Vikan - 26.10.1972, Blaðsíða 15

um, átti Gunnar að erfa goðorð hans
á Snæfellsnesi, en féll fyrir Bjarna
Bjarnasvni á Laugarvatni í fvri'i
kosningununi 1942 og hlaut að sætta
sig við að heita landskjörinn, og var
því um kennt af sumum, að hinn
prúði gestur úr höfuðborginni hefði
verið of þaulsætinn við veizluborð
höfðingjanna vestra, en vanrækt
kotungana, meðan keppinauturinn
heilsaði upp á kjósendur i láguin
hæjum. Gunnar tók hins vegar
mvndarlega á í haustkosningunum
1942 og lagði sunnlenzka glímu-
kappann. Hann var endurkjörinn
þingmaður Snæfellinga 1946, en
varð þingmaður Bevkvíkinga 1949
og endurkjörinn fulltrúi þeirra
1953 og 1956, tvisvar 1959 og enn
1963. Gunnar Thoroddsen undi sér
með Dönum í alþingiskosningunum
1967 eins og fyrr getur og sýndist
aflmga islenzkum stjórnmálum. Svo
var þó eigi. Heimkominn tók hann
þátt í sögulegu prófkjöri Sjálfstæð-
isflokksins í Reykjavik fvrir alþing-
iskosningarnar 1971, sópaði til sin
fylgi og hreppti þriðja sæti fram-
boðslistans og sigldi síðan hátt inn
á alþing eins og tíguleg skúta í
óskabyr.
Gunnar Thoroddsen telst ekki
grinnnur vigamaður, og hann hefur
löngum rekizt bærilega í flokki.
Eigi að síður reis liann öndverður
gegn foringjum sinum og banda-
mönnum þeirra i forsetakosningun-
um 1952 eftir andlát Sveins Björns-
sonar og studdi af miklum móði
tengdaföður sinn Asgeir Asgeirsson
i orrahriðinni við séra Bjarna Jóns-
son. Það atferli Gunnars varð hús-
bændunum á heimili Sjálfstæðis-
flokksins mikil hneykslunarhella,
enda munaði sannarlega um fram-
tak hans. Hins vegar óx Gunnar i
áliti hjá ýmsum samherjum og fjöl-
mörgum andstæðingum af þcssari
uppreisn sinni. Islendingar kunna
dável að meta aðra eins dvggð og
þá, að menn reynist góðir tengda-
synir. Sjálfstæðisflokkurinn upp-
skar lika ríkulega ávöxt þessa i
bæjarstjórnarkosningunum i
Reykjavík 1954 og 1958 undir for-
ustu Gunnars. Þó Iiefur aldrei gró-
ið um heilt innan flokksins eftir
átökin i forsetakosningunum 1952.
Raunar átti svo að heita, að Gunnar
va^ri tekinn í sátt, en óvildin leyndi
sér ekki, og mun Bjarna Benedikt.s-
syni einkum hafa veitzt erfitt að
fvrirgefa og gleyma framkomu
Gunnars. Einlægum fylgismönnum
séra Bjarna sveið sárt, hversu liann
var leikinn. Bitnaði allt þetta ræki-
lega á Gunnari, er hann bauð sig
fram i forsetakjörinu 1968. And-
stæðingarnir höfðu mikinn viðbún-
að og voru einstaklega heppnir i
vali á keppinaut hans, sem átti í
vændum mikið fylgi pólitískt og út
á ærnar persönulegár vinsældir, en
græddi að auki á vanþóknun ótaldra
sjálfstæðismanna á Gunnari Thor-
oddsen. Bjarni Benediktsson hafði
fengið því ráðið, að Gunnar varð
fjármálaráðherra 1959 og kom ])á
fram gagnvart honum svipað og
Davið konungur hrevtti við Cria
forðum. Gunnari lét hvorki skatt-
heimta né fésýsla yfirleitt og lenti
í ónáð hjá mörgum sérgæðingum i
Sjálfstæðisflokknum, sem gerðust
óðfúsir að hefna sin á honum i for-
setakosningunum. Hann galt og
fremur en naut tengdanna við fvrr-
verandi forseta. Gætti þess, að Is-
lendingar luma á meinfýsi og vilja
oft alls ekki, að metorð og völd
gangi i erfðir. Loks reis gegn stjórn-
arflokkunum, sem þá voru, köld
andúðarbvlgja, er skall svo yfir i
alþingiskosningunum 1971, en var
Gunnari óþægileg.
Reiptog Gunnars Thoroddsen við
Jóhann Hafstein og Geir Hallgrims-
son á landsfundi Sjálfstæðisflokks-
ins vorið 1971 duldist engan veginn.
Þó er vafasamt, að hann hyggi á
nýja uppreisn eins og sumir spá.
Gunnar sigraði raunverulega i við-
ureigninni með endurkomu sinni i
miðstjórn og á alþing, og það mun
honum nóg. Hann reynist friðsemd-
armaður og telst sýnu likari lvsti-
snekkjunni, er hrunar lygnan sæ,
en herskipinu, sem i>lægir úfin höf.
Hann er maður fagnaðarhátíðarinn-
ar fremur en orrustunnar og forð-
asl vandlega að óhreinka sig. Það
stafar ekki af huglevsi eða annarri
lítilmennsku heldur því, hvað mann-
inum þykir vænt um spariföt sin
og er hreinlegur. Allt fer þetta hon-
um einkar vel sem einstaklingi i
borgaralegu þjóðfélagi, en veldur
því liins vegar, að Gunnar dæmist
ósigurstranglegur i harðri úrslita-
baráttu um völd og mannaforráð.
Hann sver sig þá í föðurætt og vant-
ar einhvern herzlumun.
Glæsileiki mannsins dvlst hins
vegar naumast. Gunnar er öllum
Framhald á bls. 42.
43.TBL. VIKAN 15