Vikan - 07.10.1993, Blaðsíða 70

Á ÞRÖSKULDI NÝRRA UPPGOTVANA
þegar ég talaði við Steven
Spielberg sem ég hitti ein-
hvern sama sinnis. Með því
að nota nýjustu tölvutækni við
kvikmyndagerð verða til ný
störf og þörf fyrir nýja hæfi-
leika. Nú þuríum við ekki
lengur að eiga við sérlundaða
leikara, við búum þá bara til í
tölvum," segir Michael og
hlær.
ERFÐAFRÆÐIN
ÓGNVEKJANDI
- Jurassic Park hefur þann
boðskap að við ættum að vera
á varðbergi gagnvart því sem
er að gerast í erfðalíffræði. Er
hér um raunverulega hættu að
ræða að þínu áliti?
„Ég veit ekki hverju ég get
bætt við það sem ég segi í
bókinni en áhyggjur mínar
byggjast á því að hér er verið
að vinna með grundvallar líf-
fræðilögmál og það getur haft
ófyrirsjáanlegar afleiðingar.
Við erum ekki að tala um eitt-
hvað í líkingu við kynbætur á
dýrum og plöntum. Núna eru
vísindamenn farnir að breyta
sjálfum genunum og þetta á
sér stað án eftirlits í þúsundum
efnafræðistofa víða um heim.“
- Hversu samvinnuþýðir
voru þessir vísindamenn í
heimildaöflun þinni fyrir Ju-
rassic Park?
„Nýlega birtist grein í New
York Times þar sem gefið er í
skyn að þeir séu reiðir yfir
myndinni. Það getur vel verið
að einhverjir þeirra séu það
en þeir sem ég hef talað við
hafa verið forvitnari um hvort
risaeðlurnar líti eðlilega út,
hvenær myndin verði frum-
sýnd og hvort hún sé við hæfi
barna. Myndin fjallar um
margt annað sem kemur
erfðalíffræði ekki svo mikið
við, meðal annars hversu
mikla stjórn við höfum á því
sem við sköpum í „einangr-
uðu umhverfp'. Ef erfðalíffræði
væri aðalumfjöllunarefnið
væri kannski ekki skynsam-
legt að gera mynd um risaeðl-
ur og búast við að vera tekinn
alvarlega."
- Sérð þú engar jákvæðar
hliðar á erfðalíffræði?
„Erfðalíffræði er mjög um-
fangsmikil og flókin fræðigrein.
Afurðir hennar eiga eftir að
vera í fæðu okkar, lyfjum og
efnunum í því sem við höfum
daglega í kringum okkur. Hún
á eftir að hafa mikil áhrif á
læknavísindi og þá þjónustu
sem við fáum hjá læknum og
valda að minnsta kosti jafn-
miklum breytingum og varð
með tilkomu plasts og raf-
magnstækja til heimilisnota.
Þetta er svo víðtæk grein og
með svo margvíslega mögu-
leika að það er ekki nokkur
leið að setja fram einfaldar full-
yrðingar um þessi mál. Hún er
flóknari en kjarnorkuvísindin
en tæknilegar nýjungar, sem
komu fram með þeim, eru
margar mjög jákvæðar. Það er
svo umhugsunarefni á meðan
verið er að gera tilraunir í fjöl-
mörgum efnafræðistofum og í
alls konar tilgangi hvort mark-
miðin séu ekki oft einungis hé-
gómleg eða hreinlega hættu-
leg. Mér er fullkunnugt um að
margir eru aö leika sér með
stórhættulega hluti því ég
þekki erfðalíffræðinga sem
hafa hætt í störfum sínum af
þeim sökum og sagt mér frá
því. Ég hef verið spurður hvað
um sé að ræða en ég get ekk-
ert látið hafa eftir mér um það.
Mér finnst ástæða til að vera á
varðbergi því
uppgötvunum af
þessu tagi fylgir
mikið vald sem
bæði er hægt
að nota til góðs
og ills.“
SKEMMTI-
LEGT
MENNTA-
FÓLK
- Hefur þú
engar áhyggjur
af að boðskapur
bókarinnar falli í
skuggann af spennunni og
tæknibrellunum í myndinni?
„Ég held að ef litið er raun-
sætt á málið væri flónska að
reikna ekki með því. Það er
aldrei hægt að vita fullkom-
lega hvaða áhrif skáldverk
hafa á lesendur eða kvik-
myndaáhorfendur. Einn þeirra
fyrstu sem lásu bókina er
þekktur erfðalíffræðingur.
Hann var upprifinn og sagði
að þetta væri framkvæman-
legt - sem var akkúrat and-
stæðan við þau viðbrögð sem
ég vildi kalla fram. Mér sýnist
boðskapurinn geti verið svo
margþættur. Það hefur til
dæmis enginn minnst á það
við mig að í landi sem á við
kreppu að stríða í menntamál-
um og í iðnaði sem virðist
fagna heimsku er Jurassic
Park mynd um hámenntað
fólk. Samt er það skemmtilegt
og athyglisvert og það er boð-
skapur út af fyrir sig. Það er
hægt að hafa langar fræðileg-
ar umræður í bók en slíkt á
ekki heima í kvikmyndum. Ég
lét mig ekki dreyma um að
hafa slíkt í myndinni en ég er
ánægður með stemmninguna
í henni. Ég sé mjög skýrt í
myndinni það sem ég hafði í
huga í sögunni.“
- Hvernig fékkstu hug-
myndina að því að skrifa
Jurassic Park og hvað vakti
áhuga þinn á því?
„Eg fékk hugmyndina að
því að skrifa bók um erfðalíf-
fræðilega hönnun á risaeðlum
árið 1983. Á þeim tíma var
slíkt fullkomin fantasía. Ég
veit ekki hvaðan hugmyndin
kom en þá var algjör fjar-
stæða að vinna með forsögu-
lega DNA kjarnasýru. Ég fann
enga leið til að gera söguna
trúverðuga og lagði því hug-
myndina til hliðar í nokkur ár.
Á þeim tíma urðu örar fram-
farir í erfðalíffræði og vísinda-
menn fóru að tala um að
hugsanlega yrði í framtíðinni
hægt að endurskapa lífverur
sem væru útdauðar, ef hægt
væri að komast yfir DNA úr
þeim. Ég tók
þessar hug-
myndir alvar-
lega þó við
séum ekki enn-
þá orðin fær um
að gera þetta og
skrifaði bókina.“
KNÚINN TIL
AÐ SKRIFA
- Hvernig velur
þú viðfangsefni
til að skrifa um?
„Oft þegar ég
er að skrifa eitt-
hvað vildi ég frekar vera að
fjalla um eitthvert annað við-
fangsefni. Þegar ég var að
skrifa Jurassic Park varð mér
oft hugsað til þess að ég væri
á fimmtugsaldri og það væri
óviðeigandi að ég væri að
skrifa um risaeðlur. Mér finnst
stundum eins og ég sé nauð-
beygður til að skrifa eitthvað,
eins og ósýnileg hönd grípi
mig hálstaki og mér sé sagt
að ég verði að gera þetta. Um
síðustu helgi var ég að hugsa
um að mig langaði að leik-
stýra mynd og þá varð til hug-
mynd að nýrri sögu sem ég
verð þess í stað að skrifa.
Hversu fáránlega sem það
kann að hljóma hef ég enga
stjórn á því sem ég skrifa. Eg
sé eitthvað í umhverfinu eða
heiminum sem ég er óviss um
og það vekur forvitni mína.
Oft er það áhuginn sem vakn-
ar við þær vangaveltur sem
kveikir i mér.“
- Eyddir þú miklum tíma í
heimildaöflun fyrir Jurassic
Park?
„Já, og það varð mér til
mikillar ánægju. Helst vildi ég
bara afla heimilda, komast að
persónulegri niðurstöðu og
snúa mér síðan að næsta
áhugasviði án þess að skrifa.“
- Það er mikið um sam-
ræður í bókum þínum. Er það
kannski vegna þess að þú
sért þá þegar með kvik-
myndahandrit í huga?
„Nei, samræðurnar í bókun-
um henta mjög illa fyrir kvik-
myndir og eru því sjaldan ó-
breyttar í þeim. Þetta er bara
minn stíll og fljótlegasta að-
ferð sem ég þekki til að þróa
persónurnar og söguþráðinn
samtimis."
- Þér hefur ekki komið í
hug að leikstýra Jurassic Park
sjálfur?
„Nei, ég hafði ekki minnsta
áhuga á því. Ég var búinn að
vinna að sögunni í sex ár og
hafði á tilfinningunni að það
yrði mjög erfitt að gera kvik-
mynd eftir henni. Mér fannst
líka að Steven Spielberg væri
besti maðurinn til að gera það
farsællega."
- Kom upp einhver tog-
streita á milli skemmti- og
fræðigildis við gerð Jurassic
Park?
„Þegar ég skrifaði bókina
datt mér í hug að gera risa-
eðlurnar grimmari en þær
voru í raunveruleikanum. Um
svipað leyti voru gefin út frf-
merki hér í Bandaríkjunum
með myndum af risaeðlum og
þær voru ekki fullkomlega
raunsæjar. Þúsundir skóla-
barna skrifuðu póstyfirvöldum
mótmælabréf og í Ijósi þess
þorði ég ekki annað en að
vera dýrafræðinni trúr. Ekki
vildi ég drukkna í bréfum frá
börnum sem vita allt um risa-
eðlur. Steven Spielberg lang-
aði til að hafa eðlurnar lit-
skrúðugri í myndinni en ég
minnti hann á þetta og þá
hætti hann við það.“
- Af hverju hafa amerísk
börn svona mikinn áhuga á
risaeðlum?
„Ég gæti talað í klukkutíma
um allar þær kenningar sem
hafa verið settar fram um
þetta mál. Vinur minn, sem er
geðlæknir, segir að það sé af
því þær séu svo stórar og
minni börn á foreldra sína. Ég
held að það sé eins góð kenn-
ing og hver önnur."
- Mig langar að lokum að
spyrja þig til gamans hvernig
tilfinning það sé að vera svona
frægur og sjá myndir af sér í
gluggum á öllum bókabúðum.
„I gær varð konan mín vör
við rútu fulla af túristum fyrir
utan húsið okkar. Þar voru
þeir að taka myndir og vinka,“
segir Michael og virðist ekki
upprifinn yfir þeim afleiðingum
vinsældanna. □
70VIKAN 20.TBL. 1993