Vikan - 11.03.1993, Blaðsíða 18

„Maður svaf kannski ekki heilu næturnar
fyrir martröðum en ég held að það sé bara
hollt fyrir krakka aö fá smámartraöir.”
árs eftir að ég fór að vinna með honum leikstýrði ég
fyrstu myndinni minni. Það á sér ekki hliðstæðu og
ég held að það gerist ekki einu sinni lengur hjá
honum því framleiðslukostnaður kvikmynda hefur
hækkað og hann fer því varlegar í að treysta fólki,
sem kann ekki neitt, fyrir peningunum sínum.
Þú áttar þig sennilega á því að ef allir sem hófu
kvikmyndagerðarferil sinn hjá Roger legðu árar í
bát mundi kvikmyndaiðnaðurinn í Hollywood
hrynja. Það er sama hvort litið er fram fyrir mynda-
vélina eða á bak við hana, það eru ótrúlega margir
sem fengu fyrsta tækifærið sitt hjá honum. Það
sem var best við að vinna fyrir hann var að það
mátti gera mistök því það var búið að selja mynd-
irnar hvort eð var. Roger sá þá um að laga mistökin
eða fá einhvern annan til að gera það. Eins mátti
ég laga myndir hjá öðrum með því að skjóta smá-
atriðum inn ( atburðarásina. Ef um myndskeið frá
eltingarleik var að ræða var til dæmis vinsælt að
„Ég var á sama aldri og krakkarnir í mynd-
inni þegar Kúbudeilan stóö yfir og ég var
sannfæröur um að helgina sem myndin á að
gerast mundi veröa heimsendir.”
bæta inn í skoti af hraðamæli eða fæti á bensín-
gjöf. Það var ekki hægt að hugsa sér betri stað til
að læra að búa til kvikmyndir í þá daga.“
- Veitti það þér aukið frelsi að myndirnar voru
svona ódýrar?
„Tvímælalaust. Svo lengi sem Roger fékk þær
senur sem selja kvikmyndir, ber brjóst, morð og
annað krassandi, þá var hann ánægður. Annars
gat maður verið með alla þá tilraunastarfsemi sem
manni datt í hug og ef hún virkaði var það fínt. Ef
hún virkaði hins vegar ekki var atriðið bara klippt I
burtu. Við lærðum mikið um klippingu því myndirn-
ar, sem hann framleiddi og við leikstýrðum, voru í
lagi út á það sem klippt var úr þeim. Við þurftum
sem sagt að læra að átta okkur á mistökunum og
klippa þau burt og þar af leiðandi endurtók maður
þau ekki í næstu mynd sem maður gerði. Þetta eru
óvenjuleg vinnubrögð því fæstir sem gera myndir
fyrir risana í kvikmyndaiðnaðinum fá frelsi til að
klippa sínar eigin myndir."
- Hversu þvingandi er aö gera myndir sem eru
dýrar í framleiðslu?
„Það getur verið erfitt að sannfæra kvikmynda-
fyrirtækin þegar maður segist vilja gera brjálaða
dellu sem hefur ekki nokkurt plott og kostar þrjátíu
milljónir dollara eins og Gremlins 2. Framleiðend-
urnir fyllast þá taugaveiklun og vilja breyta mynd-
inni. Mín skoðun er hins vegar sú að ef einhver er
ráðinn til að vinna verk eigi að láta hann sjá um
„Núna er ég á sama aldri og Woolsey í
Matinee og þar sem viö höfum sama starfa
er myndin að vissu marki tvíþætt sjálfs-
ævisaga.”
það, hvað sem öðru líður. Þegar kvikmyndir eru
farnar að kosta mikla peninga er sterkur þrýstingur
í þá átt að þræöa hinn gullna meðalveg og taka
það róttækasta úr myndinni svo hún falli öllum í
geð. Staðreyndin er hins vegar sú að enginn kann
að meta slíkar málamiðlunarkvikmyndir. Einu
myndirnar sem hafa möguleika á að slá ( gegn eru
myndir þar sem tekin er áhætta og menn prófa eitt-
hvað nýtt og skrítið. Gremlins var svoleiðis mynd,
peningamennirnir skildu hana ekki og þeim leist
ekkert á hana. Þegar þeir sáu viðbrögðin, sem
myndin fékk á forsýningum, voru þeir ánægðir en
engu að síður skildu þeir hana ekki.
Mér finnst það furðulegt en það virðist vera erfið-
ara að fá menn til að standa að baki myndum af
þessu tagi en myndum eins og A Few Good Men.
Þá þykjast þeir skilja hvað verið er að gera af því
að myndin er byggð á leikriti. „Þetta verður frábært,
fáðu bara nógu stórar stjörnur til að fara með aðal-
hlutverkin," segja þeir þá. Það er ólán mitt að
myndir eins og ég geri hafa tilhneigingu til að kosta
mikið í framleiðslu þannig að ég sé ekki möguleika
á að vinna án verulegs fjárstuðnings og verð því að
reyna að finna samstarfsgrundvöll með stóru kvik-
myndafyrirtækjunum."
ALLIR LEIKSTJÓRAR STEYPTIR I MÓT
- Takmark Rogers Corman - eins og Woolsey í
Matinee - var að gera skemmtimyndir sem hægt
væri að græða á. Hvaða markmið hefur þú sem
kvikmyndagerðarmaður?
„Mér hefur nú ekki tekist að afla þeirra tekna
sem ég vonaði," segir Joe og hlær. „Þó þéna ég
meira en ég hefði nokkurn tímann getað ímyndað
mér þegar ég vann hjá Roger. Ég er bara þakklátur
fyrir að hafa tækifæri til að búa til kvikmyndir. Það
skiptir ekki öllu máli hvort þær slá í gegn eða ekki.
Vissulega er það kostur þar sem því fylgja fleiri
tækifæri. Engu að siður get ég ekki unnið út frá
þeim forsendum og ég á erfitt með að gera myndir
með ákveðinn markhóp í huga. Ég held að hver og
einn verði að gera myndir eins og hann langar sjálf-
an til að horfa á í kvikmyndahúsi. Ef enginn annar
er að gera svoleiðis myndir er enn frekari ástæða til
að gera þær sjálfur. Ég get ekki skiliö hvernig hægt
er að gera myndir fyrir aðra en sjálfan sig því að
góð mynd kemur alltaf frá hjartanu."
- En eru ekki flestar myndir gerðar með ákveð-
inn markhóp íhuga?
„Jú, sennilega er það nú þannig og það er
kannski ein af helstu ástæðunum að það er orðið
svo sjaldgæft að sjá bíómyndir sem mann langar
að horfa á oftar en einu sinni. Þegar ég var ungur
og fór sem mest í bíó fór ég stundum oft á sömu
myndina. Ég sá Shock Corridor fimm sinnum en
núna er bara einstaka mynd sem ég nenni að sjá
oftar en einu sinni, til dæmis Sfðasti móhíkaninn
eða Raging Bull sem var vel þess virði að horfa á
aftur. Flestar uppáhaldsmyndirnar mínar voru gerð-
ar fyrir 1970 og það er mér sífelld ánægja að kíkja
á þær aftur af því að það er alltaf hægt að sjá eitt-
hvað nýtt í þeim. Fellini-myndin 8V2 er gott dæmi
um þetta því þegar ég sá hana fyrst var ég í
menntaskóla og hún hafði eina ákveðna merkingu
fyrir mig. Eftir þvi sem aldurinn og reynslan sem
kvikmyndagerðarmaður færist yfir hef ég séð hana
í nýju Ijósi í hvert skipti sem ég horfi á hana. Maður
lætur sig aðeins dreyma um að gera myndir í þeim
gæðaflokki. Þær eru mjög sjaldgæfar."
- Ég talaði á dögunum við Jonathan Kaptan,
stéttarbróður þinn, og hann iagði áherslu á að fest-
ast ekki við stjórn einnar gerðar kvikmynda. Ert þú
sáttur við að gera einungis gamanmyndir með hryll-
ingsivafi?
„Allir leikstjórar eru steyptir í mót. Jonathan er
steyptur í mót. Allar myndir sem hann er fenginn til
að leikstýra segja frá fólki í verkalýðsstétt sem þarf
að berjast fyrir rétti sínum á einn eða annan hátt.
Það eru miklir peningar f húfi og þess vegna eru
sömu leikstjórarnir fengnir aftur og aftur til að gera
myndir ( svipuðum dúr. Áður fyrr voru leikstjórarnir
fastráðnir hjá framleiðandanum og gerðu alls konar
myndir. Því miður eru þeir dagar liðnir og fáir fá
tækifæri til fjölbreytts verkefnavals. Mig langar að
spreyta mig á kúrekamynd en vandinn er ekki ein-
ungis sá að það er ekki litið á mig sem þannig leik-
stjóra heldur eru kúrekamyndir ekki framleiddar
lengur (Hollywood."
- Er Matinee að einhverju leyti sjálfsævisaga?
„Já, það má segja það. Ég var á sama aldri og
krakkarnir í myndinni þegar Kúbudeilan stóð yfir og
ég var sannfærður um að helgina sem myndin á að
gerast mundi verða heimsendir. Kjarnorkusprengj-
an var ógn sem maður var stöðugt meðvitaður um
og allar vísindaskáldsagnamyndir þessa tíma
gerðu út á þennan ótta að meira eða minna leyti.
Núna er ég síðan á sama aldri og kvikmyndagerð-
armaðurinn Woolsey í Matinee og þar sem við höf-
um sama starfa er myndin að vissu marki tvíþætt
sjálfsævisaga."
- Hverja telurþú ástæðuna vera fyrir nostalgískri
afstöðu fólks til Kennedy-áranna?
„Ég held að það sé bara kjaftasöguáhugi ef ég
má kalla það svo. Á þessu tímabili gerðist ýmislegt
sem fólk fékk ekki að vita og margir hafa áhuga á
slíkum vangaveltum. Það er einungis tilviljun að
mínu mati að myndir sem eiga að gerast á Kenn-
edy-árunum, eins og JFK, Love Field og Matinee,
hafa verið framleiddar undanfarið. Ég held að þar
sé ekki um sérstakan áhuga áhodenda á sjöunda
áratugnum að ræða.“
- Persónurnar í kvikmyndum sem eiga að gerast
á þessum tíma eru oft settar upp eins og þær séu
saklausar og myndimar endurspegta einhvers kon-
ar paradísarmissi.
„Það er viss sannleikur fólginn í því en þetta voru
engu að síður viðsjárverðir tímar og það kemur skýrt
fram í Matinee. Fólk var óupplýst og þaðan koma
hugmyndirnar um sakleysi f tíðarandanum. Eftir
18VIKAN 5.TBL. 1993