Vikan - 13.07.1989, Page 40

Trjáplöntum rótslegið:
Graflð rúma holu eða rás svo
ræturnar leggist eðlilega.
Mold úr næstu holu mokað
yfir rætumar á tré í þeirri
fyrstu, þjappað, vökvað og
þannig koll af kolli.
Ef vel er frá gengið og plönt-
urnar standa í forsælu má
geyma þær lengi, svo fremi
að raki sé nægur.
GRÓÐURSETNING
TEXTI: STEINN KÁRASON
■W- orið er sá tími sem
/ venjulega er valinn
»/ og talinn heppilegast-
▼ ur til gróðursetningar á
trjám og runnum. Jarðraki er
að jafnaði mikill vegna snjóa
vetrarins og framundan er
sumarið, tímabil vaxtar og
grósku. Breyttar ræktunarað-
ferðir og meðhöndlun hjá
garðplöntuframleiðendum,
svo sem pottaræktun, gerir þó
kleift að lengja gróðursetning-
artímabilið verulega.
Vorkoman er breytileg eítir
landshlutum og frá ári til árs
en þegar tré og runnar taka að
bæra á sér er tímabært að taka
til höndum við að undirbúa
gróðursetningu. Reyndar er
sjálfsagt að hefjast handa um
leið og ffost fer úr jörðu svo
að plönturnar hafi til góða
vaxtartímabilið sem framund-
an er og sem lengstan tíma til
að jafna sig og rótfesta fyrir
komandi vetur, eftir það rask
sem óhjákvæmilegt er við út-
plöntun. Fyrirhyggja er ætíð af
hinu góða og sumir undirbúa
beð og rótstinga plöntur ári
áður en til á að taka.
Reynslan hefúr kennt að
Eiflt og annoð
um garðyrkju
Kláði í kartöflum orsakast af
of háu sýrustigi jarðvegs. Kláð-
inn lýsir sér með svörtum
blettum á hýði kartaflnanna og
skemmdum sem ná í gegnum
hýðið inn í kartöfluna sjálfa.
Kalk hækkar sýrustig jarðvegs-
Rifs og sólber þarf að stýfa efitir gróðursetningu að vori. Ef
plantað er að hausti er minna klippt.
ýmsar tegundir, s.s. ösp og
víðir, sem fluttar eru beint af
vaxtarstað til útplöntunar,
spjara sig best ef flutningurinn
er framkvæmdur fyrir miðjan
júní. Skógarplöntur og lág
barrtré má gróðursetja með
góðum árangri í sumarbú-
staðalönd og skógarteiga í lok
ágúst, þegar ársvöxturinn er
ins. Þar af leiðandi á ekki að
nota kalk við kartöfluræktun.
Brennisteinn lækkar sýrustigið
og af honum þarf tvö til þrjú
kíló á hverja 100 fermetra hafl
kláða orðið vart.
Ranabjöllur valda oft skaða á
skrautplöntum með því að éta
blöð og rætur plantnanna.
Ranabjallan er áþekk járnsmið-
um en ögn stærri og hlutfalls-
lega lengri, með tvo fálmara
fram úr hausnum. Hún er ljós-
fælin og heldur sig undir jarð-
vegsyfirborðinu á daginn og
sést þar af leiðandi sjaldan á
ferli. Plöntuleifar og gamall
húsdýraáburður getur verið
gróðrarstía fyrir hana. Til að
uppræta ranabjöllu má nota
sjóðandi vatn skemmi það ekki
plöntur á ræktunarsvæðinu
eða þrautalendinguna, vökva
farinn að tréna og vexti að
mestu lokið.
Tré og runnar sem rótslegið
hefúr verið hjá plöntuseljend-
um, hafa rýmri tímámörk hvað
varðar útplöntun og pott-
aræktaðar plöntur ásamt
hnausplöntum má í flestum til-
vikum gróðursetja nánast á
hvaða árstíma sem er svo
ffemi að hægt sé að koma
þeim niður vegna frosta. Full-
laufguð tré og í örum vexti á
aldrei að flytja.
Jarftvegur
Tré og runnar þurfa mis-
mikla jarðvegsdýpt, allt eftir
tegundum, en einnig hefur
gerð rótarinnar áhrif þar á.
Lágvaxnir og skriðulir runnar,
svo sem skriðmispill, einir og
runnamura, þurfa að jafnaði
40—60 sm djúpa mold en
flestar limgerðisplöntur, berja-
runnar og skrautrunnar, svo
sem viðja, rifs og birki, 60-80
sentímetra. Tré sem verða há-
vaxin, til dæmis ösp, reynir og
sitkagreni, þurfa enn meiri
jarðvegsdýpt eða allt að einum
metra. Holur og rásir fyrir
plönturnar þurfa að vera svo
djúpar og víðar að ræturnar
geti lagst eðlilega og hvergi
þrengi að þeim. Ennfremur
með eiturefnum eins og bas-
udin, dantox eða sumition,
einnig sniglaeitur.
Sniglar eru oft til vandræða,
sérstaklega í grænmetisrækt-
un. Þeir sem ekki hafa nytjar af
þeim hvítlaukskrydduðum á
franska vísu geta komið þeim
fýrir kattarnef með því að
vökva garðholuna með snarp-
heitu vatni. Hitinn eyðir bæði

38 VIKAN 14. TBL. 1989