Vikan - 22.01.1970, Qupperneq 15

Ríkið skipaði — og seytián sinn-
um setti Emil Zatopek heimsmet,
vann fjögur ólympísk gullmerki og
eitt silfurmerki. Allt þetta gerði hann
fyrir Tékkóslóvakíu. I dag hafa öll
hans heimsmet verið slegin, en allir
heimsins íþróttaunnendur dá hann,
svo og tékkneska þjóðin eins og hún
leggur sig. Emil Zatopek, „tékkneska
eimreiðin", eins og hann var kallað-
ur um heim allan, hefur engu að
síður verið fordæmdur í heimalandi
sínu, rekinn úr flokknum og sömu-
leiðis frá fyrirtæki því, er hann hafði
framfærslu sína af að vinna við.
En ekki nóg með það. Það hafði
Zatopek í mótmælagöngu, haldandi á I
spjaldi með myndum af þeim Svoboda og
Dubcek.
-4^. Zatopck ásamt konu sinni, er Dana heitir. Hún sigraði í spjótkasti kvenna
á Ólympfuleikunum í Heisingfors, og mun ckki ofmælt að þau séu frægustu
íþróttahjón veraldar.
nefnilega sýnt sig að ungmenni í
Prag báru kennsl á Zatopek, þegar
þau sáu hann á ruslabílnum, sem
hann hafði atvinnu við að keyra, og
sögðu við hann: „Emil, þetta er
ekki starf fyrir þig. Láttu okkur um
að annast þetta. Við öll og landið
okkar eigum þér svo mikið að þakka,
að það er hrein skömm að fara
þannig með þig." Svo það brást al-
drei að einhver tékkneskur ungling-
ur kæmi og tæki að sér starfið fyrir
Zatopek. Nýja stjórnin sem sett hafði
verið á tróninn að tilhlutan Rússa
var ekkert hrifin af þessu, þareð
Zatopek hafði aldrei farið dult með
andúð sína á eftirmönnum Alexand-
ers Dubcek.
Svo kom að Ólympíuleikunum f
Mexfkóborg, en þar mætti Zatopek
sem gestur. Vinir hans höfðu varað
hann við að hafa mjög hátt um
skoðanir sínar á hinum nýju ráða-
mönnum lands síns. En Zatopek
hafði látið þær ráðleggingar sem
vind um eyru þjóta.
í Mexíkóborg hafði honum lent
saman í hörkurifrildi við Vladimfr
Kúts, höfuðsmann í sovéska hernum
og stórfenglegan langhlaupara. Fyrr-
meir voru þeir drengilegir keppi-
nautar og góðir vinir, en nú æstu
þeir sig upp úr öllu valdi og skildu
með litlum kærleikum.
Hverskonar maður er þá Zatopek
þessi? Hann kom fyrst í Ijós sem
starfsmaður skóverksmiðju, varð síð-
an undirlautinant í hernum, því
næst ofursti og hlaut slfka frægð að
um allan heim var haft að orðtæki:
Óþreytandi eins og Zatopek!
Sjálfur lýsti hann lífi sfnu sem
svo: Ég lifi aðeins fyrir íþróttirnar.
Að hlaupa, hlaupa og hlaupa, það
var mér allt. Ég er fyrir hreyfingu,
og þegar ég á unglingsárum varð
að dvelja langtímum saman innan-
húss, leið mér eins og fjörugum fola,
sem bundinn er inni við stall. Þegar
einhver dagur leið svo að ég var
ekki hundþreyttur að kvöldi, fannst
mér ég ekki hafa notað þann dag
ekki trúa: Þrátt fyrir allar þessar æf-
ingar gaf ég mér tíma til að sinna
tónlist, leika á fiðlu, harmónfku og
gítar, og ég hafði líka mjög gaman
af knattleikum. Það er þjóðarsport
í Tékkóslóvakíu, eða allt að því.
Hvað fannst keppinautum Zato-
peks um hann? Hvað hugsuðu þeir,
þegar þeir urðu að keppa við
„hlaupavél" þessa og vissu nokk-
-Jh- Zatopek van : sjálfur að byggingu húss sins. Hér er hann að moka steypu
í fötur.
til fulls. Ég var oft að því spurður
hvort ég hefði gaman af að leggja
á mig ofurmannlegar raunir líkt og
fakír. En raunin var sú að ég leit
ekki á erfiði æfinganna sem þrautir,
heldur hafði verulega gaman af
þeim, og oft hafði ég það á tilfinn-
ingunni að ég hlypi f einskonar
dvala. Þessi þörf, að hlaupa og
hlaupa, hún kom að innan. Og svo
var annað, sem margir vildu alls
urnveginn fyrir fram, að þennan
mann var ekki hægt að sigra?
Um þetta hefur nýlendufransar-
inn Alain Mimoun líklega komizf
hvað sniðugast að orði. Á Ólympfu-
leikunum í Lundúnum 1948 varð
hann annar í röðinni á eftir Zatopek
í tíu þúsund metra hlaupi, og 1952
í Helsingfors var hann einnig annar
í röðinni á eftir Zatopek í tfu þúsund
Framhald á bls. 40.
4. tbi. VIKAN 15