Vikan - 05.12.1974, Blaðsíða 71

Séra Róbert Jack, islenskur
sveitaprestur og bóndi.
nesi, séra Eirik Helgason, sem
haföi þjónaö öræfum i mörg ár.
Séra Eirikur var drengur góður,
og tók hann vel i það, aö ég kæmi
i öræfin, en benti mér á að hús-
næðið væri bara ekki til, gamla
prestssetrið væri gamall torfbær
og ekki lengur mannabústaður.
bað var nóg. Ekki vildi ég flytja i
verri hjall með konu og börn en ég
þekkti á Heydölum. 1 millitiðinni
datt mér i hug að sækja um rikis-
borgararéttindi, þvi það var aö-
eins um eitt að ræða, þaö var aö
sækja um prestakall og fá veit-
ingu. Ég skrifaði biskupnum, og
bað ég hann að athuga möguleik-
ana á að fá borgararéttindin fyrir
vorið, eða áöur en Alþingi hætti
störfum. Ég hélt áfram að þjóna
minum viðáttumiklu prestaköll-
um, og meðal annars skrapp ég út
i Papey i febrúarlok til aö heim-
Viö hliðiö að Tjörn á Vatnsnesi.
Meö séra Róbert Jack á myndinni
eru Sigurlina kona hans og Linda
dóttir þeirra. Krossinn og sigur-
merkið i hliðinu eiga að tákna
ævarandi sigur kristinnar trúar.
sækja Gisla bónda þar. Þessi
mæti maður, sem er látinn fyrir
mörgum árum, var alveg sér-
stakur heim að sækja. Hann bjó i
Papey eins og konungur i riki
sinu.
Hann var úr öræfum, og þegar
hann fluttist út i Papey fyrir fyrri
heimsstyrjöldina rak hann allt
sitt fé úr Austur Skaftafellssýslu
að ósi, sem liggur fyrir sunnan
Djúpavog á meginlandinu gegnt
eynni. Siðan voru kindurnar flutt-
ar á báti út i Papey.
Gisli var þrekmaður og ljúf-
lingur að auki. Hann var trúræk-
inn og hirti vel kirkju sina eftir
þvi sem aðstæður leyfðu. Fleiri
mönnum eins og Gisla i Papey
kynntist ég, t.d. Þorleifi á Hólum
við Hornafjörð, Bjarna á Borg i
Skriðdal, Bjarna i Asgarði i Döl-
um og Guðmundi á Illugastööum
á Vatnsnesi, allir nú látnir. Þessir
menn voru allir á sinni tið þjóö-
kunnir. Lifsbaráttan haföi gert þá
sjálfstæða einstaklingshyggju-
menn, og þetta gerði þá viðsýnni
en ella. Þeir voru lausir við allar
öfgar, og þrátt fyrir það að allir
bjuggu á afskekktum stööum
voru þeir lausir við alla útkjálka-
hyggju.
Einar á Hvalnesi, sem ég
kynntist fyrst hjá kaupfélags-
stjóranum, Jóni Sigurðssyni á
Djúpavogi, var mjög hávaxinn,
eða um tveir metrar. Hann var
vitur maður, og þegar hann tal-
aði, aö minnsta kosti viö mig, tal-
aöi hann mjög hægt og skýrt. Ég
held, að hann hafi viljað láta mig
melta hvert orð úr munni hans og
skilja hvaö hann sagði, þvi hann
vissi, að ég var ættaður úr ööru
landi. Einar frá Hvalnesi, eins og
aðrir eldri bændur, sem ég kynnt-
ist i byrjun starfsára minna á Is-
landi, voru allir synir gamla Is-
lands, sem þekktu ekki spillingu
eða svikin loforð eins og menn
venjast i dag i velferðarþjóðfélagi
nútimans. Þeir höfðu ennfremur
skemmtilega þjóðrækniskennd og
réttlætistilfinningu, sem ég vissi,
að voru sprottnar af Guðstrú.
Flestir þessara manna, sem ég
hefi nefnt, héldu sunnudaginn
heilagan og létu aldrei vinna þann
dag. Samt sagði Bjarni i Asgarði
mér, að hann hefði aldrei vantaö
gott hey. Ég sá ekki annað en að
þessir menn færu vel með vinnu-
fólk sitt og skepnur.
Þegar vetur var brátt á enda
runninn snerist hugur minn norð-
ur á bóginn, til Grimseyjar-
prestakalls, sem hafði verið
prestlaust i 10 ár, eða siðan séra
Matthias Eggertsson hætti störf-
um árið 1937. Að visu hafði séra
Ingólfur Þorvaldsson prestur i
Ólafsfirði þjónað Grimsey, þegar
þess var þörf, en einhvernveginn
fannst mér, að grimseyingar.
vildu helst af öllu hafa prest á
staönum. Ég leitaði ráða hjá
biskupi og hafði hann ekkert á
móti þvi, að ég skryppi norður til
að skoða staðinn og tala viö fólk-
iö.
Það varð þessvegna úr þvi, aö i
mai 1947 lagði ég af stað norður á
Siglufjörð, þvi ég frétti, að póst-
báturinn „Drangur” kæmi þar
við á leið frá Akureyri, áður en
hann sigldi út i eyjuna. En þegar
ég kom til Siglufjarðar frétti ég,
að „Drangur” mundi ekki fara til
Grimseyjar fyrr en eftir tvær vik-
ur.
Það var ómögulegt að biða svo
lengi, og varð ég nú annaðhvort
að hætta við að heimsækja
Grimsey og ibúa hennar, eöa að
leigja bát með mig út i eyjuna. Ég
leigði góðan bát og góðan skip-
stjóra, og eftir aðeins tveggja
daga dvöl i þáverandi sildarbæ
Norðurlands lögðum við af stað út
á ishafið. Báturinn var um 12 tonn,
og sjórinn var langt frá þvi slétt-
ur. Ferðin gekk þó vel, og vegna
þess að ég hefi alltaf verið sjó-
hraustur var gaman að fara
þessa leið i fyrsta sinn. Grimsey-
ingar vissuum komu mina, þvi að
skipstjórinn hafði talsamband viö
eyjuna, og þegar við lögðum að
bryggju i Sandvik höfðum við
veriö rétt rúmlega fimm tima frá
Siglufirði.
Magnús Simonarson hrepp-
stjóri og oddviti tók á móti mér og
bauð mér strax heim til sin. Við
ræddum dálitla stund, og sagði
hann mér meðal annars, að
prestssetriö á Miðgörðum væri nú
ekki lengur gott hús, en mætti
gera það betra með einhverjum
tilkostnaði. Fjölskylda bjó i þvi.
Ég bað Magnús að koma boöum
til fóksins, að ég mundi flytja
stutta messu. Mér fannst það
sjálfsagt að sýna mig og sjá fólkið
á viðeigandi hátt. Magnús gerði
þetta. En til allrar óhamingju
byrjaði nú að hvessa af vestri upp
á höfn og byggðina, og litlu siöar
kom orð frá skipstjóranum, aö ef
ég kæmi ekki strax mundi hann
verða að fara. Þetta neyöarkall
varð eflaust örlagarikt. Ef ég
hefði látið bátinn fara, mundi ég
hafa haft nógan tima til að athuga
allar aðstæður I Grimsey, og er
þá vafasamt, að ég hefði gerst
prestur þar I nær 7 ár. Ég ákvað
að hlýða kalli skipstjórans.
Magnús fylgdi mér niður að
bryggjunni. Skipstjórinn hafði
losað skip sitt frá vegna óveðurs,
þvi þá var hætta við höfnina I
vestanveðri. Hann beiö eftir mér
fyrir utan. Hann kom upp aö
bryggjunni, þegar hann sá mig.
Magnús greip hönd mina. Ég
sagði honum, að ef ég hlyti lög-
mæta kosningu mundi ég koma til
Grimseyjar. „Við viljum prest,”
sagði Magnús. Ég lofaði þvi að
koma. Nokkrum dögum seinna
varö ég Islenskur rikisborgari
samkvæmt beiðni minni við utan-
rikisráðherrann, Finn Jónsson og
Alþingi. Finnur greiddi mál mitt
vel og fljótt. Hann var ágætur
maöur, sem hafði kynnst foreldr-
um minum og komið heim til
þeirra I Glasgow eitt skipti fyrir
strið, þegar hann kom til Glasgow
á Esju gömlu. Mér er óhætt að
sc^ , að margir Islendingar
muna eftir heimili og gestrisni
foreldra minna með gleöi bæði
fyrif slðari heimsstyjöld og eftir
hana, þegar „Hekla” sigldi á
Glasgow, og flugið var hafið milli
Islands og Skotlands.
Ég sótti um Grimsey og fékk
lögmæta kosningu með yfirgnæf-
andi meirihluta atkvæða. Grims-.
eyingar sýndu vilja sinn, þeir
vildu fá prest. Ég hafði gefið lof-
orö mitt. Ég varð að standa við
þaö.
Ég vissi aldrei, hvað Sigurlinu
fannst um að fara norður i ishaf-
iö. Ég spurði hana aldrei að þvi,
en ég vissi, að hún treysti mér til
að gera það, sem mér fannst rétt,
til að þjóna kirkju Krists. Hún var
sammála mér um það, þvi hún
var sannkristin kona.
Litlu siðar sótti breiödælingur-
inn, séra Kristinn Hóseasson um
Heydali og hefur verið prestur
þar siðan.
Nú hófst undirbúningurinn und-
ir það að flytja norður. Við áttum
litiö af húsmunum, en þvi meira
af bjartsýni. Ég vildi taka Stjarna
minn með mér og samdi við Rik-
isskip um að sækja hann á Breið-
dalsvik.
En hvernig sem menn reyndu
vildi vinur minn ekki fara um
borö I „Heklu” og skipið varð að
fara. Onnur tilraun var gerð, en
árangurslaust.
Stjarni fann á sér, hvað stóð til
og strauk frá bryggjunni og út á
haga, sem hann þekkti vel. Það
var vonlaust. Við vorum komin
norður i Grlmsey, þegar ég fékk
orö frá vini minum, Þorgrimi á
Breiðdalsvik, sem ég baö fyrir
hestinn, að ekki reyndist hægt að
koma honum um borð I nokkurt
skip. Mér datt ekki I hug að selja
hann, og þessvegna baö ég Þor-
grim að lóga honum og grafa
hann á stað i Heydalalandi, þar
sem hann var vanur að leika sér á
björtum sumardögum. Þaö var
49. TBL. VIKAN 71