Vikan - 02.08.1973, Blaðsíða 36

framkvæmdur á mæörum þeirra.
Eru þeir ekki státnir?”
Arangurinn, sem tilraunirnar á
hundunum báru, gaf læknunum
kjark til þess aö gera sams konar
tilraun á fólki. Maria, 36 ára
gömul, frá San Fernando de
Catamarca, var reiöubúin aö láta
gera tilraunina á sér.
1 sjúkdómsskýrslu Mariu
stendur, aö hún hafi veriö gift i tiu
ár. Og næstum jafn lengi hefur
hún veriö undir læknishendi,
vegna þess aö henni tókst ekki aö
veröa bamshafandi. Hún fór frá
sjúkrahúsi til sjúkrahúss, leitaði
færustu lækna, gekkst undir sárs-
aukafullar rannsóknir og tók inn
hormónalyf. Loks tpldu læknarnir
enga von til þess, aö vonir hennar
um barn ættu eftir aö rætast.
Sjúkdómsgreining: ólæknandi
óvirkni eggjastokkanna, vinstri
eggjaleiöari lokaður.
Þar sem Maria haföi gert sér
þaö endanlega ljóst, aö hún ætti
ekki eftir aö gera sér sinn eigin
afkomanda, var hún reiðubúin aö
grípa tækifæriö, sem tilraun dr.
Blanco bauöhenni. Hún tók ibúö á
leigu i Buenos Aires og beiö þess,
að undirbúningi aögeröarinnar
lyki.
Næsta verkefni dr. Blanco var
að finna réttan eggjastokksgjafa.
>aö er afar erfitt. Þegar um
hjarta eöa nýra er aö ræöa, þarf
einungis aö gæta þess, aö vefirnir
hæfi nýja likamanum. 1 þessu til-
felli veröa læknarnir aö taka tillit
til fleiri atriöa. Þeir geta ekki
grætt eggjastokk úr blökkukonu i
Marlu, þvi aö þá mun hún að
öllum likindum ala þeldökkt
barn. Eggjastokksgjafinn má
ekki vera of gamall og heldur
ekki og ung. Hún veröur aö vera
lagleg og vel byggö likamlega, i
ætt hennar mega engir misbrestir
finnast. Hún veröur aö vera eins
fullkomin og mögulegt er.
Tylft eggjastokksgjafa komu til
greina. Hvaöan fær dr. Blanco
þær? Hvaöa konur eru reiöubún-
ar til þess að láta annan eggja-
stokk sinn af hendi? Er þeim
36 VIKAN 3^. TBL.
greitt fé fyrir aö láta nema þenn-
an likamshluta sinn brott?
Dr. Blanco lætur aðeins uppi,
aö hann hafi fundið fullkominn
liffæragjafa. „Tilraunirsýndu, aö
næstum enginn munur var á sam-
setningu vefja kvennannna
tveggja.”
31. janúar áriö 1072 er loks allt
tilbúiö. Liffæ'aflutningurinn
tekur sjö kluk’.ustundir. Likami
kvennanna tveggja er opnaöur i
tveimur samliggjandi skurö-
stofum. Nitjan læknar taka þátt I
aögeröinni. Allt gengur eins og
ráö haföi verið fyrir gert og engin
mistök veröa viö aögeröina.
Þegar Marla vaknar eftir
svæfinguna, hefur óhæfur eggja-
stokkur þennar veriö fjarlægöur.
1 hans staö hefur veriö komiö
fyrir starfhæfum eggjastokk,
tengdum við eggjaleiöara
hennar. Myndi hann starfa eðli-
lega?
Aöeins fáeinum dögum eftir
aögeröina fékk Maria að fara til
ibúöar sinnar i Buenos Aires. Hún
fann ekki meira fyrir igræöslunni
en fyrir botnlangaskuröi. Aö
hálfum mánuöi liönum finnur hún
ekki fyrir þvi, aö neitt hafi veriö
gert. Nákvæmlega 23 dögum eftir
igræösluna fær hún fyrstu sönn-
urnar á þvl, að nýi eggjastokk-
urinn hennar starfi. Hún hefur
tiöir. Blæöingarnar halda áfram
á 25daga fresti. Og þaö mikilvæg-
asta er:- Efnagreiningar sýna, aö
eggjastokkurinn losar eitt egg
mánaöarlega.
Afturkippur á þriðja
mánuði meðgöngutim-
ans.
Læknarnir ráölögöu Mariu aö
hafa kynmök viö mann sinn aö
minnsta kosti annan hvern dag. 1
lok júnimánaðar siöastliöiö ár
varö Maria þunguö i fyrsta skipti.
Maria ræöur sér vart fyrir gleöi
yfir þessu undri, sem hún var
farin að halda, aö hún myndi
aldrei reyna. Gleöi hennar er þó
varla timabær. Hún fær blæö-
ingar og missir fóstriö á þiröja
mánuöi meögöngutimans, eftir aö
hafa ofkælzt og fengiö hitasótt.
Læknarnir eru ekki mjög von-
sviknir yfir fósturlátinu, þvi aö
þaö gefur þeim tækifæri til þess
aö sjá, hvort fóstriö hefur vaxið
eölilega. Fóstriö er á allan hátt
eölilegt. óhikaö gerir Maria
aöra tilraun til þess aö veröa
þunguö og það tekst. Dr. Blanco:
,,Nú er hún á fimmta mánuöi.
Allar rannsóknir okkar staöfesta,
aö þungunin er á allan hátt eðli-
leg.”
Hver er hin raun-
verulega móðir?
'Lagaleg og erföafræöileg
vandamál geta oröiö til vegna
þungana af þessari gerö. Hingað
tilhefur eingöngu veriö miöað viö
liffræðilegar erföir, þegar vafi
hefur leikið á hverjir foreldrarnir
væru. Hægt er aö finna fööur
barns með næstum óyggjandi
nákvæmni. Gefi eöa selji karl-
maður lækni sæöi sitt, og noti
læknirinn þaö siöan til sæöinga,
getur afleiöingin orðiö sú, aö
maöurinn veröi dæmdur til aö
greiöa meölag meö barninu.
Réttarreglurnar eru næstum
hinar sömu, leiki vafi á móöerni.
Bærist aöstandendum Mariu þaö
til eyrna, aö hún hafi ekki gengiö
meö sitt eigiö afkvæmi heldur
„gauksegg læknisfræðinnar”,
geta þeir véfengt móöerni
barnsins og eftir lagabókstafnum
látiö dæma þaö óskilgetiö.
Þegar læknisfræöinni tekst aö
sjá um fleiri slika getnaöi, veröur
varhugavert aö úrskuröa for-
eldraréttinn eftir liffræöilegum
leiöum einum saman. Bandariski
kvensjúkdómafræöingurinn
Robert T. Francoeur viö
háskólann i Detroit tekur eftir-
farandi dæmi:
„Ofrjó rússnesk kona fær
eggjastokk úr blökkukonu frá
Nigeriu. Þar sem hún er gift
ófrjóum Astraliunegra, er hún
frjóvguö meö djúpfrystu sæöi
Eskimóa, sem látinn er fyrir sjö
árum, Þaö kemur á daginn, aö
óbyrjan egtur ekki sjálf gengið
meö barniö meö barnið og þvi er
fengin Indiánakona frá Ameriku
til þess aö taka viö fóstrinu. Þaö
er framkvæmt meö Fósturflutn-
ingi. NIu mánuöum siðar fæöist
barnið.
Hvers barn er þaö?
„ÖLL FYRIRBRIGÐI
ERU UNDAN-
TEKNING..."
Frh. af bls. 27
tónn. Þaö má upphefja oröiö úr
sinu hversdagslega samhengi.
Enginn skildi þaö betur en Jónas
Hallgrimsson. Littu á hvernig
hann notar þetta hversdagslega
orö „góður”. — „Góöa skarö með
grasahnoss, - Frjálsræöishetjurn-
ar góðu, — Hún er glöð á góöum
degi.” Hann hefur oft veriö
kallaöur listaskáldiö góöa. Af
hverju? — Jú, meðal annars
vegna þess, að hann hefur tekið
þetta orö og gefiö þvi nýtt inntak.
Viö sjáum lika kenningarnar i
fornkveöskapnum. Hvaö eru
kenningar annaö en tilraunir til
aö upphefja oröiö: „Hrynja lét en
hvita hausmjöll ofan lausa...,”
eins og segir I kvæöi Einars
Skúlasonar. — Segir þér kannske
ekki mikiö I augnablikinu — ekki
frekar en tónlist. En þaö gefur, óg
þú finnur að þarna er sköpun á
feröinni. Eöa sjáðu myndlikingu
einsog „Brámáni skein brúna,”..
hjá Kormáki. Viö veröum aö
skilja, aö ljóðið er ekki neitt eitt.
Ljóöiö er eiginlega allt sem hlær,
öskrar, rífst, grætur, hvislar,
kemur og fer.
— Hvab er hægt aö gera til aö
koma ljóðinu til fólksins?
— Til dæmis semja við þaö
tónlist. 1 rauninní er og veröur
tónlistin óaöskiljanleg ljóðinu. öll
ljóð veröa aö búa yfir einhverri
hrynjandi, og það er tónskáldsins
aö leita aö laglinu viö þessa
hrynjandi.
— 1 vor birtist eftir þig smásaga
I mörgum hlutum I Lesbók
Morgunblaðsins. Var þaö einhver
tilraunastarfsemi?
— Já, Morðbréf Margeirs K
Laxdal. Það voru gamlar hug-
myndir frá þvi i skóla, sem ég
vildi losa mig viö. Það voru fanta-
siur og leikur meö orö. Ég setti
þessari sögu aldrei hátt mark.
Hún var öbru fremur leikur. Þaö
var nákvæmlega eins meö út-
varþsfarsa minn „Theodór Jóns-
son gengur laus”, sem var
útvarpaö rétt eftir jólin. Þaö var
tilraun meö nýtt form I útvarp.
Hvaö um formið? Hefur þaö
stundum vafizt fyrir þér?
— Það er eins meö ljóöskáld og
leikskáld og alla aöra, sem fást
viö einhverja sköpun, þaö veröur
aö læra vissa tækni. Pfanóleikari
veröur aö byrja á þvi aö læra
fingrasetninguna: þjálfa
fingurna. Hann veröur aö læra
viss vinnubrögð. 1 dag eru
kröfurnar, sem eru' geröar til
þeirra, er fást við ritstörf, orðnar
svo miklar, aö þaö er bara tvennt
sem getur kveikt óþvingaö lista-
verk. Annaö hvort verk, sem
kemur spontant og fullkomlega
einlægt, sem ger.st helzt hjá
ungum mönnum, sem þekkja
formið eiginlega ekki neitt: aö
þeir skapi eitthvaö nýtt, þar sem
þeir eru óbundnir af forminu. Sá
sem hins vegar hefur algjörlega
lært á formið hættir aö þjást
vegna þess og getur þvl látiö
gamminn geisa óbeizlaöan um
ritvöllinn.
Litum t.il Islenzkra sjónvarps-
mynda! Okkar mönnum sem eru
aö skrifa fyrir sjónvarp hættir til
aö gleyma þvi, aö myndin getur