Vikan - 23.10.1986, Side 35

er mikill fjöldi sem leggur þar hönd á plóginn. Þar
eru fréttamenn þó ekki taldir upp og kvikmyndatöku-
menn ekki heldur ef ég man rétt. Þessi fjöldi kemur
ekki til af því að það sé verið að eyða peningunum.
Einn maður vinnur tveggja manna starf þar ef mögu-
legt er. Þegar maður veit þetta og kíkir á þá hluti,
sem íslenska sjónvarpið hefur gert, er ekki annað
hægt en að vera þokkalega ánægður með þá stofnun
þótt auðvitað sé margt sem má betur fara.
Þess hefur ekki verið getið að þetta viðtal fór að
mestu fram innan veggja Danmarks Radio. Þennan
dag var Bogi-að vinna frétt um danska samgöngu-
málaráðherrann, Ame Melchior, sem þurfti að segja
af sér síðsumars vegna íjármálaóreiðu. Bogi notaðist
við myndir danska sjónvarpsins, talaði inn á þær og
ætlaði loks að ræða við danskan blaðamann um sið-
ferði í stjómmálum. „Ég efast um að íslenskur
ráðherra hefði verið látinn segja af sér vegna svona
máls,“ sagði Bogi og minntist þess fjaðrafoks sem
varð í kringum fréttir íslenska sjónvarpsins af málefn-
Bogi að starfi í húsnæöi danska sjónvarpsins.
um þeirra Guðmundar J. Guðmundssonar og Alberts
Guðmundssonar. „Ég fékk minn hluta af skömmun-
um er ég sagði frá frétt norrænu fréttastofunnar
Ritzau af málinu. Það hefur hins vegar komið á
daginn að flest sem Qölmiðlar hafa sagt um Hafskips-
málið hefur staðist. Þetta er orðið eins og í gamla
daga þegar þeir sem komu með slæmu fréttimar
voru hálshöggnir."
Hver er þín stærsta eða eftirminnilegasta frétt héð-
an?
„Því miður er því þannig farið að stærstu fréttim-
ar em oftast lítið skemmtilegar og morðið á Palme
er sjálfsagt stærsti og eftirminnilegasti atburðurinn
sem ég hef lent í. Það var lika mjög erfitt að dekka
það mál. Ég frétti af morðinu um miðja nótt og fór
þá þegar að undirbúa mig, hringdi í sænska sjón-
varpið, fékk tökulið og klippitíma. Ég fór svo með
fyrstu vél til Stokkhólms um morguninn, var kominn
þangað um ellefuleytið, fór strax upp á sjónvarp og
Stœrstufréttirnar eru oftast
lítið skemmtilegar og morðið
á Palme er sjálfsagt stœrsti
og eftirminnilegasti atburð-
urinn sem ég hef lent í.
fékk kvikmyndatökuliðið hjá þeim. Vélin, sem ég
kom með, var svo að segja sneisafull af fréttamönn-
um og það var búið að panta upp eiginlega allar
línur með gervihnöttum frá Stokkhólmi eftir klukkan
þijú um daginn. Það var allavega mjög knappur tími.
Við fórum út að kvikmynda um tólfleytið og höfðum
rúma tvo tíma til að kvikmynda, klippa efnið til og
koma þvi í gegnum gervihnött til íslands - auk þess
að bjarga því að fréttir sænska sjónvarpsins yrðu
sendar um gervihnött til íslands.
En það er ekki þetta sem er minnisstæðast heldur
andinn í Stokkhólmi. Það var virkilegt sjokk í loft-
inu, nokkuð sem maður getur ekki ímyndað sér með
Svia, sérstaklega ekki með Palme þvi hann var mjög
harkalega umdeildur maður. Hann var ekkert ást-
sæli með sinni þjóð, eins og segja má um suma.
Hluti þjóðarinnar dýrkaði hann en meðal andstæð-
inga var hann næstum hataður. Hann var mjög
óvæginn maður, alveg eiturskarpur en átti ekkert
auðvelt með að umgangast þá sem voru honum
ósammála eða höfðu lægri greindarvísitölu. Hann
hafði enga þolinmæði við þá. Það vissu allir. Ekki
sist vegna þess að þetta var svona umdeildur maður
þá var virkilega skrítið að koma þama til Stokk-
hólms. Kirkjuklukkum var hringt, fánar vom alls
staðar í hálfa stöng og fólk var grátandi á götum
úti. Á Ítalíu eða sunnar í Evrópu, þar sem fólk er
ekki hrætt við að sýna tilfinningar sínar, þar hefði
maður ekki orðið jafnhissa, en í Sviþjóð, þar sem
menn eru ekki vanir að flíka tilfmningum sínum, kom
þetta mjög á óvart - og var kannski þeim mun
áhrifameira.“
Þegar nafn Palme ber á góma hvarflar hugurinn
ósjálfrátt að norrænni samvinnu. Bogi er jákvæður
í hennar garð. „Menn hafa oft verið að hnýta í þetta
samstarf. Þing Norðurlandaráðs fer ekki fram öðru-
vísi en birtar séu myndir í blöðun af háum pappírs-
stöflum og svo framvegis. Staðreyndin er vitaskuld
sú að auðvitað verður ekki komist hjá pappírsflóði.
Öll skjöl og annað em prentuð á allt að fimm tungu-
málum, þama er einnig talsvert bákn en að mínu
mati er samstarfið áhrifaríkt. Það er kannski langt
síðan eitthvað mikið hefur áunnist en það sem hefur
unnist er flest af hinu góða. Á undanfomum ámm
hefur gengið illa að stíga stór skref í norrænni sam-
vinnu, alveg síðan samstarf um norrænan sjónvarps-
gervilinött fór út um þúfur. Kannski urðu þáttaskil
þegar ekki tókst að mynda norrænt efnahagsbanda-
lag fyrir fimmtán ámm en fram að þeim tíma vom
stór skref stigin að jafnaði árlega. Engu að síður em
alltaf að koma nýir og nýir hlutir inn. Við skulum
líka athuga það að þetta er einsdæmi í veröldinni;
að hjá þjóðum sem em ekki saman í efnahags-
bandalagi skuli þegnamir hafa sama rétt hver í
annars landi. Það em svona hlutir sem fólk hugsar
ekki út í dags daglega. Þetta em hlutir sem em svo
sjálfsagðir. Það er hins vegar ekkert sjálfsagt að geta
farið milli landa án þess að hafa vegabréf með sér
eða geta slegið sér formálalaust niður þar sem manni
sýnist án þess einu sinni að sækja um atvinnufeyfi,
svo dæmi séu nefnd. Það er ekkert sjálfsagt að þú
njótir sama réttar, fyrir utan að mega ekki kjósa,
og fólk sem er þegnar þess lands. Þetta em hinir
stóm þættir í norrænni samvinnu sem snerta almenn-
ing.
Síðan er annar þáttur í norrænni samvinnu sem
fólk hugsar sjaldnar út í og það er það fordæmi sem
Norðurlönd em annars staðar í heiminum. Ég held
að maður geti sagt að Norðurlönd búi við skástu
þjóðfélög sem mannkynið hefur ennþá fundið. Þetta
em friðsamar þjóðir sem lifa í þjóðfélögum réttarör-
yggis og talsverðs jafnaðar. Þær em fordæmi fyrir
önnur ríki í heiminum. Af þessu leiðir að það er
tekið mark á norrænum stjómmálamönnum langtum
meira en efnahagsleg eða hemaðarleg staða þessa
heimshluta gefur tilefni til. Mórölsk staða Norður-
landa er mjög sterk. Annars staðar í heiminum vita
menn af þessu einstæða samstarfi fimm sjálfstæðra
ríkja og finnst merkilegt.
Annars er eins með Norðurlöndin og grísku borg-
ríkin. Grikkir til foma áttuðu sig ekki alltaf á því
að þeir vom af sömu þjóð fyrr en þeir komu út fyr-
ir Grikkland. Þeir vom Spartveijar eða Aþenubúar
og það var ekki fyrr en þeir vom komnir til ítalíu
eða eitthvað annað að þeir áttuðu sig á hvað þeir
áttu sameiginlegt. Þannig er þetta dálítið með Norð-
urlönd. Meðan maður er innan þeirra sér maður að
það er mikill munur á þessum þjóðfélögum. Um
leið og komið er til Frakklands sér maður hvað
þessi þjóðfélög eiga mikið sameiginlegt, að þau em
í gmndvallaratriðum mjög lík. Þjóðimar sjálfar em
hins vegar ólíkar, að mörgu leyti alveg ótrúlega ólík-
ar. Munurinn á dönsku og íslensku þjóðfélagi er til
dæmis miklu meiri en ég hafði búist við. íslenska
þjóðfélagið er að vissu leyti ákveðin spegilmynd af
hinu danska. Við vomm hluti af Danmörku þangað
til fyrir tæpum sjötiu ámm og tengslin héldust í raun
43. TBL VIKAN 35