Vikan - 23.10.1986, Blaðsíða 37

til 1940 en þjóðfélögin hafa þróast ólíkt síðan þá.
Tökum bara hluti eins og dómskerfið. Það eru tvö
dómsstig á íslandi, þijú hér. Við erum hins vegar í
grundvallaratriðum með sama lagakerfi.“
Finnst þér \4ð eiga margt enn ólært af Dönum?
„Þetta er erfið spuming. Kannski eitt - að njóta
lífsins. Það er ekki til neitt á íslensku sem Danir
kalla að „hygge sig". Danir hafa afslappaða sýn á
það hvemig lífið á að vera. Þjóðimar em í gmndvall-
aratriðum ólíkar í þessu lífsviðhorfi. Þegar konan
min var á fæðingardeildinni um daginn lá við hliðina
á henni kona sem var læknaritari á spítalanum.
.. .það sem er ekki beinlínis
bannað í Danmörku er leyfi-
legt. Það sem er ekki beinlín-
is leyft í Svíþjóð er bannað.
Daginn eftir að hún átti sitt bam komu læknamir á
deildinni hennar upp með rauðvínsflösku sem þeir
opnuðu þama og drukku á fæðingardeildinni. Þetta
er hlutur sem ég gæti aldrei séð fyrir mér að gerðist
á íslandi. Þetta er bara eðlilegt hjá Dönum. A for-
eldrafundum í skólanum, sem strákurinn okkar er í,
er rauðvín og öl. Svona hlutir gætu ekki gerst á ís-
landi. Nú er ég ekki að mælast til þess sérstaklega
að íslendingar taki upp þessa stefnu en þetta er bara
dæmi um hin ólíku viðhorf.
Á hinn bóginn er líka fullt af hlutum sem Danir
gætu lært af Islendingum. Þeir gætu til dæmis lært
betri vinnumóral. íslendingar em miklu duglegri en
Danir, miklu meiri atorkumenn. Annars em Jótar
duglegri en Kaupmannahafnarbúar."
Að þeim orðum sögðum er líka sjálfsagt að geta
þess að eiginkona Boga átti myndarstelpu þama á
sjúkrahúsinu í sumar en fyrir áttu þau hjónin fimm
ára strák. „Við höfum kunnað mjög vel við okkur
héma,“ sagði Bogi. „Mér hefur fundist Danir vera
mjög þægilegir í umgengni og það em engar ýkjur
að þeirséu í „godt humor". Mér finnst meiri húmor
hér en annars staðar, til dæmis í Svíþjóð. Sviar em
miklu alvarlegri, ekki síður indælir en bara á annan
hátt. Þeir em alvarlegri og hlýðnari við yfirvöld og
þjóðfélagið. Dæmi um það er reynsla kunningja
míns sem var að læra í Lundi þegar stúdentabylting-
amar stóðu sem hæst árið 1968. Hann var alveg
lengst á vinstri kantinum og hans kunningjar vom
það líka, þetta var fólk sem var að tala um að bylta
þjóðfélaginu, setja upp götuvigi og hefja blóðuga
byltingu. Þessum sænsku kunningjum þessa kunn-
ingja míns kom hins vegar aldrei til hugar annað en
hlýða ef þeir vom í strætó og bílstjórinn sagði við
þá: Gjörið svo vel að færa ykkur aftar í vagninn.
Þeir fóm heldur aldrei yfir á rauðu ljósi. Það em
þessi minnstu atriði í samfélaginu sem Svíar efast
aldrei um. Sömuleiðis eigum við kunningja i Svíþjóð
núna og einhvem tíma, þegar konan mín fór til Svi-
þjóðar, keyrðu þau hana niður í miðbæ í Malmö.
Strákurinn lagði bílnum einhvers staðar þar sem
bannað var að leggja og hann hafði engar áhyggjur
af pví. Vegna þess að það var bannað að leggja
þama, sagði hann, þá myndu Svíamir ekki leggja
þama og vegna þess að Svíamir myndu ekki leggja
þama þá myndi löggan ekki koma að athuga það.
Danir em allt öðmvísi, miklu fijálslegri. I hnotskum
er munurinn á þjóðfélögunum sá að það sem ekki
er beinlínis bannað í Danmörku er leyfilegt. Það sem
er ekki beinlínis leyft í Svíþjóð er bannað. Þetta em
að sjálfsögðu ýkjur en gefa kannski smáhugmynd
um muninn."
Er ekki rígur milli þjóðanna?
„Nei, í sjálfu sér ekki. Hann er svipaður og þegar
Reykvíkingar sjá einhven norðan úr Húnavatnssýslu
sem hagar sér ekki nákvæmlega eins og Reykvíking-
amir vilja í umtlrðinni. Þá muldra þeir inni i bílum
sínum einhver ónot um sveitavarg. í rauninni er sára-
lítill rígur hér á milli. Það sem hefur jafnað þetta
ótrúlega og fært Norðurlönd nálægt hvert öðm er
danska knattspymulandsliðið. Það var landslið allra
Norðurlandanna í Mexíkó í sumar. í Svíþjóð máluðu
menn sig í rauðum og hvítum litum og létu eins og
þetta væri þeirra lið. Eg las líka í einhvetju blaði að
heiman lesendabréf þar sem var verið að óskapast
yfir því að ellefu rauðklæddir fótboltamenn hefðu á
einum degi strikað út sögu sex hundmð ára kúgunar."
Talandi um sögu kemur upp úr dúmum að þegar
Bogi hóf upphaflega störf í erlendum fréttum hjá
sjónvarpinu í ársbyijun 1977 þá var hann langt kom-
inn með sagnfræðinám í Háskólanum. „Námsferill
minn var svo sem minna en glæsilegur þar sem ég
kláraði ekki B.A. prófið en sagnfræðiáhuginn lifir
samt enn.“
Beinist hann þá að erlendri sögu?
Nei, nei, ekkert sérstaklega. íslandssagan er ákaf-
lega skemmtileg lika og íslendingar hafa stórkostlegar
ranghugmyndir um sína sögu. Saga nútíma sagn-
fræði á Islandi er tiltölulega stutt. Fyrstu sagnfræðing-
amir, sem vom að vesenast í þessu, vom náttúrlega
bæði að vinna við vondar aðstæður og í annan stað
var þetta í miðri sjálfstæðisbaráttu íslendinga þannig
að sagan, sem kennd hefur verið í skólum og síast inn
í menn, ekki síst saga samskipta íslands og Dan-
merkur, hún er dálítið lituð af þessari sjálfstæðis-
baráttu; bara helvítis della. Þetta er að vísu að
breytast. Nýir sagnfræðingar em að breyta þessari
ímynd, þótt það hafi ekki ennþá komist inn i
kennslubækumar.
Hver er mesta dellan?
Eftir á að hyggja, eftir að hafa lesið þessar
kennslubækur, sem vom góðar til síns brúks á sínum
tíma, þá hefur maður á tilfmningunni að saga ís-
lands skiptist í nokkur tímabil. Fyrst kemur gullaldar-
tímabil þegar íslendingar vom fullvalda, glæsileg þjóð
sem byggði hið foma þjóðveldi og skrifaði heims-
bókmenntir en var síðan svikin i hendur á vondum
útlendingum árið 1262. Þáfæristyfirmyrkurogtal-
ið að ekki hafi byrjað að rofa til fyrr en við fæðingu
Jóns Sigurðssonar. Þetta er náttúrlega ekki rétt. Það
að við höfum verið kúgaðir sérstaklega af Dönum
er heldur ekki rétt. Við vomm bara hluti af danska
ríkinu. íslendingar vom ekkert kúgaðri þegnar jDess
en fólk á Sjálandi eða Fjóni. Þeir vom jafnvel minna
kúgaðir. Það var engin herskylda á íslandi og skatta-
mál vom öðmvisi. Það var ekkert farið verr með
okkur en aðra og þeir sem réðu og kúguðu á ís-
landi og stóðu gegn breytingum, til dæmis á átjándu
öld, vom íslenskir embættis- og eignamenn. Þjóð-
félögin vom óréttlát á þessum tíma og það var
ekkert um einhveija sérstaka mannvonsku Dana eða
embættismanna að ræða. Ég held að við höfum í
raun verið alveg einstaklega heppnir með nýlendu-
herra. Ég get ekki ímyndað mér að við hefðum
fengið handritin út úr British Museum eða að við
myndum tala íslensku í dag ef við hefðum komist
undir breska stjóm. Sjáðu bara Íra.“
Hvað um önnur áhugamál fyrir utan sagnfræðina?
Síðastliðin tvö ár hefur vinnan verið númer eitt,
tvö og þijú hjá mér. Það hefur ekki gefist mikill tími
fyrir önnur áhugamál. Ég hef hins vegar mjög gam-
an af því að ferðast og við höfum reynt að gera það
eins og við höfum getað. Ég hef líka gaman af tón-
list, alls kyns tónlist nema „country & westem". En
ég hef aðeins komist á eina tónleika hér og þeim
hefði ég heldur alls ekki viljað missa af. Það vom
tónleikar með Dire Straits. Svo er fótboltinn mitt
áhugamál. Við feðgamir fömm alltaf á völlinn sam-
an og hvetjum okkar lið. Við emm KR-ingar heima
og höldum með KB í Kaupmannahöfn. KR og KB
em svona virðulegustu og elstu félögin, hvort í sínu
landi. KB leikur líka í röndóttum búningum eins og
KR, reyndar bláröndóttum, þannig að það var alveg
sjálfgefið að við færum að halda með KB þegar við
komum hingað út árið 1984. Síðan kom í ljós að
KB-ingar áttu miklu meira sameiginlegt með KR-
ingum en okkur haföi órað fyrir. Eins og KR-ingar
gátu þeir ekki baun. Þetta keppnistímabil féllu þeir
í aðra deild þannig að við horfðum á annarrar deild-
ar leiki í allt fyrrasumar. Þá vann KB deildina með
miklum mun, liðið komst aftur í fyrstu deildina og
stendur sig vel núna, eins og KR.“
Að lokum: Hvemig leggst heimferðin í þig?
„Vel. Ég gæti svo sem hugsað mér að vera hér tvö
ár í viðbót. Eg hef ekki saknað íslands en þetta hefði
verið allt öðmvísi ef maður hefði verið að flytja til
frambúðar. Þá hefði maður kannski fengið heimþrá.
I raun em tvö ár of skammur tími til að hafa frétta-
mann héma. Það hefur farið ótrúlega mikill tími hjá
mér í að kynnast þjóðfélaginu. Maður getur hugsað
sér hvemig það er þegar erlendur fréttamaður kemur
til Islands. Þessir daglegu hlutir, sem allir íslendingar
vita, þetta em hlutir sem hann þarf að kynna sér.
Það er til dæmis talað um Fiskifélagið í fréttunum.
Hvað er Fiskifélagið? Er það samtök stangveiði-
manna? Er það samtök sjómanna? Er það samtök
útgerðarmanna? Er það samtök áhugamanna um
vemdun silungs? Það em milljón svona atriði sem
ég þurfti að komast til botns í. Það er ekki nóg að
þekkja söguna í höfuðdráttum og vita hver er forsæt-
isráðherra. Það er þessi þekking á smáatriðum sem
maður verður að hafa til að geta gert sér grein fyrir
þýðingu fréttanna og geta sent skammlausar fréttir
frá sér. Þetta er í raun þekking sem nýr fréttamaður
verður að afla sér að mestu leyti upp á nýtt. Nýting
.. .ekkert um einhverja sér-
staka mannvonsku Dana að
rœða. Ég held að við höfum
verið alveg einstaklega
heppnir með nýlenduherra.
manns batnar því með hveijum mánuðinum sem lið-
ur. Ég er ennþá að læra og langt í frá fullnuma.
Þegar ég segi Dönunum hér að ég sé að fara heim
núna þá em þeir mjög hissa. Þeim finnst mjög ein-
kennilegt að hafa fréttamann erlendis í svona stuttan
tíma. Danir senda sína menn út í fjögur ár. En ég
hlakka til að byija aftur heima og kvíði raunar einn-
ig fyrir. Næstum allir sem vom kjaminn í fréttastof-
unni þegar ég hélt utan fyrir aðeins tveimur árum
em hættir. Það er þó mikið fagnaðarefni að við skul-
um vera að fá samkeppni, hún er mjög af hinu góða
í þessum bisness. Það em nýir tímar og nýtt fólk
og andrúmsloftið kannski ferskara en það var. Þetta
verður ömgglega öðmvísi."
Þama var botn sleginn í spjallið, með öðrum orð-
um: Þetta var Bogi Agústsson í Kaupmannahöfn.
43. TBL VIKAN 37