Vikan - 16.04.1981, Blaðsíða 57

Viðtal Vikunnar
saki, / þótt bila láti mótkveðning,” en
kvæðið segir: Dansmennirnir þurfa alls
ekki að láta deigan siga þótt sá sem eigi
botna gati. Þeir halda áfram að fulluni
krafti, með bordún — viðlagið, sem allir
syngja. Það þótti meira að segja nokkur
skemmtun þegar einhver bilaði á
móthendingunni.
Þetta er ekki það eina sem ég get
sannað með tilvitnunum. Hægt er að
sanna tilvist ýmissa hljóðfæra. Maður
talar auðvitað ekki um hörpuna, hún er
skáldatákn. En það eru ýmis hljóðfæri
sem Íslendingar hafa ekki viljað viður
kenna að hafi verið til hér, sem er talað
um i dönsum og kvæðum. Langspilið er
auðvitað viðurkennt og íslenska fiðlan
en það eru mörg fleiri til."
„Af hverju syngur maður?"
„Það er ekkert vafamál að Íslendingar
hafa verið syngjandi gegnum aldirnar.
Þar sem annað eins hefur verið ort af
kvæðum hefur verið mikil sönglist.
Það eru skrifaðar fleiri bækur um
handritin, um vísurnar, um
kveðskapinn, en varla minnst á að þetta
hafi verið flutt syngjandi.
Af hverju syngur maður? Það er
ósköp einfalt mál. Það er til að hefja upp
orðin sem við erum að segja.
„Passíusálm
arnir eru
ekki upp-
lestrarljóð -
þeir eru
söngtextar"
Nákvæmlega eins og presturinn syngur í
kirkjunni. Þetta er ævaforn arfleifð, að
hefja orðið upp svo það berist út um allt,
hefja taliðupp í tón!
Áður fyrr var tónað eftir þessum
einradda reglum — það er hluti af
gregoríönskum kirkjusöng.
Nú orðið er oft tónað eftir klassískum
hljómareglum en það er afskaplega
hæpið, tónn prestsins er orðinn að
hljómabindandi sönglagi.
Nú hefur verið stofnað hér félag um
gregoríanskan kirkjusöng, eða „Grallar-
ans leiða lag”, isleifsreglan, sem vinnur
að endurreisn þessa forna söngháttar.
Fólk tengir ósjálfrátt þessa gömlu
grallaratónlist við einhverjar
hörmungar. Þetta er svo innilega rangt.
Andlegt lif, jafnvel í byrjun þessarar
aldar, var svo miklu ríkara en það er nú í
sjónvarpsglápi og munaði. Fjölskyldu-
lifið og heimilislífið var auðugra. Ganila
fólkið kunni að syngja fyrir börnin, til
dæmis heilræðavísur Hallgríms Péturs-
sonar og fleiri góð lög, og það hafði
tíma. Þetta var hin eiginlega alþýðu
tónlist.”
„Það sér ekki gullið sem
undir glóir"
Hvernig ætli viðbrögð fólks yrðu ef
allt í einu væri farið að syngja Passíu-
sálmana í stað þess að lesa þá? Er hægt
að vita hvernig á að syngja þá? Hefur
einradda söngur heyrst opinberlega og
hvaða undirtektir eru við þeim söng?
Allt eru þetta spurningar sem hljóta að
vakna.
„Söngvarar. sem hafa flutt þessi.
gömlu þjóðlög, hafa nær undan
tekningalaust flutt þau nteð einhverri
absúrd undirleiksútsetningu, sem á ekkert
skylt við tónakerfið sem lagið er i.
Útkoman er því miður nokkuð hæpin.
Klassíska hljómakerfið er auðvitað
eitt fullkomnasta tónakerfi sem komið
hefur fram í menningarsögu ntannsins.
Ef maður elst upp i því og er fastur í þvi
þá finnst manni allt sem ekki passar i
þaðvera rangt.
Annað sem gerir að þessi tónlist hefur
verið misskilin er að fólkið, sem kunni
að syngja hana og hafði lært hana á
heimili sinu í æsku, var yfirleitt ntjög
gamalt þegar söngur þess var
hljóðritaður og röddin farin að bresta.
Mjög gott söngfólk var þá jafnvel orðið
mjög óöruggt á tónunum. Síðar var
þetta flutt í útvarpiðsem Passíusálmalög
og fólk hreinlega lokaði tækjunum og
eyrunum. Þvi fannst þetta einfaldlega
Ijótt.
Það sér ekki gullið sem undir glóir.”
„Mæti harðsnúinni and-
stöðu"
„En ég þekki það lika sjálfur að konti
ég með þessi lög og leggi þau fyrir kirkju
kórinn þá mæti ég oft harðsnúinni and
stöðu ogfordómunt.
Ungverjaland — Hjarta Evrópu
Flogið annan hvorn föstudag frá 15. maí til 21. ágúst, um
Kaupmannahöfn — Þotuflug. Vikuferð um landið — Buda-
pest, fallegasta höfuðborg Evrópu. Eger - Mikolc - Pustan
(ungverska lágsléttan) Debrecen - Spennandi hrífandi ferð.
Dvalist við Balatonvatn - stærsta stöðuvatn Evrópu. Hótel
Marina Annabella - Tihany - Aurora við besta stað vatnsins 1 -
2-3 vikur. Einnig er hægt að fá sumarbústaði. Verð 16
dagar 2 manna herbergi kr. 8.060,-. Fullt fæði í ferð og skoð-
unarferðir. Hálft fæði Balaton allt 1. fl. hótel. Bað WC. svalir.
— í 23 daga kr. 8.771,-. Besta fæði í allri Evrópu. Iðandi músik
og fallegt land. Skoðunarferðir
frá Balatonvatni þar á meðal til
Vínar. í bakaleið er hægt að
stoppa í Kaupmannahöfn. Ferð-
in má vara allt að mánuði vegna
gildi farmiðans. Ferðamanna-
gengi. í verði okkar er yfirleitt
allt innifalið, sem þarf í ferð-
inni. Reynið viðskiptin þar sem
þau eru hagkvæm.
Við sendum bæklinga.
42»
I Ferðaskrifstola
KJARTANS
! HELGASONAR
| Gnodavog 44 -104 Reykjavik - Simi 86255
16. tbl. Vikan 57