann var dapur og niður-
dreginn. Hann hlýtur að hafa vitað meira en vel hvað gekk
á. Það var verið að liandtaka fólk í Georgíu, þar sem Beria
komst af stað. Hann sat lengi i herberginu mínu og beið
effir ]>abba. Ilann kyssti mig og lék sér við mig og lét mig
silja í kjöltu sér. Pabbi kom. Venjulega kom liann með
þá sem verið höfðu á skrifstofunni hjá honum allan dag-
inn. Hann kom næstum aldrei einn. Það getur varla hafa
verið auðvelt fyrir Alexánder frænda að tala við hann,
frammi fyrir hinum.
Það var eins og pabbi gerði sér fara um að slíta sig úr