Vikan - 29.07.1976, Page 26

PLÁGAN.
Áður en Fritz varð óður hafði
England verið frítt við hundaæði
frá því í fyrri heimsstyrjöld. Þá
hafði dáti haft með sér sýktan
hund frá Frakklandi og fyrr en
varði höfðu þrjúhundruð og átján
dýr sýkst og plágan grasseraði.
Þá tók fjögur ár að ráða niður-
lögum hundaæðisins.
Frakkar og aðrir evrópubúar
hafa ekki komist svo létt frá vand-
anum. „Flundaæði er svo gott
sem óviðráðanlegt í Frakklandi,"
viðurkenndi háttsettur ráðamaður
þar nýverið. Samt hafa verið
settar á stofn þrjátíu stöðvar, sem
annast ónæmisaðgerðir, um allt
landið og íbúar heilla þorpa hafa
orðið að ganga undir fyrirbyggj-
andi aðgerðir hafi æöisins orðið
vart í nágrenninu.
í Nancy nálægt landamærum
Vesturþýskalands hefur verið
komið á fót aðalmiðstöð barátt-
unnar gegn hundaæði og þegar
inn er komið dettur manni helst í
hug að um herstöð sé að ræða og
verið sé að berjast við mannlega
óvini, en þar fer skipulagningin
fram. Kort á veggjunum sýna hvar
„óvinurinn" hefur gert vart við sig
og töflur sýna tölu fallinna „óvina-
hermanna" sem látið hafa lífið
fyrir vopnum dauðasveitanna, eitri
gasi og kúlnahríð. Síðast þegar
hermdist höfðu rúmlega 130.000
„óvinir" fallið. í hverjum mánuði
eru drepnir um þúsund refir og
síðan hundaæðið barst til Frakk-
lands árið 1968 hafa 8000 menn
verið lagðir inn á sjúkrahús vegna
gruns um að þeir hefðu hundaæði.
Enn hefur enginn látið lífið af
völdum þess.
VARÚÐARRÁÐSTAFANIR.
Nú vinna breskir vísindamenn
að því allt hvað af tekur að kynn-
ast háttum óvinarins. Þeir beina
athyglinni einkum að refum og
lifnaðarháttum þeirra, hversu
margir refir lifa á tilteknum svæð-
um, hvernig þeirfjölga sér, félags-
tengsl þeirra og aðra hegðun.
Þar sem refir eru líklegastir
dýra í Bretlandi til að breiða út
sjúkdóminn vilja vísindamenn
gjarnan finna aðferðir til að hindra
ferðir þeirra um landið og hafa í
því skyni verið að gera tilraunir
með að úða ákveðnu efni um-
hverfis viss svæði, sem á að
hindra flakk þeirra líkt og ósýnileg
girðing.
„Tilgangurinn er ekki beinlínis
sá að hindra sjúka refi ( að fara út
af sýktum svæðum heldur frekar
að hindra heilbrigöa refi í að kom-
ast inn á svæðið og verja þá
þannig sýkingu svo að þeir bætist
ekki í hóp smitberanna," sagði
sýklafræðingurinn dr. Georges
Ware. „Efnið hefur reynst árang-
ursríkt hingað til," sagði hann,
en bætti síðan við: „En okkur
miðar því miður hægt." Efnið er
ennþá á tilraunastigi, og hópur-
inn sem vinnur að tilraununum
á ekki von á því að árangurinn
fari að koma í Ijós fyrr en eftir
a.m.k. tvö ár.
Breskir vísindamenn reiða sig á
að hundaæðið verði ekki plága í
Bretlandi eins og það hefur verið á
meginlandinu. „Vonandi verða
tilfellin staðbundin og tiltölulega
viðráðanleg þegar þar að kemur
en ekki eins og farsótt," segir
James Allcock hjá breska dýra-
læknafélaginu. Hann líkir barátt-
unni sem fyrirsjáanleg er við barátt-
una gegn gin- og klaufaveikinni
sem tröllreið ' Bretlandi árið
1967. „Við réðumst gegn gin- og
klaufaveikinni hvar sem hún stakk
sér niður og höfðum sigur," sagði
hann, „og til allrar hamingju
stóðumst við freistinguna að bólu-
setja alla."
STRÍÐSÁSTAND.
„Þegar bólusett er er hugsan-
legt að verið sé að fela smitber-
ana. Ef dýr hafa ekki verið bólu-
sett gegn hundaæði er miklu auð-
veldara að sjá hvort þau hafa
hundaæði eða ekki." Sjónarmið
Allcocks er líka sjónarmið heil-
brigðisyfirvalda. í Bretlandi er
óleyfilegt að gera ónæmisaðgerðir
á gæludýrum nema verið sé að
fara með þau úr landi eða í
sóttkví. Bresk dýr verða því
varnarlaus þegar veikin berst til
þeirra.
Hægt er að gera dýr ónæm með
nýju bóluefni, sem kallað er
Rabiffa og var fundið upp í
Frakklandi. Það er virkara og hefur
ekki eins miklar kvalir í för með sér
og gamla bóluefnið, en það
tryggir ekki frekar en það gamla
fullkomið ónæmi.
Menn eru ólánssamari. Frakkar
hafa líka fundið upp bóluefni
fyrir menn, sem kallað er Human
Diploid bóluefnið og koma mun í
stað gamla bóluefnisins, sem var
einstaklega kvalafullt í meðförum.
Það er enn notað víöast hvar og
í Bandaríkjunum fá meðferðina
30.000 sjúklingar árlega vegna
gruns um hundaæði. Fjórtán mjög
sársaukafullar sprautur ( magann
eiga að koma í veg fyrir að sjúk-
dómurinn nái að festa rætur. Hlið-
arverkanir svo sem krampar, upp-
köst og sótthiti halda sjúkling-
unum í bólinu í mánuð í viðbót —
og sumir eru alveg á mörkum þess
að lifa meðferðina af.
Human. Diploid bóluefnið er
talsvert þægilegra. I stað gömlu
hrottameðferðarinnar fá sjúkl-
ingar nú aðeins fjórar sprautur
á hálfum mánuði og síðan tvær á
næstu 90 dögum. Líkt og Rabiffa
er það kröftugra og árangursrík-
ara og um leið ekki eins kvala-
fullt.
Eins og komið hefur fram er
ólíklegt að hundaæðisplága skeili
yfir á einni nóttu, svo að nægur
tími ætti að vera fyrir okkur islend-
inga að verða okkur úti um nægi-
legt bóluefni ef hundaæðis verður
vart hér, en viö verðum bara að
bíða og vona að svo verði ekki
þrátt fyrir allt. Við erum eins
vel varin hér og hugsanlegt er
norðvestan Atlantshafs, en þegar
við erum komin til annarra evrópu-
landa verndar það okkur ekki
lengur. Á siðasta sumri fréttu
breskir ferðamenn á leiðinni til
Spánar af fjórum dauðsföllum í
Malaga og urðu heldur en ekki
óttaslegnir. Mjög dró úr feröum
þangað fyrir bragðið. Þar segja
þeir að sumarleyfisferð i Evrópu
sé eins og að leika Irússneska
rúllettu.
HEILRÆÐI.
Svo að íslenskir sólarlanda-
farar verði vel búnir þess að mæta
hundaæði á feröum sínum, gefum
við þeim eftirfarandi heilræði?
— Leikið ykkur hvorki viö né
snertiö skepnur, sem haga sér á
einhvern hátt undarlega. Best er
að koma ekki nálægt neinum
dýrum.
— Ef ykkur grunar að þið eða
einhver úr fjölskyldu ykkar hafi
komist í snertingu við hundaæði
farið strax til læknis. Klukkustund
getur skipt sköpum.
— Bíti dýr ykkur þá skuluð þið
láta blæða svolítiö úr sárinu og
þvoið það síðan strax með sápu
og spritti. Farið síðan til læknis.
— Allt fólk, sem starfs sins
vegna þarf að koma nálægt dýrum
í útlöndum, ætti að verða sér úti
um ónæmisaögerð áður en farið
erúrlandi.
— Og síðast en ekki síst, takið
a//s ekki gæludýr með ykkur utan
og hafið ennþá siður gæludýr
með ykkur heim. Það getur haft
í för með sér að þið þurfið ekki
aðeins að sjá af dýrunum heldur
líka ástvinum ykkar.
viKuseljabflinn?
Þá auglýstu hann hér f smáauglýsingum Dag-
blaðsins og fáðu öll nauðsynleg eyðublöð
(þ.á.m. afsalseyðublað) óktypit l afgreiðslu Dag-
blaðsins að Þverholti 2.
Þar færð þú einnig skriflegar leiðbeiningar
um hvers gæta þarf við f rágang sölugagna'.
Þverholti 2 sfmi 2 7022 |
Smáauglýsingar
mmrpnr m nrrur
aUWhlNh
Bílaviðskipti

26 VIKAN 31. TBL.