Vikan - 06.11.1969, Side 43

ianlu og setjast nú endanlega að
í heimalandi sínu eftir áratuga
búsetu erlendis. En þessi áætlun
fór út um þúfur. Stjórn háskól-
ans neitaði að viðurkenna próf
Sigurðar og úrskurðaði, að ef
hann vildi innritast, yrði hann
að hefja nám í lögum frá byrjun.
Segja má, að þetta hafi verið
réttlætanlegt samkvæmt ströng-
ustu reglum skólans, en að
margra dómi hefði háskólinn
ekki sett ofan, þótt undanþága
hefði verið veitt í þessu tilviki.
Að minnsta kosti áleit Ibsen, að
hér hefðu landar sínir enn einu
sinni reynt að setja sér stólinn
fyrir dyrnar. Og Sigurði var nú
föðurlandið fjarlægara en nokkru
sinni . . . .
Þar sem háskólinn í Kristianíu
neitaði að viðurkenna hin þýzku
próf Sigurðar, ákvað hann að
verja doktorsritgerð í Róm. Það
gerði hann rúmum tveimur ár-
um síðar, aðeins 23 ára gamall, og
var yngsti doktor í lögum þar í
borg.
Stuttu síðar fékk Ibsen bréf
frá föður mínum. Hann ætlaði að
halda hátíðlegt 25 ára afmæli sitt
sem skáld og bauð Henrik Ibsen
að koma af því tilefni til Aule-
stad.
Svar Ibsens er að ýmsu leyti
athyglisvert, og fer það hér á
eftir:
Tyrol, 4. ágúst 1882.
Kæri Björnson:
Þú getur rétt ímyndað þér, að
það voru sannarlega gleðitíðindi,
sem þú færðir mér, fyrst í skeyti
og síðan í tveimur bréfum.
Ástæðan til þess, að ég hef ekki
svarað þér fyrr, er einfaldlega sú,
að ég vonaði í lengstu lög, að mér
auðnaðist að gera það munnlega.
Því miður eru nú engar horfur á,
að ég geti brugðið mér yfir til
Noregs að þessu sinni. f fyrsta
lagi gætum við ekki farið frá
Róm, fyrr en Sigurður hefur
lokið prófi sínu, og það gerist
ekki fyrr en 4. júlí. í öðru lagi
er ég önnum kafinn við að semja
nýtt leikrit í fimm þáttum og
vinn af kappi við að hreinrita
það. Enda þótt ég fái vart með
orðum lýst, hversu gjarnan ég
vildi dveljast með þér 10. ágúst,
þá veit ég að þú skilur að ég get
ekki leyft mér að slá verkinu á
frest. Ef ég gerði það, yrði leik-
ritið hvorki prentað né sýnt á
komandi vetri.
Ég verð sem sagt að sætta mig
við að missa af veizlunni. En þú
getur verið viss um, að við mun-
um halda daginn hátíðlegan hér
eftir beztu getu og samgleðjast
þér.
Með aðstoð blaðanna hef ég
fylgzt með þér og herferð þinni
síðustu mánuði með mikilli eftir-
væntingu.
Frásagnirnar um þetta hafa
orðið mér ærið umhugsunarefni.
Ég hef fengið staðfestingu á svo
ótalmörgu, sem mig grunaði
varðandi þjóðfélagsafstöðuna
heima. Hver spurningin af ann-
arri hefur vaknað í huga mér:
Er það til góðs, að stjórnmálabar-
áttan skuli með öllu skyggja á
hin þjóðfélagslegu viðfangsefni?
Þetta hefur tvímælalaust verið
reyndin í Noregi til þessa. Hin
raunverulega þjóðfélagsvanda-
mál hafa alls ekki komið fram
hjá okkur. Og það eru einmitt
þau, sem fyrst og fremst er fjall-
að um alls staðar annars staðar
í Evrópu. Um sjálfa pólitíkina
kærir allur almenningur sig koll-
óttan hér um slóðir til dæmis.
Mitt persónulega sjónarmið í
þessum efnum er deginum ljós-
ara: Þegar um er að ræða fram-
farir, þá álít ég brýnna að frelsa
mennina en stofnanirnar. Og
hvað er að segja um frelsi manna
heima í Noregi? Það hefur þú
sjálfur reynt bæði í Drammen
og Laurvik.
Ég veit mætavel, að þú getur
ekki með nokkru móti litið þessi
mál sömu augum og ég. Þú hefur
ótvíræða hæfileika á sviði stjórn-
mála og óslökkvandi löngun til
að skipa þér þar í fremstu víg-
línu. Ég hef hins vegar ekki einu
sinni löngun til að vera norsk-
ur ríkisborgari. Ég er með öllu
sneyddur hæfileikum á þessu
sviði. Af því leiðir, að það er
jafn eðlilegt fyrir þig að taka að
þér forustuhlutverk í stjórnmála-
baráttunni, eins og það er sjálf-
sagt fyrir mig að standa utan við
hana.
Þú mátt alls ekki halda, að ég
sé blindur á gildi þátttöku þinn-
ar í stjórnmálum. Mig varðar að
sjálfsögðu mestu, að þú skulir
berjast af heilum hug, og að bar-
áttan skuli mótast af hinum
sterka og stórbrotna persónuleika
þínum.
Það er í rauninni skáldskapur
í framkvæmd. Verk þín eru í
fremstu röð í bókmenntasögunni
og munu ætíð verða það.
En ef ég ætti að ákveða hvað
letrað yrði á legstein þinn, þá
mundi ég velja þessi orð: Líf
hans var bezti skáldskapur hans.
Einmitt þetta: Að þekkja sjálf-
an sig í lífinu, er að mínum dómi
það lengsta, sem nokkur maður
getur náð. Þetta er verkefni, sem
okkur ber öllum að leysa, en
langflestir vanrækja það.
Hér sit ég sem sagt og blaðra,
skrifa samhengislaust og lítt
tæmandi þankabrot. En ég vona
að þú skiljir mig samt. Ætlunin
var aðeins að færa þér þakklæti
mitt fyrir umliðin 25 ár, og beztu
óskir um það sem þú tekur þér
fyrir hendur næstu 25 árin, hvort
sem það kemur fram í því sem þú
skrifar, eða því sem þú lifir.
Kærar kveðjur! Lifðu heill!
Og húrra fyrir 10. ágúst!
þinn
Henrik Ibsen.
Ibsen hafði nú náð fullkomnun
í þeirri tækni, sem hann skóp í
45. tbi. VIKAN 43