Vikan - 13.07.1989, Síða 45

HEIL5A
miklar, að eigin mati, ættu að kaupa föt
með toppstykkið í heilu lagi og láta jakk-
ann vera óhnepptan til þess að fá tvær lóð-
réttar línur niður að framan. Undirblússur
fyrir þær brjóstamiklu ættu að vera með
V-laga hálsmáli en bogadregin hálsmál eru
hentugri fyrir þær flatbrjósta.
Barmlitlar konur ættu að velja sér sund-
fatnað með þverröndum, fellingum og ein-
hverju því sem fer lóðrétt yflr brjóstlín-
una. Bikinitoppur ætti að vera sniðinn í
tvo þríhyrninga, sem hvor um sig er felld-
ur saman í fellingar. Það er mjög aðlað-
andi. Forðist slöngulaga heila toppa.
Þær sem eru sérstaklega barmmiklar
ættu að velja köflótt efni. Heil sundföt í
dökkum litum, jafnvel með lóðréttum
röndum, fara þeim vel.
Brjóstakrabbamein
Fyrir utan húðkrabbamein er brjósta-
krabbamein algengasta æxiið hjá amerísk-
um konum. Á hinn bóginn er áhætta ungr-
ar konu í dag að fá brjóstakrabbamein
miklu minni en áður var talið, segir
krabbameinslæknir og yfirmaður banda-
rískrar krabbameinsstofnunar sem beitir
sér fyrir fyrirbyggjandi aðgerðum gegn
krabbameini. Hann bendir á að það hlut-
fall kvenna sem fær krabbamein og mest
hefúr verið talað um, eða ein af hverjum
tíu, á bara við um konur á aldrinum um 85
ára. Um konur undir fertugu er nærri lagi
að tala um hlutfallið ein af þúsund og um
konur á sextugsaldrinum ein af hverjum
þrjátíu.
Hverjar fá
brjóstakrabbamein?
Aðaláhættuþættirnir eru samkvæmt Al-
þjóða krabbameinsstofnuninni (AKS)
þessir:
— Að eiga einhvern nákominn sem hef-
ur fengið sjúkdóminn. Áhættan tvöfaldast
ef móðir eða systir hefúr fengið hann og er
sexföld ef báðar hafa fengið hann.
— Að vera fimmtug eða eldri.
- Að hafa byrjað að hafa á klæðum
mjög ung.
- Að hafa gengið í gegnum tíðahvörf
rnjög seint.
- Að búa í borg í stað þess að vera úti á
landi, þar sem mengunin er minni.
Hjá sumum konum getur það verið
áhættuþáttur að hafa eignast sitt fyrsta
barn eldri en þrítug, samkvæmt þeim
rannsóknum sem Vanderbilt læknaskólinn
hefur gert, ef hún hefur fjölskyldusögu um
brjóstakrabbamein. Að öðru leyti skiptir
barnsburður ekki miklu máli í þessu sam-
bandi.
Hversu mikið getnaðarvarnapillan eyk-
ur líkur á brjóstakrabbameini er enn óljós.
Þrjár nýlegar rannsóknir gefa þó til kynna
að hún auki líkur á brjóstakrabbameini hjá
konum yngri en 45 ára. Þar sem innihald
estrogens í þeim pillum sem konurnar
tóku í rannsókninni var mun meira en er í
pillum nú á dögum getur verið að þessar
niðurstöður gildi ekki núna. Þrátt fyrir það
Leikkonan Mariel Hemingway (barnabam skáldsins) lét stækka á sér brjóstin áður
en hún tók að sér hlutverk í kvikmynd um Playboykanínuna Dorothy Stratten.
telja heilbrigðisyfirvöld pilluna vera skað-
lausa.
Ný meðferð
Flestar konur geta nú valið um hvort
æxlið er aðeins tekið og afgangur brjósts-
ins skilinn eftir eða brjóstið numið alger-
lega burtu, jafnvel þótt meinvarp hafl náð
til eitlanna í kring. „Hugsanlegt er að veita
fúllkomna lækningu með hvorri aðferð-
inni sem er,“ segir læknir á brjóstadeild
læknamiðstöðvar í New York-borg.
Alþjóða krabbameinsstofnunin hvetur
aliar konur til að fara í lyfjameðferð, hvort
sem aðeins æxlið hefúr verið fjarlægt eða
brjóstið allt verið tekið, jafnvel þótt ekki
sé vitað til þess að meinið hafl breiðst út.
Nýlegar rannsóknir sýna að allt að þriðj-
ungur kvenna sem hafa fengið krabbamein
á byrjunarstigi fær það aftur ef þær fara
ekki í lyfjameðferð.
Ekki eru öll yfirvöld sammála AKS en
telja að þetta hvetji til þess að sjúkiingar
séu meðhöndlaðir meira en nauðsynlegt
er, í þeirri von að lengja líf þeirra. Þar sé
meirihluti sjúklinga iátinn líða fyrir
minnihluta. „Þau 65% til 75% kvenna
með krabbamein á byrjunarstigi, sem
myndu ekki koma aftur, þurfa að ganga í
gegnum lyfjakúr án þess að það þjóni
nokkrum tilgangi," segja sérfræðingar í
miðstöð þeirra sem þurfa á læknishjálp að
halda í New York.
Fyrirbyggjandi ráðstafanir
Það sem helst er talið að komi að gagni
til að forðast brjóstakrabbamein er:
- Að minnka neyslu á feitum mat.
Dýratilraunir hafa leitt í ljós að tengslin
milli fltu, brjósta og krabbameins eru ein
öruggustu tengslin, þar sem talið er að
fæða hafl áhrif á tíðni krabbameins.
Sú tegund fitu sem neytt er skiptir máli.
Fjölómettuð fita eins og maís-, sólblóma-
og sojabaunaolía veldur myndun akveð-
inna krabbameinsvaldandi prostaglandína.
Ólífúolía virðist ekki hafa nein áhrif en
fiskolía eins og lýsi virðist koma í veg fýrir
að þessi prostaglandín myndist.
- Að auka neyslu á trefjum. Sumar
rannsóknir hafa leitt í ljós tengsl milli lang-
vinnrar hægðatregðu og brjóstakrabba-
meins. Vísindamenn hafa talið að eiturefni,
sem myndast við tregðuna, berist úr ristl-
inum í blóðrásina og geti haft áhrif á
brjóstvefmn sem er sérstaklega viðkvæm-
ur fyrir þessum efnum.
— Að stunda reglulegar líkams-
æfingar. Rannsókn, sem Harvard heil-
brigðisskólinn gerði, sýndi að konum, sem
ekki stunda íþróttir, er allt að tvöfalt hætt-
ara við að fá brjóstakrabbamein en þeim
sem hafa verið iðnar við að hreyfa sig eftir
17-18 ára aldur.
- Að vera grannar. Ameríska krabba-
meinsfélagið (AKF) gerði rannsókn á
75.000 konum sem sýndi að feitar konur
voru í 1,*5 sinnum meiri hættu að fá
brjóstakrabbamein en þær sem voru í
kjörþyngd.
— Að fá nóg kalsíum og D-vítamín.
Brjóstakrabbamein er tíðara í borgum þar
sem loftmengun er vandamál. Ástæðan er
sú, segja rannsóknarmenn, að mengun
kemur í veg fyrir að húðin geti myndað
D-vítamín þegar sólin skín á ltana. Það
kemur aftur á móti í veg fyrir að líkaminn
geti nýtt sér kalsíum úr fæðunni. Kalsíum
myndar m.a. stoðkerfi frumanna og ef nóg
er af því kemur það í veg fyrir að frumurn-
ar fari að skipta sér á óeðlilegan hátt.
Ættir þú að láta taka
röntgenmynd aff brjóstunum?
Ekki ef þú ert undir 35 ára og barnlaus.
Röntgenmyndir eru ekki mjög áreiðanleg-
ar þegar um er að ræða þéttan brjóstvef
ungra kvenna sem ekki hafa átt barn.
AKF hvetur allar konur á aldrinum 35 til
40 ára til að láta taka röntgenmyndir af
brjóstum sínum. Það er gert til þess að
eiga myndir og vita með því hvað er eðli-
legt fyrir hverja konu ef eitthvað kemur
upp á seinna. Mjög gott væri að gera það
árlega eða annað hvert ár rnilli fertugs og
fimmtugs og árlega eftir það.
Frh. á bls. 50
14. TBL.1989 VIKAN 43