Vikan - 26.10.1972, Blaðsíða 35

STÓRVIÐRI A
BISKAYFLOA
sem þau rifjast upp fyrir mér.
Þa6 er um miönæturskeiö 5.
októbermánaöar. Ég er á leiö
niöur stigann eftir aö hafa staöiö
um stund viö stýriö. Viö höfum
vélina i hægum gangi og rifaö
framsegl uppi, til þess aö skipiö
fari betur í sjó. Feröin sækist
seint suö-vestur á bóginn. Mig
verkjar I bakiö og handleggina af
erfiöinu viö aö halda stýrinu i
réttu horfi gegn báruþunganum.
Ég er loppinn á höndunum og get
varla rétt Ur þeim. Mér finnst
sem fingurnir kreysti enn um
stýrisvölinn. Loftvogin stigur nú
eins jafnt og þétt og hiin féll áöur.
Hún kemst upp I 760 mm og staö-
næmist þar. Vindur er hvass og
kaldur af norövestri. Ég fálma
mig niöur i klefann og þeyti oliu-
stakknum út i horn. Fötin eru
gegndrepa undir honum, og ég
finn, aö sokkarnir minir eru
vindandi i sjóstigvélunum. En ég
er allt of þreyttur til aö geta átt I
þvl basli aö komast úr
stigvélunum, svo aö ég fleygi mér
á gólfiö og fell i svefnmók.
Hár brestur berst að eyrum
mér. Hann yfifgnæfir ■ storm-
gnýinn, og eftir honum kemur
hver dynkurinn af öörum. Ég
opna augun og sé, aö klukkan er
hálf tvö. Mér er þegar ljóst, aö
eitthvaö er aö á þilfarinu, og
þangaö verö ég einhvern veginn
aö komast. Þegar 'upp kemur,
liggur hásetinn viö stýriö fram á
hjóliö og þreifar um fætur sér.
Hann kemur upp meö bogna
stöng I hendinni. Þaö er hluti
af framskautshringnum, sem
hefur losnaö. Málmhringur þessi
heldgr skautblökkinni aö
seglránni og hefur þannig hemil á
fokkunni. Nú er hann brotinn, og
fokkan meö greipirá og seglás
hefur sveiflast út á hliö og lemst
um I storminum. Þessa ringulreiö
veröur aö laga, ella rifnar segliö I
tætlur, og ráin og seglásinn ganga
úr skoröum frá mastrinu.
Ég tek viö stýrinu, en skip-
stjórinn og hásetinn • fara aö
berjast viö segliö. Þegar þeir
koma fram á, riöur stór alda yfir
þilfariö, svo aö þeir hverfa i vatni
og særoki. Eftir slikt ólag kemur
jafnan dálitiö hlé, sem ég nota til
aö snúa skipinu I vindinn. Stefniö
ris hátt upp, er næsta alda rlður
undir þaö, en þaö gefur ekkert -á
og vatniö skolast af þilfarinu út
um vatnsaugun aftur á. Tvisvar
tekst sjómönnunum aö bregöa
kaöli um rána-, og tvisvar er hún
hrifin úr höndum þeirra, áöur en
þeir geta hert aö. Einu sinni
missa þeir fótanna, skutlast þvert
yfir þilfariö pg eru nærri hrokknir
fyrir borö. Ég hleyp fram á, þrif I
einn þásetann og stjaka honum aö
stýrínu. Svo tökum viö til á nýjan
leik. Tveir okkar fara fram á
hnýfil og slaka talsvert á drag-
reipunum. Sem snöggvast veröur
slátturinn og gauragangurinn i
seglinu meiri, en viö festum
reipunum og sætum svo lagi til aö
hlaupa aftur á mitt skipiö. Þar
blöum viö lags og stökkum svo
samtimis á seglsllkið, er þaö
belgist yfir okkur. Viö herpum
þaö saman og getum haldiö þvi
andartak, meöan segliö er rifaö.
Svo héröum viö aö og fáum settan
hemil á sveiflur seglássins, enda
er nú hægt aö reyra hann lika
miöskipa. Svo getum viö halaö
segliö niöur og heflaö þaö viö
rána. En þaö er seinlegt aö ganga
frá þessu, svo aö öruggt sé. Loks
eigum viö eftir aö setja upp
framfokkuna. Ég lendi I þvi aö
hanga i dragreipi meö gamla
norska sjómanninum, sem hefur
alltaf haldiö þvi fram, aö viö
vitum ekki, hvaö verulegt stór-
viöri sé. ,,Er nú farið aö hvessa,”
öskraði ég i eyraö á honum - ,,Já,
fyrr má nú vera.”
Aöur en ég fer ofan, litast ég um
á þilfarinu. Mér finnst þaö ganga
kraftaverki næst, aö viö skulum
allir vera innanborös ennþá og
heilir á húfi. Stormurinn hefur nú
veriö norövestanstæöur um
stund, og ný ölduhreyfing er farin
ab gera vart viö sig úr þeirri átt
ofan á kvikuna, sem fyrir var.
Sjólagiö er breytt. öldurnar elta
ekki lengur hver aöra meö
reglubundnu millibili. Þær eru
orönar upptyppt, óregluleg
hrúgöld, sem risa shögglega og
hrynja með miklum þunga a
skipiö. Þaö er ómögulegt aö hálsa
þær allar til aö foröast ágjöf og
annaö veifiö skolast bylgjutoppur
inn yfir þilfarið. Mér er verr við
þetta sjólag en allt annaö, sem
yfir hefur dunið. Feröagleöin er
nú alveg rokin' úr okkur. Viö
eigum I sifelldu striti og
leiðinlegu basli. Ég er meira aö
segja of þreyttur til að vera
kvlðinn. - Fleygi mér svo aftur út
af.
1 leiðarbókinni sé
ép. að sk ips,iór'nn
hefur skrifaö, áönr en
hann gekk af verði:
„Óslitinn stormur og horö
haglél”. Um morguninn lágu enn
stór haglkorn hálfbráöin i vatns-
rásunum á þilfarinu, og þykkur
oliuborinn dúkur haföi rifnað
undan þeim.
Ég held aö þaö hafi veriö aö
morgni hins 6., aö skipstjóranum
fór ekki aö veröa um sel.'Hann
kemur til min og spyr, hvort viö
ættum aö reyna aö hleypa undan
og komast i skárra veður. Viö
hristum hnfuöin ng undir kvnldiö
fer aö lygna. Veöurhæöin er þá
talin i röö aöra hverja klukku-
stund 6-5-4-3-. En sjógangurinn er
ægilegur samt sem áöur Mat-
sveinninn hefur hert sig upp og
tekizt aö hita upp einhverjar
matarleifar. Viö Georgia setj-
umst hliö viö hliö upp I skips-
rekkju á hléborða og látum
okkur matinn smakkasl i góöa
veðrinu.
En daginn eftir syrtir aftur i
álinn og rýkur upp meö nýtt
stórviöri. Viö fellum öll segl og
setjum stormsegl á frammastriö.
t staö þess aö hækka á og birta
upp hefur vindur gengiö til
suövesturs, og sami ógangurinn
viröist vera að skella á aftur. Viö
veröum aö nauöbeita til hins
ýtrasta. Einhver er aö lemja á
þilfarsgluggann hjá mér. Þótt ég
sé yfirkominn af þreytu, skynja
ég, aö þetta er merki um aö koma
upp. Mér veröur litið á klukkuna
og sé, aö hvildartimi minn er ekki
nema hálfnaður. „Drottin minn
dýri! Hvaö ‘skyldi nú vera á
seiöi?” Bót i máli, aö ég þarf ekki
aö baslast i fötin, en fæturnir eru
þungir sem blý i rosabullunum,
og mig verkjar i handleggina.
„Hvers vegna þarf ævinlega eitt-
hvaö aö koma fyrir, þegar ég er
niðri? Geta þessir bjánar á
þilfaripu ekki haldiö skipinu I
horfinu?” Ég er of þreyttur'til að
blóta. Þessum hugsunum skýtur
aöeins upp i huga minum, og
samtimis er mér ljóst, aö þær eru
ranglátar, þvi aö allir hafa veriö
kvaddir á þiljur hvaö eftir annaö.
Jafnvél latasti hásetinn hefur
ekki látib sitt eftir liggja, hvort
sem þaö nú er af ótta eöa ein-
hverju ööru. En hvaö sem ööru
liöur, ber ég ábyrgöina, og upp
verö ég að komast. Skipið tekur
veltu og siöan dýfu, en þá verður
andartaks hlé. Nú er tækifærið.
Þegar ég stig út yfir þröskuldinn
á stigaganginum, bullar sjórinn
um fætur mér. Skipstjórinn
stendur viö stýrið. Hann öskrar
eitthvaö I eyraö á mér og veifar
handleggnum út i myrkriö. I
glætunni frá vélarúminu sé ég
skipverja standa i þvögu á miðju
hilfnrinu
„Fengum ólag . . Migaskýliö
fram á fariö . . .Tók útbvröis”.
..vetuuiii „„ ovu u..j„.. ...„
ég á moti. Hann kinkar aöeins
kolli, „Býö eftir færi . . . .slaka á
stormseglinu.”
Stormurinn er æðisgenginn, en
lakast af öllu er, aö stormurinn og
sjórinn koma ekki úr sömu átt.
Áöur en skipstjórinn fær tóm til
aö breyta stefnu, ris hár vatns-
veggur yfir kinnunginn á stjórn-
boröa. Þilfariö er ennþá fullt af
vatni, og mér viröist litt
mögulegt, aö skipið geti rétt sig,
áöur en þessi ægilegi veggur
hrynji yfir þaö. Og stigaskýliö er
opið! Ætlar stefniö aldrei aö geta
reist sig? Ég stappa i þilfariö af
óþolinmæöi. „Upp meö þig! Upp!
Upp!” Aldan er aö riöa af okkur,
og allt skipiö tekur aö notra. Þá
fer stefnið aö risa. Aldan vindur
sér áfram og hreykir sér á hæö
viö siglutréð, grængolandi eins og
eldur á seiöhjalli. Brotsjórinn
vofir yfir okkur, en stefniö ris llka
óöfluga. Boöinn strýkst aftur meö
skipinu og brotnar, svo aö ein-
ungis lööriö úr honum hrynur yfir
þilfariö.
önnur risaalda liöur hjá án
þess aö gera nokkuð af sér. Allra
snöggvast sljákkar I vindinum og
slær á stórsjóana næst skipinu.
Nú er tækifæriö.
Ég færi mig til hliöar viö stýris-
hjólið til aö ná betra taki og toga i
handföngin af öllu afh, meöan
skipiö er aö snúast. Fyrst lætur
þaö treglega aö stjórn, en tekur
svo mjúklega slaginn. Miðskipa
sé ég óljóst móta fyrir slikju af
oliuklæöum hásetanna. Þaö er
slakað á stormseglinu, og nú
rennur byrinn i þaö. Siglutréö
svignar og skipiö kippist viö fvrir
átakinu, um leið og segliö fyllist.
En þaö er einungis andartak. Svo
tekur þaö mjúklega skriöinn, og
nú höldum viö undan gegnum
brim og boða.
Þaö er eins og allt hafi dottiö i
dúnalogn. Hvaö er oröiö af
stórsjónum? Veltan er minni, og
litt gefur yfir þilfariö. Vélstjórinn
hefur tjaslaö upp ljóskeri, sem
bregður birtu yfir framþiljurnar.
Hásetarnir eru aö tina saman
brot úr stigaskýlinu, sem hafa
staönæmzt viö öldustokkinn, og
revra þau vfir stigáopiö meö
segldúk og ööru, sem hendi eru
næsl. Loks var þessu eríiöa verki
lokiö. Undanhaldinu er hætt, og
viö snúum aftur móti vindi og sjó.
Hinn 8. dagur mánaöarins er
upp runninn, og enn helzt hvass-
viöri. Hásetaklefinn' er fullur af
vatni. Ég flyt alla hásetana aftur
á I borðsalinn. Það er átakanlegt
aö sjá er þeir voru aö leita sér aö
einhverri hálfþurri spjör. Þeir
ákemmtu sér viö aö bjarga á land
flikum og sængurfötum; sem
skoluöust i einni bendu i vatns-
flaumnum á gólfinu. Eldhúsiö
haföi ekki heldur fariö varhluta af
ágjöfinni Eldur haföi veriö
kveiktur þar hvaö eftir annaö, en
kafnaö jalnharöan. Hasetarnir
leggjast fyrir á gólfinu i salnum
meö varateppi yfir sér. Dálitiö
vatn hefur skolazt inn meö
huröinni, svo aö gólfteppið er
gegnsósa af vatni, og i hvert
skipti, er skipiö tekur dýfu,
skolast smáskvettur af vatni eftir
gólfinu. Hásetarnir hafa troöiö
sér inn á milli fallinna stóla til aö
skorða sig gegn veltunni. Þeir eru
of þreyttir til aö hiröa um hávaöa
og önnur óþægindi. Þarna liggja
þeir steinsofandi . i óhægum
stellingum og hiröa hvergi, þótt
vatnið gjálpi um þá.
Viö höfum ekki getaö tekiö
sólarhæö, siöan uppbirtan var
fyrir nokkrum dögum. Viö höfum
breytt seglburöi og stefnu svo oft,
aö viö vorum orðnir óvissir i
staðarákvörðun okkar. Skip-
stjórinn vill taka stefnuna beint
suöur, en ég vil halla mér meira
vestur á bóginn. Eftir allt, sem
43. TBL. VIKAN 35