Vikan - 06.08.1987, Blaðsíða 60

Faðir Saffirio ákvað að ganga um nakinn. Með því móti einu tókst honum að telja indíánana á
að hætta að klæðast fötum sem höfðu farið illa með þá.
Svissnesk-kanadíski presturinn Aifred Kunz í bæna- og mannréttindahúsinu. „Núna get ég
farið, starfið heldur áfram.“
heimsótt höfðu þá sjúku og smitast af þeim,
á trúboðsstöðina og báðu um hjálp. Veikin
lagðist á heilar fjölskyldur. Sextíu og átta lét-
ust en það var hræðileg blóðtaka fyrir svo
fámennt samfélag.
„I þetta sinn voru það hvorki veiðimenn
né landkönnuðir sem báru með sér dauðann
heldur við sjálfir,“ sagði Saffirio og var óhugg-
andi þegar rætt var við þann. Hann bætir
við: „Það er eins og við höfum verið að fanga
viðkvæm fiðrildi með stóru höndunum okk-
ar. Menning okkar er eins og stórar hendur
sem ræna litunum og eyðileggja vængi indíán-
anna. Hvað er hægt að gera? Einangra þá,
kenna þeim, gera þeim ljósa hættuna sem
steðjar að þeim. Að öðrum kosti verður þeim
útrýmt eða þeir hnepptir í þrældóm."
Reyndar höfðu „stóru hendurnar" komist
í snertingu við indíánaflokk þennan nokkru
fyrr eða í janúar 1974 þegar fyrstu verkamenn-
irnir, sem unnu við lagningu nýja þjóðvegar-
ins, komu.
Allt fram undir miðjan sjötta áratuginn var
talið að frumskógurinn myndi ætíð verjast
ásókn menningarinnar. En síðan borgin Bras-
ilía var reist hafa vegir verið lagðir yfir
verndarsvæði, ný landsvæði eru rudd til land-
búnaðar og stjórnvöld hvetja til framkvæmda.
Nú er litið á indíánana sem „hindrun í vegi
framfara og framþróunar".
Það var þá sem yanomani-indíánarnir sáu
verkamennina stíga niður úr flugvélunum,
sem höfðu lent á veginum, eða upp úr vélbát-
unum sem komu upp eftir fljótinu. Margir
indíánanna voru uppnumdir og fluttu sig inn
að þjóðveginum þar sem voru vélar, vopn og
áfengi. Verkstjórarnir tóku að ráða innfædda
til erfiðisvinnu og borguðu þeim oft á tíðum
fyrir dagsverk með einum stuttbuxum eða
þvíumlíku. „Indíánarnir tóku upp á því að
klæða sig í margar stuttbuxur i einu, hverjar
yfir aðrar, og fengu af því alvarlegar húðsýk-
ingar.“
„Þegar svo verkinu lauk,“ heldur trúboðinn
áfram, „voru verkfærin og fötin skilin eftir.
Það var ekki beðið um neitt í staðinn og því
skildu indíánarnir það þannig að þessir hlutir
væru einskis virði og fleygðu þeim öllum og
þar með höfðu þeir lært að sóa verðmæt-
um.“ Þegar fyrsti yanomani-indíáninn birtist
í fötum ákvað faðir Saffirio að gera það sem
hann kallar „gagnaðgerð": Hann reif sig úr
öllum fötunum og gekk um einungis með
vafið um getnaðarliminn en „þannig er hefð-
bundinn búningur yanomani-karla“. Hann
sagði frá því hve einstaklega árangursríkt það
hefði reynst að maður frá öðru menningar-
svæði skyldi sýna venjum indíánanna slíka
virðingu. „Enn þann dag í dag gengur einn
flokkur, sem býr í aðeins 3 km fjarlægð frá
þjóðveginum, nakinn,“ segir hann hreykinn.
Þetta viðhorf skilja ragari íbúar hins sið-
menntaða heims ekki alltaf. Nunnurnar í Boa
Vista hættu til að mynda að biðja Saffirio að
messa eins og þær voru vanar að gera þegar
hann var í bænum. „Fyrir tíu árum var ég
afar siðfágaður maður með prestakraga og
fátæklegar hugmyndir.“ En síðan ákvað hann
að leggja prestakragann til hliðar og horfast
í augu við raunveruleikann.
60 VIKAN 32. TBL
I