Vikan - 13.07.1989, Blaðsíða 41

GARÐYRKJA
þarf að tryggja góða framræslu
svo umframvatn nái að hripa í
burtu.
Vaxtarrými
Þegar gróðursett er í lim-
gerði er miðað við að um það
bil þrjár plöntur fari á hvern
lengdarmetra í einfaldri röð;
það er nálægt því eitt fet á
milli plantna. Notið snúru til
að fá beinar raðir og plantið
minnst 1/2 metra ffá girðing-
um því plönturnar þurfa gott
rými þegar fram í sækir.
Hávaxnir runnar eins og sír-
enur og rifs þurfa 1,5 —2,0
metra millibil en lágvaxnari
tegundir eins og runnamura
og snjóber 0,5—1,0 metra
millibil. Tré sem gróðursett
eru í raðir eða þyrpingar, s.s.
birki, ösp og reynir, geta þurft
1,5—3,0 metra millibil eða
jafnvel meira eftir aðstæðum.
Planta má helmingi þéttar ef
þurfa þykir en þá verður að
gera ráð fyrir að flytja eða fella
aðra hverja plöntu þegar fram
í sækir.
Plöntudýpt
— Frágangur
Ævinlega skal planta í sömu
dýpt og plönturnar stóðu í
áður en gera þarf ráð fyrir að
moldin sígi um 5 sentímetra.
Aspir og víðitegundir mega þó
fara dýpra en þær áður stóðu
eða sem nemur 20—30 sentí-
metrum.
Ágræðslur á t.d. rósum þurfa
að fara undir jarðvegsyflrborð-
ið og rifs og sólber þurfa að
fara 5-10 sentímetrum dýpra
en þau áður stóðu. Allar
skemmdar rætur þarf að klippa
burt jafhóðum og plantað er.
Neðst í holurnar er gott að
setja gamlan húsdýraáburð,
fiskimjöl, þangmjöl eða annað
góðgæti en umfram allt ein-
angra það vel frá rótinni með
hreinni mold áður en plantan
er sett niður. Holan er svo fyllt
til hálfs og stigið þétt að til að
festa hana. Þá er settur smá
aukaskammtur af líffænum
dýrunum og eggjum þeirra. í
annan stað er því haldið fram
af sumum sem fást við líffænar
varnir gegn meindýrum að
með því að brenna þá og
dreifa ösku þeirra yfir ræktun-
arsvæðið megi halda þeim í
skefjum. Þrautalendingin er
svo sú að nota gegn þeim
sniglaeitrið „Snigle kværk".
Túlípanar. Þegar túlípanar,
Þegar berrótaplöntum er plantað er stuðningsstaurinn rekinn fýrst niður í holuna og plönt-
unni plantað hlémegin við staurinn, undan ríkjandi vindátt.
áburði og þess gætt vandlega
að hann snerti alls ekki bol eða
rætur.
Á þessu stigi er rétt að reka
niður staur vindmegin við
plöntuna þurfi hún stuðning
og reyra hana fasta með bíl-
slöngu við staurinn. Því næst
er vökvað og holan fyllt upp af
mold þegar vatnið hefur
sjatnað.
Þegar plantað er í limgerði
er best að grafa hæfilega djúp-
ar rásir í jarðveginn en fara að
öðru leyti að eins og áður er
lýst. Hafi limgerðisplönturnar
ekki verið klipptar vel niður
þarf að gera það eftir að
gróðursett hefur verið og á
sama hátt getur þurff að klippa
og snyrta stakstæð tré svo rétt
hlutfall haldist milli greina og
rótar. Einstofna limgerðis-
plöntur á þó ekki að toppstýfa
fyrr en fúllri hæð er náð.
Að rótslá
Stundum áskotnast fólki
trjáplöntur með skömmum
fyrirvara og tími til undirbún-
ings getur verið naumur. Þá
má geyma plönturnar á skugg-
sælum stað, rótslá þeim eins
og kallað er. Þá eru grafhar
holur eða rásir eftir því sem
við á, trén sett hallandi niður í
þær og gengið lfá á svipaðan
hátt og um venjulega gróður-
setningu væri að ræða. Best
hentar rakaheldin mold til
þessara hluta og ef ve er að
staðið má geyma trén við þess-
ar aðstæður í heilt ár eða jafn-
vel lengur.
Hvort heldur sem rótslegið
er eða gróðursett á venjulegan
máta þarf að fýlgjast vel með
plöntunum, úða létt yfir þær
með vatni öðru hvoru og
vökva ef mjög þurrt er í veðri
til að vega upp vökvatap.
í garðyrkjuverslunum hefúr
til skamms tíma fengist sér-
stakt efni til úðunar á plöntur,
til að varna útgufun. Þetta efini,
„Mot uttörrkning", hefur
reynst ágætlega á tré sem farin
hafa verið að laufgast og þurft
hefur að flytja með skömmum
fyrirvara.
Þegar hnausplöntum og pottaræktuðum plöntum er plantað
er staurinn rekinn niður eftir útplöntun vindmegin, eftir ríkj-
andi vindátt.
páskaliljur og önnur laukblóm
hafa lokið blómgun á að fjar-
lægja blómin og aðeins
blómin. Þetta er gert til að sú
orka sem ella færi til fræmynd-
unar skili sér betur í laukinn
eða hnýðið sem geymir forða-
næringu meðal annars til
blómgunar á næsta ári.
Grápöddur eru gráar á litinn
með sporöskjulaga bol og geta
orðið l'/2 sentímetri á lengd.
Henni má líkja við brynvarðan
dreka þegar hún æðir áfram,
kúpt að ofan en flöt að neðan,
og á hún til að valda spjöllum á
gróðri, sérstaklega í gróður-
húsum. Þeim má fyrirkoma
með sjóðheitu vatni þar sem
því verður við komið eða láta
þær safhast saman undir blaut-
um strigapoka eða fúaspýtum
sem lagðar eru á gólfið í gróð-
urhúsinu. Grápöddur eru
sólgnar í áfengi og þær er hægt
að veiða í dökka glerflösku
með vínlögg í; þannig fyrir
komið að stúturinn snerti jörð.
Sniglaeitur hefur einnig verið
notað gegn þeim með sæmi-
legum árangri. Brennisteins-
svæling eða svæling með
formalíni/kalíumpermanganati
væri einnig hugsanleg en alls
ekki nema í umsjá sérfræðinga.
14. TBL.1989 VIKAN 39