Vikan - 02.08.1973, Blaðsíða 16

Agúst Strindberg er liklegast færasti rithofundur
Svia fyrr og siðar. Hann fæddist 1848 og er sonur
fjármálamann og fyrrum vinnukonu hans. Tilu
hans og uppvöxtur hafði mikil áhiif á verk hans
speglast einna bezt i bókinni ,Sonu
spegiast einna bezt 1 bokinni ,Sonu
vinnukonunnar”. Hann var afkastamikill
rithöfundur og íeik'stjóri i Stokkhólmi og viðar.
Mörg verka hans eru íslendingum »ð góðu kunn.
Leikfélagið sýndi hér fyrr á öldinni ,,
inn” og siónvarpið hefur m.a. sýnt „Heimeyinga”
og „Rauöa herbergið”. Á næstunni tekur sjónvarpið
til sýninga, ,,í hafsfjötrum”, sjénvarpsmynd i
bremur þáttum, sem samin var upp úr samnefndri
Carlsson, sem kom til
Heimaeyjar til aö koma lifi i
landbúnaö madömu Flod, var
skemmtilegur, teprulegur og
alþýölegur sjarmör. Axel Borg,
sem kemur til österskar til aö
kenna ibuunum nýtizku veiöiaö-
feröir, telur sig yfir aöra hafinn á
flestum sviöum, fyrirlitur fölk og
er tilfinningalamaöur.
Leikstjórinn, Bengt Lagdíkvist,
var dálitiö efins, þegar stungiö
var upp á aö gera sjónvarps-
verk eftir sögunni ,,t
HAFSFJÖTRUM”, Um lifsleiöa
fiskisérfræöinginn, sem var allt
annaö en vingjarnlegur og
aljjýölegur persónuleiki, en
Lagerkvist var þá aö vinna viö
upptöku á „Rauöa herberginu”.
— En samt fannst mér rétt aö
gera sjónvarpsmynd upp úr
bókinni. Þaö er mjög vafasamt aö
þræöa slóöir gamalla sigra.
Umhverfi „t HAFSFJÖTRUM”
er næstum þaö sama og i
Heimeyingarnir, skerjagaröur
austurstrandarinnar. Þaö er
margt likt i sögunum, en þó eru
þetta tvær ólikar sögur.
„Heimeyingarnir” sýnir okkur
ljósan skerjagerö. Strindberg
skrifaöi söguna i fjarlægö, niöri i
Bæheimi. Tveim árum seinna,
1890, kom „t HAFSFJOTRUM”
skrifuö I einmanaleik og ógæfu á
áttu i stööugu bréfasambandi um
tfma.
„t HAFSFJÖTRUM” er eins og
svó mörg önnur verk Strindbergs
sjáifsæfisaga. Borg er Strind-
berg, en þó er þetta ekki hann
sjálfur. Borg er háskalega gáfaö-
ur, fyrirrennari nasistiskra
ofbeldisafla. En gagnstætt honum
átti Strindberg til lifslöngun.
Borg féll. Þaö geröi Strindberg
ekki.
Um þetta leyti haföi sonur
vinnukonunnar, snemmborinn
baráttumaöur öreiganna, breytzt
i drambsaman höföingjasinna,
sém leit meö viöbjóöi og fyrir-
litningu niöur á meöborgara sina.
Fiskisérfræöingurinn sýnir til-
litslausa hörku i gagnrýni sinni á
fiskimennina, sem hann er settur
af yfirvöldunum til f aö kenna
nýjar og arðbærari veiftiaöferöir:
Stöönuö óg óþörf fólksftjörö.
Dreggjar samfélagsins.
Honum finnst Hans Konunglega
ágæti sýna sjúklegar áhyggjur
vegna kjara lægri stéttanna.
Bókin hlaut reyndar engar
sérstakar viötökur. Gagnrýnend-
ur og lesendur mótmæltu þessu
sterka mannhatri. Henni er
einnig iþyngt meö margoröri
tilraun höfundarins»til aö ganga
upp I augum fólks vegna
sérþekkingar sinnar á hinum
Borgardaman og fiskisérfræöingurinn. Ast þeirra entist stutt og flýtti
fyrir sviplegum endalokum hans.
dimmu hausti a Kunmareyju. Nú
■er skerjagaröurinn ekki lengur
ljós, heldrr drungalegur og
ógnandi.
Strindberg átti i höröu striöi,
þegar hann skrifaöi bókina. Hann
var fátækur og eltur af
skuldheimtumönnim. Hæfileikar
hans til aö skrifa voru þá viös
fjarri. Og hjónaband hans meö
Siri von Essen var i molum — þau
skildu tveim árum siöar'. Nýjum
keppinautum haföi skotiö upp á
frægöarhimin bókmenntanna,
Heidenstam og Levertin, nöfn
sem fáir kannast nú viö.Strind-
berg fannst hann ofsóttur og mis-
skilinn.
Hann haföi sótt hjálp og kraft
hjá Nietzche og bók hans
„Baksviö góös og. ills”. Þar
þóttist hann sjá sálufélaga. Þeir
16 VIKAN 31.TBL.