Vikan - 11.03.1993, Síða 26

JÓNA RÚNA KVARAN MIÐILL SKRIFAR UM SÁLRÆN SJÓNARMIÐ
BROTTFÖR FYRIRFRAM
ÁKVEDIN EÐA TILVIUUN?
Vegna þess hversu mikiö hefur veriö skrifaö
til mín á liðnum mánuöum og spurt um álit
mitt á feigö yfirleitt er full ástæða til að gera
einmitt þannig umfjöllun aö markmiöi þessa
svars. Sumir velta fyrir sér hvort þaö sé fyrir-
fram ákveðið hvenær viö deyjum og aðrir spá
í hvort þaö geti verið tilviljun ein sem ráöi ríkj-
um í þessum efnum sem hugsanlega ýmsum
öðrum. Jafnframt er mikiö um spurningar um
hvort hægt sé aö tala um að fólk sé bráðfeigt
og þar af leiðandi sé dauði þess á fyrirfram
ákveönu augnabliki óumflýjanlegur.
BRÁÐFEIGUR EÐA HVAÐ?
Hann heldur áfram: „Mér finnst augljóst aö
þessi vinur minn hljóti aö hafa veriö feigur
vegna þess aö á milli þessara tveggja
slysa fékk hann heilahimnubólgu, held ég,
og var alls ekki hugað líf. Getur veriö aö
hann hafi veriö svona bráöfeigur en ekki
ég? Máliö er nefnilega aö ég hef líka lent í
bæöi veikindum og meira en einu slysi,
meöal annars fengiö þungt högg á mig of-
anveröan síöan þetta fyrsta slys varö, en
slapp má segja frekar meö skrekkinn en
nokkuö annaö. Veikindi mín voru vægast
sagt hastarleg í tvígang en alltaf náöi ég
mér“
BÍLVELTA EN EKKI DAUÐI
Viö skoðum lítillega bréf frá pilti milli fimmtán
og tuttugu ára sem kýs aö kalla sig Narfa og
gefum honum orðið: „Paö er svo skrýtiö,
Jóna Rúna, aö fyrir um þaö bil tveim til
þrem árum vorum viö tveir vinir í bíl sem
fór þónokkrar veltur og slösuöumst viö öll
sem í bílnum vorum. Mestar líkur, ef um
banaslys heföi oröiö aö ræöa, voru á aö
vinur minn heföi getaö slasast þaö illa aö
hann heföi hugsanlega látist samstundis,
sögöu þeir sem þekkja til afleiöinga af
einmitt svona veltu. Viö erum öll lifandi í
dag nema hann. Skömmu eftir þetta slys
lendir hann nefnilega í ööru slysi sem virt-
ist mun minna en lætur þar lífiö nokkurn
veginn samstundis. “
Narfi minnist á þaö í bréfi sínu aö þeir vinir
hafi oftar en ekki rætt lífið meö tilliti til skyndi-
legs dauða annars hvors þeirra. Honum finnst
eins og þeir hafi verið búnir fyrir fyrra slysið
aö velta fyrir sér möguleika á dauða annars
hvors þeirra.
Vinsamlegast handskrifið
bréf til Jónu Rúnu og
látið fylgja fullt nafn
og kennitölu, ásamt dul-
nefni. Svörin byggjast á
innsæi Jónu Rúnu og
rithandarlestri og því
miöur er alls ekki hægt
að fá þau i eínkabréfi.
Utanáskrift er:
Jóna Rúna Kvaran,
Kambsvegi 25,
104 Reykjavík
Spurningar og vangaveltur Narfa eru mjög
líkar þeim spurningum sem ég hef undir
höndum frá fólki á öllum aldri, fólki sem virðist
hafa haft tilfinningu þess aö það væri í ein-
hvers konar hættu en alltaf komist frá henni
og alls ekki beðið neitt sérstakt tjón af. Þetta
fólk flest hefur ekki skaðast nema þá minni
háttar í þessum slysum og venjulegast kom-
ist, með einhverri fyrirhöfn þó, upp úr sínum
veikindum.
UMHUGSUN UM DAUÐANN
Narfi heldur áfram: „Paö er dáiítiö einkenni-
legt lán yfir mér í þessum efnum. Vissu-
lega hefur samt hvarflaö aö mér aö maöur
gæti óafvitandi reynst viö dauöans dyr, þó
þaö sé ekki komiö í Ijós. Paö þyrmir stund-
um yfir mig þannig tilfinning aö mér bara
finnst eins og mín síöasta stund sé komin.
Ég hugsa mikiö um dauöann og þaö gerir
mig mjög óöruggan og hræddan. “
Narfi minnist þess að hafa heyrt margar og
misjafnar sögur af fólki sér skyldu og óskyldu
sem viröist eins og hafa sloppið naumlega frá
til dæmis slysum á sama tíma og aðrir hafa
látist sökum þeirra. Það sem hann er að segja
okkur er eitthvað sem við höfum kannski flest
heyrt um en hugsanlega gefið lítinn gaum
vegna þess að okkar allra nánustu áttu ekki
hlut að máli.
ÓHUGUR OG ÓBÆRILEG VANLÍÐAN
Að lokum segir Narfi: „Afi minn var á togur-
um á árum áöur og eitt sinn, þegar mein-
ingin var aö hann færi út á sjó, greip hann
á síöustu stundu þvílíkur óhugur aö hann

sneri viö heim á síöustu stundu. Hann gat
enga skýringu gefiö á hegöun sinni aöra
en þennan óþægilega óhug sem bæöi
fylgdi höfuöverkur og máttleysi. Þaö sem
geröist, Jóna Rúna, var aö öll skipshöfnin
fórst en hann slapp viö sjóslysiö ásamt
öörum manni sem líka hætti viö á síöustu
stundu. Petta geröist einmitt vegna slæmr-
ar tilfinningar sem lagöist á þá báöa áöur
en skipiö átti aö sigla úr höfn. Afi minn lifir
ennþá í hárri elli en hinn maöurinn dó aö
mig minnir sviplega skömmu eftir umrætt
slys.“
Narfi biður mig að segja álit mitt á feigð og
fyrirboðum henni tengdum og draga ekkert
undan eins og hann orðar það svo skemmti-
lega hreinskilnislega um leið og hann þakkar
mér fyrir hin ýmsu skrif mín á síðum blaðsins
á liðnum árum. Svar mitt til Narfa er jafnframt
svar til hinna allra sem hafa spurt mig um
feigð í ótal bréfum. Ég þakka honum og þeim
hinum velvilja og notalegheit í minn garð.
Vonandi kemur ekki að sök þó ég velji að láta
þennan úrdrátt úr bréfi Narfa verða tákn fyrir
hin bréfin. Áfram nota ég innsæi mitt, hyggju-
vit og reynsluþekkingu til svaranna.
KOMID AÐ KVEÐJUSTUND
Það er stundum þannig í lífinu að okkur getur
virst eins og viss atburðarás, sem hendir okk-
ur, verði bara alls ekki umflúin, hvort sem okk-
ur líkar betur eða verr. Þegar kemur að því að
við kveðjum þennan heim má segja að það sé
eins og engu sé líkara en sú stund sé löngu
fyrirfram ákveðin. Við áttum okkur yfirleitt ekki
á þeirri staðreynd fyrr en eftir á, langoftast
þegar einhver okkur kær eða nákominn deyr.
Varla getur verið um tilviljun að ræða í
þessum efnum vegna þess að nánast er eins
og um einhvers konar sviðsetningu sé að
ræða á fyrirfram ákveðinni atburðarás sem
inniheldur í eðli sínu eins og tákn um það sem
koma skal inn í líf þess sem deyr. Eins og
skýrt kemur fram í umfjöllun Narfa um þá vini
var augljóslega komið að kveöjustund hjá vini
hans þó ekki gerðist hún nákvæmlega á þeirri
stundu sem ætla mætti að hefði einmitt boðið
upp á að hann létist vegna þess hvernig hún
reyndist vera tilkomin.
FYRIRBOÐI
Narfi talar um að þeir vinir hafi oft rætt mögu-
leika á því að annar hvor þeirra gæti verið
feigur og farið af þeim sökum skyndilega.
Auðvitað má segja sem svo, með tilliti til þess
aö vinur Narfa er allur, að hann kunni aö hafa
komið þessari umfjöllun af stað á milli þeirra
einmitt vegna þess að hann eins og hafi fund-
ið á sér hvert stefndi í þessu efnum, þó ekki
gæti hann afstýrt því sem síðar henti hann.
Með tilliti til annarra frásagna, sem ég er
með undir höndum, virðist mjög áberandi í
þeim öllum aö það hafi verið eins og ákveðinn
stígandi aðdraganda þess að viðkomandi lést
loks og þá kannski mjög óvænt. Minna er í
bréfunum um frásagnir þar sem dauði ein-
hvers virðist koma raunverulega á óvart, að
minnsta kosti eftir á séð. Eitt og annað sem
fólk tekur eftir einmitt eftir á bendir greinilega
til að um fyrirfram ákveðna atburði sé að
ræða sem sá feigi virðist alls ekki hafa getað
flúið, þó hann hafi jafnvel fengið mjög sterka
viðvörun um það sem framundan væri, hvort
sem var í draumi eða vöku.
26 VIKAN 5.TBL. 1993