Vikan - 27.11.1980, Qupperneq 9

Gjaldmiðilsbreytingin um áramótin
HVAÐ GERA
MYNTSAFNARAR?
Rætt við Frey Jóhannesson verkfræðing og
stjórnarmann í Myntsafnarafólagi íslands um gjald-
miðilsbreytinguna um næstu áramót og ýmsar
hliðar myntsöfnunar.
— Hvaða seðill er dýrmætastur þeirra
sem út hafa verið gefnir á tslandi?
— Verðmætasti seðillinn er eflaust 50
króna seðillinn, sem gefinn var úr fyrir
Landssjóð tslands samkvæmt lögum frá
Freyr Jóhannesson
verkfræðingur.
1885, og voru þessir seðlar fyrst settir í
umferð l.júlí 1886. Þettaersjaldgæfasti
seðill allra sem gefnir hafa verið út á
tslandi, og verðið mundi skipta
milljónum ef hann gengi kaupum og
sölum.
Seðillinn er til í eigu Seðlabanka
tslands. Sögusagnir hafa gengið um að
hann sé einnig til i einkaeign, en ég hef
enga staðfestingu fengið fyrir þeim.
Hæst metni seðillinn er hins vegar 100
króna seðillinn frá Landsbanka íslands.
en hann var gefinn út samkvæmt lögum
frá 1927 og var í gildi til 1. apríl 1939.
Þannig seðill seldist í vor á uppboði hjá
Klausturhólum fyrir hálfa milljón króna
að meðtöldum söluskatti.
í listanum „íslenskar myntir 1981” er
100 króna seðillinn metinn á 650.000
krónur, sé hann i gæðaflokki 01.
— Skýrt er frá þessum gæðaflokkum
varðandi myntir i listanum, en hvernig
flokkast seðlar?
— 1 gæðaflokki 01 eru seðlar með
smákrumpur vegna meðhöndlunar, en
það má ekkert brot vera í þeim. Næsti
flokkur heitir l plús og í honum eru
seðlar, sem eitt brot má vera á, en að
öðru leyti þurfa þeir að vera mjög
hreinir. Þá kemur flokkur 1, en seðlarnir
i honum mega vera tvíbrotnir en jafn-
framt eiga þeir að vera þokkalega útlit
andi, hvorki skítugir né krumpaðir.
í gæðaflokki 1-mínus eru seðlar sem
mega hafa verið þríbrotnir, jafnvel
komiðsmágat á seðilinn, þar sem brotin
mætast. Talsvert algengt er að seðlar
lendi í þessum flokki, vegna þess að
menn þríbrutu oft seðla til að koma
þeim í budduna.
Loks eru í gæðaflokki 2 seðlar, sem
eru svo til ósöfnunarhæfir. Þeir eru
fomlaifarannsókn ar naumast
unnt afl gera þar, því afl ekki
stendur steinn yfir steini. Á sól-
skinsdegi hinn 25. júli 1965 kom
óg á staðinn mefl börnum mfnum
ungum og fór enn einu sinni afl
rýna ofan i hvítan vikurinn. Og viti
mennl Það fyrsta sem ég sá var
litill silfurpeningur liggjandi ofan á
vikrinum. Ég greip hann upp og sá
þegar i stað afl hann var frá þeim
tima, sem kallast vikingaöld hjá
grannþjóðum okkar en íslend-
ingum er tamara afl kalla söguöld.
Þetta voru engin smátfðindi,
einkum af tveimur ástæðum.
Fornir silfurpeningar eru sára
fágætir hér á landi og peningurinn
sá ama er eini peningurinn sem
fundist hefur í Þjórsárdal og er
hann þó sú sveit á Íslandi sem
mest og best hefur verifl
rannsökufl af fornleifafræflingum.
Fundurinn var þvi nær sagt
hvalreki. Eigi að síður hefur dregist
úr hömlu að láta hann koma fyrir
almannasjónir. En nú er gott
tækifæri til þess, þegar
Myntsafnarafélagið heldur þessa
sýningu sína.
★
Eins og sjá má af framansögflu
er silfurpeningurinn úr Þjórsárdal
alls ekki neitt furðuverk. Engu afl
siflur verflur maflur furflu sleginn
við að finna þennan konunglega
smáhiut sunnan af Saxlandi i
lerfum mannabústaðar uppi i
óbyggðum íslands, þar sem
auflnin og viðáttan ræflur ríkjum.
Og þá sögu segir hann að smá-
býlifl i Hrossatungum hafi verið i
byggfl að minnsta kosti fram um
aldamótin 1000.
★
Þetta er lítil saga um litinn
pening, þann eina sem enn hefur
fundist i Þjórsárdal. Margir fræði-
menn hafa rannsakað aldur og
eyðingu byggðar i þeim fræga dal.
Peningurinn litli, sem sennilega
hrundi af steflja Ottós konungs og
keisara á áratugnum 990-1000,
tekur á sinn hátt ákjósanlega undir
við niflurstöður þeirra. Hann
smellur vel inn i myndina. Þass
vegna er hann býsna stór, þó lítill
sé.
48. tbl. Vikan9