Vikan - 18.01.1968, Blaðsíða 28

Betri stoðir undir kirkju
Drottins síns gat þessi blóð-
heiti og náttúrumikli Afríku-
maður ekki fundið. Enda er svo
að sjá að þá fyrst sé guðum
trúað af einlægni, er þrotin er
öll sú hjálp sem hægt er að gera
sér vonir um af grundvelli skyn-
semlegrar rökhyggju. Jafnskjótt
og sú ofboðshörmung sem gerir
alla speki heimskuhjóm er hjá
liðin, verðum flestum á að hugsa
svipað og karlinum, sem slapp
úr háska í bjargi: „Þurfti ekki
guð, ég gat sjálfur." Og jafn-
skjótt og íslendingar fóru að
hafa efni á að éta annað en skó
sína og bækur, tók að linast trú
þeirra á undurverkamátt helgr-
ar þrenningar. Þorsteinn Er-
lingsson vissi hvað hann söng:
Því kóngar að síðustu komast
í mát,
og keisarar náblæjum falda,
og guðirnir reka sinn brot-
hætta bát
á blindsker í hafdjúpi alda.
"pN ÞAÐ ERU ekki allir jafn
hreinskilnir og Þorsteinn.
Þegar allt annað þrýtur, lafa
trúarbrögðin á hræsni þeirra,
sem heiðra þau með vörunum,
þótt hjartað sé þeim víðs fjarri.
Hræsnin neitar að viðurkenna
skipbrot guðanna. Hún reisir
þeim stærri hof en áður voru
til dæmi um til að bæta upp
hið ytra það sem á skortir hið
innra. Þá gleymast orð þess
skálds, sem kirkjutröllið á holt-
inu er heitið eftir:
Mætast Guðs anda musteri,
Manns var rétt kristins líkami.
Og sé andinn ekki reiðubúinn,
hvað gagnar þá þótt við hlöðum
turna upp fyrir sjöunda himinn?
Myndi Hallgrímur heitinn velja
þeim veglegri orð en ónýtt prjál,
sem ekki eigi
.... skylt við þetta mál.
Heiðingja skikkan heimskuleg
Hæfir kristnum á engan veg.
En þótt svokallaðir kristnir
íslendingar kjósi að leggja nafn
skáldsins við megalómaníu sína,
þá meta þeir meira prjál að
dæmi heiðingja úr Kmer og
Egyptó en orð hans. Kannski er
þetta bara eðlilegt fyrirbæri í
þjóðfélagi þar sem umsláttar-
mesta manntegundin er nýríkir
plútókratar, sem allt meta eftir
stærð og magni. Þessi árátta
virðist öll hafa hlaupið í turn-
inn eins og heil hersing demóna
og þanið hann út og upp úr öllu
valdi; við því liði stendur ekk-
ert, jafnvel ekki svo paradoxalt
fóstbræðralag sem þeirra
Magnúsar Kjartanssonar og Pét-
urs Benediktssonar. Það er ekki
Leifur einn sem verður smár í
samanburði við þessa táknmynd
íslenzkrar fagurmenningar á
tuttugustu öld, sjálf kirkjan
verður að svo sem engu á bak
við ósköpin. Eða eins og ungur
sonur kunningja mín lýsti öllu
saman: Þetta er stór turn og
lítil kirkja fyrir aftan.
En hvað um það, kirkjan á
Skólavörðuholti er þegar nærri
fullreist. Einhver tunga, sjálf-
sagt illgjörn, hvíslaði því að
mér á dögunum að efst á turn-
inn ætti að stilla spíru, sem i
lögun ætti að líkjast banana,
eða hálfmána þeirra kumpána
Mahómets spámanns og Hund-
tyrkjans. Ég hef það eftir bygg-
ingafróðum mönnum að fyrir ut-
an stíl turnsins, sem verður víst
að teljast íslenzkur, ef stíl skyldi
kalla, megi greina minnst
tvennskonar annan arkitektúr í
hofinu, rómanskan í skipinu og
býsanskan í kórhúsinu. Með
hálfmánanum, sem hæst skal
gnæfa, bætist þá enn einn við.
I_J VAÐ sem því líður, kirkja
*- þessi er þegar staðreynd og
héðan af forðar ekkert augum
okkar frá því að þurfa að hafa
hana fyrir þeim næstu árin nema
kannski nýr hrunadans. En við
erum sjálfsagt orðnir svo mikl-
ir efnishyggjumenn, að jafnvel
djöfullinn á ekki séns í okkur.
En til allrar guðslukku er nú
myrkur upp úr miðjum degi og
mannvirkin á Skólavörðuholti
horfin í sortann þegar komið er
niður á móts við Mokkakaffi.
En ekki hendingar Hallgríms,
enda lýstu þær í gegnum marg-
faldlega svartara myrkur en
þetta. Hérna rétt fyrir innan
gluggann sat ég ekki alls fyrir
löngu og drakk súkkulaði með
svarthærðum manni hörunds-
fölum með lið á nefi, fæddum í
Jaffa, þaðan sem appelsínur
koma, Palestínu-Araba. Hann
var sár yfir því hve einhliða Is-
lendingar væru á bandi Gyðinga,
þegar föðurland hans kæmi til
orða. Og víst er um það, að ekki
hafa Gyðingar að jafnaði átt
meiri vinsældum að fagna hjá
okkur, eða öðrum kristnum
þjóðum, en nú. Gyðingahatrið,
andsemítisminn, var afsakað
með því að Júðarnir hefðu sjálf-
ir kallað yfir sig ævarandi böl.
Formæling illan finnur stað
Fást mega dæmin upp á það.
Svo kvað skáldið í Saurbæ.
Þetta er í fullu samræmi við
kristinn rétttrúnað, sem feng-
inn er frá þeirri sömu þjóð, sem
hann mest hefur bitnað á. Kan-
anítar voru taldir fordæmdir og
réttdræpir af því að forfaðir
þeirra hafði gert grín að Nóa
gamla, í þetta eina sinn, sem
hann drakk of mikið í senn og
sofnaði strípaður úti í garði.
Bölvun Gyðinga átti sér þvílík-
ar rætur. Þegar Pílatus vaskaði
á sér hendurnar, sem margfrægt
er og bað Gyðinga fyrir ábyrgð-
ina á kunnasta réttarmorði allra
tíma, stóð ekki á svari hjá lönd-
um sakborningsins:
Hans blóð, þó nú hann kvelji
kross
Komi yfir börnin vor og oss.
Og Hallgrímur Pétursson er
rétttrúaður þj ónn lútherskrar
kirkju og dregur ályktanir sam-
kvæmt því:
Efldist svo þessi óskin köld
Enn í dag bera þeir hennar
gjöld.
ETTA gat Hallgrímur sagt
með sanni, þótt hann hafi
varla órað fyrir því, hve ræki-
lega orð hans áttu eftir að sann-
ast meira en hálfri þriðju öld
síðar. Eftir sex milljóna morð
Hitlers er loks svo komið, að
kristnum mönnum virðist sem
þjóð Frelsarans hafi borgað upp
þann víxil, sem þeir skrifuðu
uppá af bóngæðum við Pílatus;
jafnvel ekki trútt um að þeir
eigi orðið inni. En að hætti góðra
kaupmanna hvarflar vitaskuld
ekki að kristnum mönnum að
borga það gjald sjálfir, til þess
eru Arabaræksnin víst meira en
mátuleg. Og því er það að einn
góðan veðurdag vaknar fólk það,
sem byggt hefur landspilduna
milli Jórdanar og Atlantshafs í
hátt á annað þúsund ár, upp við
vondan draum: Upp á strendur
lands þeirra drífur mergð
Evrópumanna, sem fullyrða sig
eiga þetta sama land á þeim
forsendum, að einhverjir forfeð-
ur þeirra hafi átt hér heima í
grárri forneskju. Og fyrir
Evrópumönnum síðari tíma
slenzt ekkert eins og allir vita,
fremur en köppum þeim í forn-
sögum, sem áttu töfrasverð, og
töfrasverð okkar tíma eru meira
að segja laus við þann galla að
sitja blýföst í slíðrum ef til
þeirra þrífur bölvís hönd, eins
og Sköfnungur var slæmur með.
Áður en varir er Gyðingurinn
gangandi horfinn svo sem fyrir
tilverknað eins álagasprota,
hrukkuandlit hans og gaffal-
skegg magasítt, hvimandi vatns-
full flóttaaugu og Fagínsnef,.
hokinn skrokkræfill sveipaður
öklasíðum kaftan, allt þetta
heyrir nú til liðinni sögu, en í
staðinn er uppvaktur Davíð
kóngur að nýju, sólbrennt,
hnakkakert ungmenni, sem bar-
izt hefur einn við átta og við
ellefu tvisvar og sýnist reiðu-
búinn að leika þann leik hversu
oft sem býðst. Og goj á Vest-
urlöndum réttir ungmenni þessu
uppörvandi hjálparhönd af engu
minni fúsleika og hann áður
sparkaði skeggjúðanum pabba
hans inn í gasofninn. Nú eru
þeir stoltastir af Gyðingum,
sem áður vildu sízt við þá kann-
ast; þýzk blöð ræða kampakát
um ,,Blitzkrieg“ Dajans gegn
Egyptum og Jórdönum og titla
hann til frekari áréttingar læri-
svein Rommels. Og þótt svo að
Sovétmenn taki af pólitískum
ástæðum svari Araba, þá minn-
ast þeir þess gjarnan heima fyr-
ir, að sumir helztu afreksmenn
fsraels, svo sem nefndur Dajan,
eru fæddir í Rússlandi.
"C’N ARABINN kunningi minn
er hvorki kátur né hreykinn.
„Fjölskylda mín hefur orðið að
flýja tvisvar undan Gyðingun-
um,“ segir hann. „Fyrst frá Jaffa
til Jerúsalem, þegar Ísraelsríki
var stofnað. Og nú frá Jerúsalem
niður í Jórdansdal. Þar býr hún
nú — á landssvæði, sem er á
valdi Gyðinganna. Hún hefur
flúið tvisvar, en lengra verður
ekki farið, hvað sem skeður.“
Ég ympraði á því að forráða-
menn ísraels hefðu heitið Aröb-
um á svæðum herteknum í síð-
asta leifturstríði, fullum griðum
lífs og lima og jafnvel eigna,
svo fremi þeir skikkuðu sig hag-
anlega. En Arabinn vildi meina
að tryggara myndi að treysta
ormi hringlegnum en drengskap-
arorði eins Júða. Kvað hann efa-
laust að ísraelsmenn þráðu
ekkert heitara en smala öllum
þeim Aröbum, sem enn þreyja
í Palestínu, austur yfir Jórdan.
Ættu berserkir Dajans það til að
skaka skellum og sprengja púð-
urkerlingar í nágrenni við arab-
ísk þorp eftir að dimmt væri
orðið, íbúunum til hrellingar;
væri þó gott meðan þeir gerðu
ekki annað verra. fsraelsmönn-
um er sungið lof og prís fyrir
afrek þeirra svonefnd í fætingn-
um í vor, hélt þessi kunningi
minn áfram, augu hans voru
öndótt. Menn gleyma því að
þeir stóðu ekki einir, heldur
voru þeir með Bandaríkin og
Bretland með sér. Það eru fimm
eða sex milljónir Gyðinga í
Bandaríkjunum og flestir ríkir.
En ef einhver dirfist að gagn-
rýna Gyðinga hér eða annars-
staðar á Vesturlöndum er æpt
upp í þann sama að hann sé
andsemíti. Eftir því erum við
Arabar mestu andsemítar í
heimi, þó Semítar sjálfir.
Ég reyndi að bera í bætifláka
fyrir frændþjóð hjásetumanns
míns úr Jöffu og Jerúsalem,
kvaðst ætla að slæm samvizka
Vesturlandamanna gagnvart
Gyðingum ætti drýgsta þáttinn
í vinsældum þeirra í kristnum
ríkjum nú; síðan Hitler drap
milljónirnar sex væri Gyðing-
dómurinn orðinn heilög belja í
þessum heimshluta. Yrði Gyð-
ingum trauðla láð, þótt þeir
neyttu meðan á nefinu stæði,
svo mjög sem kreppt hefði verið
að þeim áður. En Arabinn sem
tvisvar hefur orðið forflótta fyr-
ir ljóni Júda, er herskár. Nú eru
það Bandaríkjamenn, sem ráða
heiminum, sagði hann, en það
verður ekki lengi. Sú tíð kemur,
að þeir og Gyðingar verða að
28 VIKAN 3- tbl-