Vikan - 14.11.1991, Qupperneq 53

Þar sem ekkert undirlendi er
fyrir hina lifandi verða látnir
líka að láta sér nægja lítið sem
ekkert land. Þegar einhver fell-
ur frá og er grafinn verður ann-
ar að víkja. Reyndin er sú að
menn fá að jafnaði að hvíla í
gröf sinni í ein tíu ár, stöku
sinnum í fjórtán ár ef dauðsföll
eru fá í bænum, en yfirleitt
ekki lengur. Enginn getur búist
við að hvila í kirkjugarðinum
um alla eilífð. Hann er of lítill til
þess að það sé hægt.
Grafarinn í Hallstatt heitir
Friederich Valentin Idam. Það
er hans verk að taka gröf fyrir
hinn látna en til þess að það
megi verða þarf hann að færa
þann sem fyrir er upp á yfir-
borð jarðar á nýjan leik.
Reyndar er það ekki sá sem
síðast var jarðsettur í þessa
sömu gröf, sem nú verður að
víkja, heldur sá sem næstsíð-
ast var lagður þar til svokall-
aðrar hinstu hvilu. Bein hans
eru tekin upp og bein þess
næsta færð neðar og loks
kemur sá sem jarða á í þetta
skiptið.
Beinin eru hreinsuð, leggir
og hauskúpa. En það er ekki
einungis hlutverk Idam að
finna látnum legstað. Menn
fela honum gjarnan að rita
nafn og dánardægur á enni
hauskúpunnar áður en hún er
færð inn í Beinahúsið sem
áður var nefnt. í sumum tilfell-
um er jafnvel óskað eftir því að
hann skreyti hauskúpuna með
því að mála á hana blóm eða
sveiga. Mörgum þætti líklega
svolítið draugalegt að ganga
fram hjá húsi grafarans í
tunglsljósi því á hillu fyrir utan
dyrnar má stundum sjá haus-
kúpur sem bíða skreytingar.
Áður en hægt er að mála þær
verður beinið að veðrast og
þess vegna eru þær geymdar
úti hvort heldur er sumar eða
vetur, sólskin eöa tunglskin.
[ Beinahúsinu eru nú um
2500 hauskúpur og bein en á
hverju ári þarf Idam að taka
þetta tfu til fimmtán grafir.
Sumir óska þó ekki eftir að
verða jarðsettir í kirkjugarðin-
um heldur vilja að lík þeirra
séu brennd í bálstofunni í
Salzburg.
Grafarinn er einar átta
klukkustundir að taka gröf og
það verður hann að gera með
skóflu og haka, stórvirkari tæki
er ekki hægt að nota á þess-
um stað. (laun fær hann tíu til
fimmtán þúsund krónur fyrir
hverja gröf, heimild til að
höggva sautján rúmmetra af
viði á ári úr skóginum fyrir ofan
þorpið, frítt húsnæði og svo
má hann hafa fáeinar kindur
og geitur á beit f kirkjugarðin-
um yfir sumarið. Hann segist
aldrei hafa tekið greiðslu fyrir
að grafa fátæka og hann þigg-
ur heldur ekki greiðslu fyrir að
skrifa nöfnin á hauskúpurnar.
Það var þröng á þingi í
Beinahúsinu þegar mig bar að
garði og forvitnir ferðamenn
gengu líka um á milli grafanna
fyrir framan dyr þess. Ártölin á
trékrossunum voru öll nýleg
og á einum krossinum, sem
greinilega hafði ekki staðið
þarna lengi, mátti lesa ártalið
1990. Ég átti erfitt með að trúa
sögunni um Beinahúsið og
greftrunarsiðina í Hallstatt en
heimamönnum þótti þetta ekki
sérlega merkilegt. Þeir höfðu
haft margar aldir til þess að
laga sig að aðstæðum og fella
sig að siðvenjum. Bein látinna
Hallstattbúa hvíla í friði í
Beinahúsinu þótt þau fái ekki
lengi að liggja í gröfinni í
kirkjugarðinum.
Teikning af Hallstatt. Lútherska klrkjan er til vinstri en kaþólska
kirkjan er uppl i hliðinni.