Vikan - 26.10.1972, Blaðsíða 18

Marta Larter segir frá
,,Þetta fólk gerði það sem það
hélt að værí rétt
og ég fór rninu fram,
lika vegna þess að ég hélt
það væri rétt. Ég var
aðeins irsk stulka, ástfangin af
hrezkum hermanni — og þráði
það eitt að verða konan hans
Það er auðvelt aö sjá vandamál
annarra. Þaö er ákaflega einfalt
aö setjast niöur og ráöa þessi
vandamál og furöa sig á þvl .hve
blindir menn geta veriö fyrir
þeim hættum, sem liggja ljósar
fyrir.
En þaö er ekki eins auövelt,
þegar maöur er aöeins nltján ára
og ástfangin I fyrsta sinn á
ævinni.
Þegar viö Jon ákváöum aö gifta
okkur, voru vandamálin til
staöar. ég kom bara ekki auga á
þau. Ungu fólk’i dettur aldrei i
hug aö þaö veröi fyrir árásum,
hvaö þá að þaö geti leitt .þau til
dauða.
En nú veit ég, aö þaö munaöi
mjóu. Ég var stúlka frá Bogside,
kaþólska hlutanum af Lon-
donderry I Norður — Irlandi, sem
er eins og smáriki, út af fyrir sig.
Bogsidebúar búa sjálfir til sln
eigin lög og sfnar eigin rfefsi-
aögeröir. Þeir eru stoltir og
ákaflega lyöveldissinnaöir og
stundum haröir I horn aö taka,
vegna þess aö llfiö hefir leikiö þá
grátt um lengri tlma.
Jon var brezkur hermaöur,
geröi skyldu sfna til aö viöhalda
friöi, eftir þvl sem Bretar sögöu,
en Bogsidebúar sögöu aö það væri
herseta.
Hann var kallaöur tákn
brezkrar kúgunar, eöa eitthvaö I
þá veru. En hvorugt okkar haföi
vit á stjórnmálum, vegna þess aö
stjórnmálin i þessum landshluta
voru öll bundin við atburöi, sem
höföu skeö fyrir mögrum árum,
löngu áöur en viö fæddumst.
Hann skildi að visu, aö
kaþólikkar og mótmælendur áttu
I er jum og að brezki herinn var aö
reyna aö halda þeim aöskildum,
til aö forðast uppþot, skot— og
sprengjuárásir. Ég skildi þaö aö
Bogsidebúar vildu brezka herinn I
burtu, að Irski lýöveldisherinn
baröist I þeim tilgangi. Ég vissi
líka aö nokkrar stúlkur, sem
höföu fariö út aö skemmta sér
meö brezkum hermönnum, höföu
veriö grátt leiknar og kallaöar
, ,hermannabrúöur ”.
En þvi var ööruvlsi háttaö meö
okkur, vorum viö ekki ástfangin?
Mér var það ljóst I fyrsta sinn,
sem ég sá Jon I Embassy dans-
salnum, rétt fyrir jólin áriö 1970,
Sá salur er i miöborginni, hvorki i
kaþólska eöa mótmælenda
hlutanum, mætti eiginlega kalla
þaö Eijiskismannsland.
Ég var aö selja happadrættis-
miöa. Hann keypti einn og sagöi:
— Ættum viö ekki aö dansa?. Ég
hélt hann v^eri aö gera aö gamni
slnu, ég var aö selja miöana.
Hann bauö mér ekki upp i dans
siöar, sagöi mér seinna, aö hann
hafi veriö hræddur um aö ég
myndi neita honum. Og hann
sagöi mér þá annaö meira. Hann
sagöi: — Eftir aö ég var búinn aö
kaupa af þér happadrættis-
miöann, sagöi ég viö kunningja
minn, sem var m. _ ,—aöþú
værir einmitt sú stúlka, sem ég
vildi helzt kvænast, . . .lltil og
hljóölát, meö þykkt og sftt
Hver heföi trúaö þvf þá,
einmitt vegna Jons missti ég
þetta sföa hár.
Og þegar dansleikurinn var í
enda, haföi ég' næstum gleymt
honum, en þá skaut honum upp
við hliö mér aftur og hann sagði:
— Má ég ekki fylgja þér heim?
Ég heyröi þaö á mæli hans aö
hann var hermaöur. Ég vissi lfka
aö margir myndu llta mig horn-
auga, ef ég sæist á götu ireð
honum. En samt tók ég boöi hans.
Og þegar ég sagöi honum hvar
ég ættr heima, vissi hann aö þaö
var hættusvæöi fyrir hann, en það
skipti hann ekki máli. Ég held aö
þá strax höfum viö neitaö aö
horfast I augu viö staöreyndirnar.
Viö leiddum ekki hugann aö þvi,
fyrr en ástandið og kvalirnar
neyddu okkur til þess.
Viö hittumst ekki næstu viku,
vegna þess aö Jon var aö sinna
skyldustörfum. En viö hugsuöum
þvl meir hvort til annars. Ég var
aö v'.su svolltiö hrædd, vegna þess
aö har.n var hermaöur, en samt
ekki aö ráöi, Derry var tiltölulega
friösæll staöur um þær mundir.
Svo hringdi hann til mín og
bauö mér út og ég tók þvl meö
þökkum. Og I fyrstu virtist engir.a
taka til þess. Viö fórum oft út
saman, ýmist á Embassy, I bló
eöa viö fóru á veitingahús til aö
fá okkur eitthvaö að boröa eöa
drekka. Mér er þaö fullkomlega
ljóst núna, þótt ég vissi þaö ekki
þá, aö ég var ástfangin af honum,
eöa vildi ekki viöurkenna þaö.
Þaö kom samt fljótlega aö þvi
að ég gat ekki neitaö þvl. Eitt
kvöldiö sagöi Jon: — Ég verö
sendur til Belfast I eina viku.
Ég varö óttaslegin. Samanboriö
viö Belfast, var Derry mjög
rólegur staöur. 1 Belfast voru
uppþot, skot og sprengjuárásir
daglegt brauö. Fólk var þar
drepiö og limlest, hermenn jafnt
sem óbreyttir borgarar.
Á hverju kvöldi gat ég séð þaö i
sjónvarpinu heima I stofunni hjá
okkur, hvernig umhorfs var I
Belfast, brennandi hús og
blóöugir bardagar á götunum. Og
ég vissi aö Jon var þarna ein-
hversstaöar. Ég grét mig I svefn
á kvöldin, þegar angistin náöi á
mér tökum. Ég heföi eflaust
grátiö yfir okkur báöum, heföi ég
vitaö þá, hvaö beiö okkar og þaö
var ekki langt undan.
Nokkru slöar vorum viö stödd I
smábúö, rétt hjá heimili mlnu,
þegar tveir menn komu inn, sneru
sér aö mér og spurðu: — Er
hann brezkur hermaöur? Ég
svaraöi: — Já, hvaö um það?
Þeir svöruðu ekki, ypptu aöeins
öxlum og gengu út. Ég sagöi Jon
aö þetta heföi ekki verið neitt til
aö hafa áhyggjur af.
Þaö var alvarlegra næsta sinn.
Jon kom aö heimsækja mig og ég
18 VIKAN 43. TBL.