Vikan


Vikan - 12.11.1992, Blaðsíða 82

Vikan - 12.11.1992, Blaðsíða 82
Frh. af bls. 8 Það sópar að Arnari og ó- kunnugir ættu trúlega auðvelt með að geta sér til um starf hans. Hann er nefnilega ein- hvern veginn svo - leikaraleg- ur. Ekki þó þannig að hann gusi næmi sínu og egói um allt, fremur eins og hann hafi fundið sig með útilokunarað- ferðinni, með því aö neita til- gerð og föiskum áherslum. Arnar var rétt áðan að tala um falda fleti persóna og sá flötur hans sjálfs sem líklega er á- horfendum dulinn er hve barngóður hann er. Þar eð hann er þar að auki fimm barna faðir, sem lítur kvenna- baráttu og verkaskiptingu á heimilum alvarlegum augum, er ekki úr vegi að spyrja nán- ar út í þá sálma. „Á þessum síðustu tímum er sá kannski bestur við börn- in sem agar þau mest,“ svarar hann. „Nú er málið að reyna að hamla á móti neyslunni og öllu ruglinu. Það er því afstætt á hverjum tíma hvað það er að vera barngóður. Eg get verið börnunum mínum mjög góður en ég get líka rokið upp og verið ákaflega vondur við þau. Annars verður þú að spyrja börnin mín að því,“ heldur Arnar áfram og kallar spurninguna til Jóns sonar síns. „Þú? Barngóður? Nehehehei," segir leikara- barnið af slíkri sannfæringu að málið er hreinlega tekið út af dagskrá. Arnar lítur á úrið og lýsir samtalinu lokið - í bili. Hann er önnum kafinn, á að vera mættur upp í útvarp innan stundar og fyrst er að koma börnunum í tónmenntatíma út í bæ. Þegar við hittumst aftur er það í búningsherbergi Litla sviðsins, þar sem Arnar og Tinna hafa sig til fyrir sýningar á „Rítu“. SPYRJUM AÐ LEIKSLOKUM Við ræðum hvað góð leik- sýning þurfi að hafa til að bera. Arnar nefnir aö „Ríta“ sé til dæmis mjög vel skrifað leik- rit. Höfundurinn, Willy Russell, gekk í gegnum svipaöa reynslu sjálfur, hann var hár- greiðslumaður sem seint og um síðir fór í kvöldskóla og varð síðan rithöfundur. „Þó aö yfirbragð verksins sé kannski fyrst og fremst skoplegt er langt því frá að hann sé einungis aö tala um skoplega eöa einfalda hluti," segir Arnar og máli sínu til sönnunartekur hann handritiö upp af sminkborðinu og fer með stuttan kafla úr stykkinu. í kaflanum á Ríta aö skrifa rit- gerð um hvernig hún myndi leysa það vandasama verk að stýra uppfærslu á Rétri Gaut. Ríta getur ekki skrifað heima því námið fer svo í taugarnar á manninum hennar og á hár- greiðslustofunni á hún of ann- ríkt. Ritgerð hennar er því stutt og laggóð; hún þjappar lausn vandamálsins saman i fimm orð og svarar: Láta leika það í útvarpi. Senan er lengri, það eru heilmikil forréttindi að hafa heilan leikara út af fyrir sig, sem skemmtir manni með upplestri úr völdum köflum. Lesendum stendur hins vegar til boða að sjá verkið í heild sinni og verða áreiðanlega ekki sviknir af þeirri upplifun. Þetta er pólitískur maöur; hann talar fjálglega um neyslupólitík, atvinnupólitík og kvennapólitík. Hann nefnir að nú sé verið að reyna að reka konur inn á heimilin aftur með því að koma inn hjá þeim sektarkennd. „Það er orðið vandlifað sem foreldri, það er allt okkur foreldrum að kenna og við erum hreinlega óalandi og óferjandi," segir hann og heldur áfram: „Manni finnst oft að fjölmiðlar hafi gjörsamlega brugðist skyldu sinni. Maður spyr sig nánast daglega hvers vegna ekki sé spurt út í hlut- ina. Hvers vegna er ekki spurt út í frystitogaramálin? Barna- bætur eru stórlega skertar og hvaö? Enginn spyr um þaö. Krefjandi spurningar heyrast ekki og það er hreinlega með ólíkindum. Hér er engin um- ræða í gangi, hvorki í leikhúsi né í samféiaginu sjálfu. í leik- húsinu vinnum viö bara og vinnum og tölum afskaplega lítið sarnan." AÐ SKAKKA LEIKINN Nújá. Það eru októberlok og þá umræðu sem hæst hefur borið undanfarnar vikur er samkomulagið á stjórnar- heimilinu við Austurvöll. Getur verið að pottur sé brotinn víð- ar? Það gefur augaleið að Arnar hafi skoðun á leik- húspólitík líka svo hann er spurður um afstöðu sína til leikhússins í dag. „Leikhúsiö er hluti af samfé- lagi sem um þessar mundir er farið af sporinu. Þá er eins víst að leikhúsið hafi farið af sínu spori líka. Samfélagiö er einnota, umbúðirnar skipta meginmáli og gildin eru á prúttsölum. Leikhúsið er orðið lítið og hrætt og hefur glatað sjálfsmynd sinni. í þeim darraðardansi sem fjölmiðla- heimurinn er trúir leikhúsið kannski ekki á sjálft sig gagn- vart sterkum miölum á við sjónvarp og kvikmynd og fer að reyna að herma eftir þeim í stað þess að leita í sinn eigin uppruna, í það einstaka sam- band sem er á milli leikara og áhorfanda. Leikhúsið treystir ekki sjálfu sér lengur og þá erum við strax komin að leiklistarmann- eskjunni sjálfri, sem kannski hefur glatað sinni sjálfsmynd líka. Maður hættir að þekkja sinn styrk eða treysta honum; fólki hefur verið talin trú um að það eigi engan styrk eða kunni ekki með hann að fara. Leikhúsið eltir líka tíðarand- ann í því að verða meiri af- þreyingarmiöill, frekar en að vera gagnrýnið og spyrja krefjandi spurninga. Leikhúsiö þarf að vera óhrætt við að pota í kýlin á þjóðarlíkaman- um en þess í stað sogast þaö meö og gætir sín á því aö verða aldrei óþægilegt. í dag finnst mér leikhúsið allt of mikið „raunsæis"- leikhús. Leikhús er ekki raun- sætt í eðli sínu, þaö er tilbún- ingur. Leikhús er alltaf á ein- hvern máta stílfært og ekki síst á stóru sviði. Mér finnst nánast hjákátlegt að vera aö leika raunsæisleik þar. Núna er engin krafa gerð um að kunna nokkurn stíl eða geta komið honum frá sér heldur á allt að vera ossalega eðlilegt, maður. Það virðist vera þaö sem allir eru hrifnastir af. Mér finnst það ömurlegt. Vitanlega stendur listin allt svona af sér í sjálfu sér og kannski er erfitt að komast út úr svona kreppu eða móta aft- ur þá imynd sem nú er fölnuð eöa brotin. Leikhúsið hefur á- kveönar skuldbindingar þótt það sé háð stjórnvöldum hvað fjárveitingar varðar en það er vísast að málin lendi í ein- hverri vitleysu ef stjórnendur reyna að gera öllum til hæfis. Það er nú einu sinni svo að ef leikhúsið ekki horfir inn á við og reynir á innviði sína er vísast að það verði uppdrátt- arsýki að bráð. Ef leikhúsið fer í eftirapanir eða einhvers konar framleiðslu á þægilegu efni og hugsar meira um kassann og réttlætir gerðir sínar með því að alltaf sé fullt hús; þá er stutt í að eitthvað láti undan.“ LEIKHÚS ÁN LEIKARA „Leikarinn skipar heldur ekk- ert öndvegi í leikhúsinu þó í hátíðaræðum sé alltaf talað um að hann sé númer eitt og ekkert leikhús sé til án leikar- ans. Þegar út í praktíkina er komið er leikarinn hins vegar alls ekki fyrstur í forgangsröð- inni,“ segir Arnar. Við sitjum enn í þröngu búningsherberg- inu og blaðamaður gleymir að súpa á volgu kaffinu; þetta er of spennandi ræða. Hvernig er þaö annars, hefur leikarinn einhvern tímann verið i önd- vegi í hérlendu leikhúsi? „Ég held að þar sem leik- húshefð er gömul og gróin sé miklu meiri skilningur á hlut- verki leikarans, jafnvel þó að leikhús í löndum á við Eng- land og Þýskaland séu líka of- urseld markaðslögmálunum. Innan leikhússins er þó engin spurning um að staða leikar- ans er sterkari en hér, bæði ráðamenn slíkra leikhúsa og leikararnir sjálfir vita vel að allar viðmiðanir eru gerðar út frá þeim. Um leið er ábyrgð þeirra mikil. Hér er mjög sjald- gæft að leikárið sé hugsað út frá leikurunum. Hér verða líka öll trén að vera jafnhá; það má enginn fara upp úr meðalmennsk- unni. Það er ekki hlúð að þeim einstaklingum sem hafa einhverja náðargáfu til að bera. Þess í stað er þeim sagt að hafa hægt um sig og spurt hvað þeir vilji upp á dekk. Það valdafyrirkomulag sem er í Þjóðleikhúsinu er mjög umdeilanlegt. Þar eru öll völd á hendi eins manns og sá maður hefur lýst því yfir að honum finnist að listamennirn- ir eigi ekki sjálfir að ráðskast með sín mál; það sé þeim nánast hættulegt að hafa skoðun eða eitthvað um sitt líf og starf að segja. Þar er ég algerlega á öndverðum meiði. Ég held að betra leikhús fáist ef ábyrgðin er sett meira yfir til fólksins sem vinnur við list- ina sjálfa. Hér eru til dæmis þrjú svið og ég vildi sjá þar hópa sem vinna í eitt eða tvö ár, hver á sínu sviði og hafi mikið til frjálsar hendur. Tillög- ur þar að lútandi hafa komið frá starfsfólki leikhússins aftur og aftur. Þó að flókið sé að koma slíku skipulagi á er ég alveg viss um að hægt væri að leysa það ef vilji og þor væri fyrir hendi. Sú er ekki raunin þannig að það er tómt mál um að tala.“ □ 78 VIKAN 23. TBL. 1992
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108
Blaðsíða 109
Blaðsíða 110
Blaðsíða 111
Blaðsíða 112

x

Vikan

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Vikan
https://timarit.is/publication/368

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.