Vikan - 29.09.1988, Qupperneq 35

HELGI
tíðleg tækiferi. Hafði Wasson verið við-
staddur slíka athöfn, neytt af sveppum
þessum og lýst ótrúlegum áhrifúm þeirra í
grein í hinu ffæga tímariti Life. Koma þeir
Puharich og Wasson sér nú saman um að
sá síðarnefhdi fari til Mexíkó, reyni að fá
samband við curandera, en svo nefhist
völva sú sem stjórnar sveppaathöfhinni,
og reyni þeir að koma á huglægu fjarhrifa-
sambandi milli curandera og rannsóknar-
stofhunar Puharichs í Maine. Framkvæmdi
læknirinn ásamt starfsmönnum ýmsar at-
hafnir á ákveðnu tímabili, sem curandera
átti síðan að reyna að sjá og lýsa fyrir
Wesson. En tilraun þessi fór út um þúfur
vegna ófýrirsjáanlegra atvika. Wasson
komst í samband við merkan curandero í
Mexíkó, en hann varð svo hrifinn af þekk-
ingu Wassons og virðingu fyrir helgiat-
höfh sveppanna að hann vígði Wasson til
hinnar lokuðu reglu þeirra sveppamanna
°g hlaut það að gerast á kostnað fyrr-
nefhdrar tilraunar, því það reyndist afar
flókin athöfh.
En víkjum nú að frásögninni til rann-
sóknarstofnunarinnar í Maine. Það er
eitt kvöldið að Puharich læknir ákveður að
teyna dáleiðslu við Harry Stone. Þá er þar
viðstödd vinkona hans, frú Bouvarie, sú er
fyrst hafði kynnt hann fyrir Stone. Þegar
hann er að dáleiða Harry gerist það fúrðu-
lega að frú Bouvarie dáleiðist og fellur í
einskonar trans, en það hafði aldrei hent
hana áður. Segir hún í dáinu að hún hafi lif-
að áður og átt heima í Sýrlandi. Harry
hafði alltaf haldið því fram þegar hann var
1 dái að hún væri kona að nafni Antinea.
Pni Bouvarie segir nú ffá því hvar hinn
helgi sveppur amanita muscara, sem er
afar fágætur í Maine, gæti fúndist þarna í
oágrenninu. Er hún vaknar úr dáinu hefúr
hún ekki hugmynd um hvað gerðist en
Puharich segir henni að sjálfsögðu ffá því.
Tveim dögum seinna finnur hún sveppinn
a þeim stað sem hún hafði lýst og reyndist
ókleift að finna fleiri jurtir, þótt víða væri
ieitað.
En þetta nægir vísindamanninum vitan-
*ega hvergi nærri til þeirra rannsókna sem
hann hyggst gera með þessa merkilegu
lurt og áhrif hennar. Er skemmst frá því að
segja að með feiknalegri fyrirhöfn tekst
honum að lokum að afla sér nægilegra
hirgða. Nú er hann tilbúinn til þess að
hefja athuganir sínar á verkunum amanita
Wuscaria á manninn. En hér verður hann
að gæta ítrustu varúðar, því að jurt þessi er
haneitruð. Aðalefnin í jurtinni, sem áhrif-
um valda á neytanda, eru þrenn: Muscar-
'ne 0g atropine, sem bæði eru banvæn en
hafa andstæð áhrif hvort á annað í manns-
hkamanum, og þriðja efnið, bufotenin,
Sem valdið getur ofsjónum. Puharich gef-
Ur nú ýmsum mönnum örsmáa skammta af
SVeppnum og reynist hann ekki hafa nein
J'erstök áhrif á venjulegt fólk. En öðru máli
gegnir um þá sem eru það sem hann kallar
„sensitives", næmir. Þá koma fram athygl-
isverðar verkanir. Það sem gerist þegar
Harry Stone etur af sveppnum er það að
hann fellur þegar í dásvefh og persónan Ra
Ho Tep tekur við stjórninni. Ra Ho Tep
krefst þess að sér sé ferður sveppurinn,
amanita muscaria, og sýnir síðan í smá-
atriðum hvernig á að útbúa hann og nota á
réttan hátt. Aldous Huxley, vinur Puhar-
ichs, fylgdist með tilraunum hans af mikilli
athygli. Þegar hér er komið í tilraununum
vill Puharich fá annan mjög næman mann
til þess að gera tilraunir á þeim sameigin-
lega, honum og Harry Stone. Og er nú leit-
að til hins fræga Péturs Hurkosar og veitir
hann fúslega samþykki sitt.
Andrija Puharich lýsir Pétri Hurkos með
þessum orðum:
„Hann er risavaxinn maður, sex fet og
þrír þumlungar á hæð, og vegur á þriðja
hundrað pund. Hann er fúllur af krafti,
fjöri og sjálfstrausti. Hann er algjör and-
stæða Harrys, sem er veikbyggður, hlé-
drægur og innhverfur maður. En þótt
ótrúlegt sé urðu þeir mestu mátar og
unnu saman með sérstökum ágætum við
tilraunir mínar.“
Eins og ljóst er af kaflanum um hann í
bók minni Ókunnum afrekum, er
aðalhæflleiki Hurkosar fólginn í hlut-
skyggni og nefndi ég ýmis dæmi þess,
enda sannaði hann Puharich það fljótlega.
En nú átti að reyna áhrif þessa merkilega
svepps, amanita muscaria, á hann. Slíkt
hafði Hurkos aldrei reynt áður. Við skul-
um heyra Puharich sjálfan lýsa þessu:
„Fyrsta skipti sem hann var látinn neyta
sveppsins var 19. október 1956. Ég gaf
Pétri inn af sveppnum kl. 10 e.h. Sjálfúr
tók ég einnig skammt til þess að fýlgjast
betur með. Við sátum einir í rannsóknar-
stofunni í þögn og fylgdumst með við-
brögðum okkar. Og vitanlega fylgdist ég
einnig sérstaklega með viðbrögðum
Péturs.
Nú vil ég geta þess að Pétur er einn
þeirra manna sem aldrei geta staðið kyrrir
á sama stað lengur en í fimm mínútur í
senn, svo eirðarlaus er hann. Er ég hafði
gefið honum skammtinn furðaði ég mig á
því að Pétur sat hinn rólegasti í klukku-
stund. Ég ávarpaði hann og tók þá eftir því
að hann var fallinn í létt dá og var það í
fyrsta sinn síðan ég hóf rannsóknir á
honum, en þær höfðu staðið í sex mánuði.
Hann var ekki sofandi með þeim hætti sem
ég get skilið venjulegan svefri. Hann var
greinilega í trans eða dái. Augu hans voru
galopin. Hann virtist horfa eitthvað út í
buskann en ekki taka eftir neinu í návist
sinni. Þannig sat hann í þrjár klukkustund-
ir. Þetta var blátt áfram ótrúlegt þegar um
var að ræða jafn eirðarlausan mann og Pét-
ur Hurkos. Eitt sinn skrifaði hann í dáinu í
Frh. á bls. 38.
y/Ævar R. Kvaran segir
að þessu sinni frá
athyglisverðum rann-
sóknum lœknisins
Andrija Puharich.

Dr. Puharich hefur
komið á stofn sérstakri
rannsóknarstöð, sem
hann rekur og stjórnar
sjálfur í Maine-fylki í
Bandaríkjunum þar
sem hann fœst við
rannsóknir umdeildra
fyrirbœra.
/ í bók sinni sinni
„Sveppurinn helgi"
skýrir hann frá því
hvernig hann komst í
samband við ungan
myndhöggvara, sem
varð fyrir furðulegum
skynjunum í transi eða
miðilsdái.
Hér fer sveppateg-
undin amanita muscar-
ia með stórt hlutverk, en
þessa svepps er víða
getið í þjóðsögum og
álfasögum. Er sveppur-
inn m.a. notaður í dag
við hátíðlegar athafnir í
Síberíu og Mexíkó.
VIKAN 35
ÆVAR R, KVARAN SKRIFAR UM DULSPEKI