Vikan - 20.01.1996, Page 47

Líði þér eítthvað illa er
ágæt þumalputtaregla
að gera sér fyrst grein
fyrir því hver einkenni las-
leikans eru, áður en þú
ákveður hvort rétt sé að fara
í líkamsræktarstöðin að æfa.
„Ef einkennin eru fyrir ofan
hálsinn (renni úr nefinu, sé
hálsinn sár eða hnerrir þú
stöðugt) er ef til vill öllu
óhætt. Hins vegar er rétt að
fara ekki í líkamsrækt ef ein-
kennin koma fram neðan við
hálsinn, að sögn Edwards R.
Eichner læknis og prófess-
ors við læknadeild Okla-
homa háskóla. Eftirfarandi
einkenni benda til bakteríu-
eða vírussýkingar, jafn-
vel lungnabólgu.
• Hiti - upp undir 38
stig - bendir til
£
FRIÐA
BJÖRNS-
DÓTTIR TÓK
SAMAN
um (eins og margir
vita sem æfa
reglulega) er rétt
að bera hann sam-
an við morgunpúls-
inn. Sé hann tíu
slög á mfnútu fram
yfir það sem eðlileg
má teljast er rétt að
fresta því að fara í
æfingar í einn
dag. „Of hár
púls táknar
að líkaminn
kílómetra. Næsta dag, ef allt
er óbreytt, má ganga rúma
þrjá kílómetra með sama
hraða. Á þriðja degi getur
menn langað til að hefja
skokkið aftur en þá er best
að skokka aðeins einn og
hálfan til þrjá kílómetra. Ef
farið er nógu varlega af stað
er nokkuð öruggt að fólk geti
verið farið að æfa eðlilega
eftir um það bil eina viku. Hafi
menn ekki getað farið í eró-
bikkæfingu í heila viku er
best að byrja með því
að fara f auðveldari
tíma fyrstu dagana.
Vilji menn ekki
skipta um tíma
verður að draga
úr æfingunum
um nær helm-
ing. Einnig verð-
ur að fyigjast
með púlsinum
þess að líkaminn sé að berj-
ast við einhvers konar vírus.
„Ef þú ert með hita er hætt
við að hann hækki farir þú
að æfa,“ segir Marie Schaf-
le, læknir við miðstöð
íþróttalækninga í San
Francisco. Æfingar geta orð-
ið til þess að vírusinn fari í
hjartavöðvann eða í gollur-
húsið.
• Verkir í vöðvum gætu
bent til veirusýkingar. „Ef þig
verkjar í vöðvana getur þú
ekki æft þig eins vel og ella
og þú átt jafnvel á hættu að
meiða þig,“ segir Carol Otis,
starfsmannalæknir við UCLA.
• Eymsli í hálsi geta bent til
þess að þú sért að fá háls-
bólgu eða sért komin með
streptokokkasýkingu. Það hef-
ur sýnt sig að erfiðar æfingar
draga úr mótstöðuafli líkam-
ans og sért þú veik(ur) fyrir
getur sýkingin breiðst út um
hálsinn og í öndunarveginn.
• Stöðugur hósti og upp-
gangur getur bent til að þú
sért með sýkingu í öndunar-
vegi og að dregið hafi úr
starfsemi öndunarfæranna.
• Meltingartruflanir, eins og
til dæmis ógleði, uppköst og
niðurgangur, þurrka upp lík-
amann. „Þegar líkaminn
verður fyrir vökvatapi breyt-
ist salthlutfallið einnig. Því
getur fylgt vöðvakrampi,
krampaflog og í alvarlegustu
tilfellum hjartsláttartruflanir,"
segir Frederick Basilico,
hjartasérfræðingur við New
England Baptist Hospital í
Boston.
HVENÆR ER ÓHÆTT
AÐ FARA AÐ ÆFA
AFTUR?
Þegar þú finnur fyrir lasleika
er líkaminn að segja þér að
taka lífinu með ró. Að sögn
dr. Otis flýtir það fyrir bata ef
fólk hvílir sig í stað þess að
vinna á meðan á veikindum
stendur. Finnir þú fyrir ein-
hverjum þeirra einkenna,
sem hér hafa verið talin upp,
er rétt að bíða í að minnsta
kosti 48 til 72 klukkustundir
eftir að þau eru horfin.
Drekktu mikið af vatni og
öðrum vökva á meðan þú
hvílir þig. Það getur tekið
nokkra daga að ná upp eðli-
legu vökvamagni í líkaman-
um hafi fólk fengið uppköst
eða niðurgang.
Hægt er að kanna hvort
menn séu tilbúnir til að hefja
aftur fyrri störf eftir veikindi
með því að taka púlsinn. Ef
þú veist hver hann á að vera
undir eðlilegum kringumstæð-
er enn að berjast við bakteríu-
eða vírussýkingu. Veikindi
auka efnaskipti líkamans og
það kemur fram í því að púls-
Inn hækkar," segir dr. Schafle.
Eftir að öll einkenni eru
horfin og púlsinn orðinn eðli-
legur aftur er óhætt að hefja
líkamsræktina en þó aðeins
með hálfum hraða og bæta
svo smátt og smátt við sig.
Það þýðir að hafi menn
hlaupið 5 kílómetra fjórum
sinnum á viku er rétt að
hlaupa ekki heldur ganga
fyrsta daginn eftir veikindin
og þá aðeins einn og hálfan
og sé hann hærri en venju-
lega er rétt að hægja á sér.
Að lokum þetta: Hlustaðu
á það, sem líkaminn er að
segja þér, að æfingunum
loknum. Ef þú ert uppgefin
fyrst eftir að þú ferð að þjálfa
aftur eftir veikindi ferð þú of
hratt I æfingarnar. Kraftleysi,
mæði og þreyta í vöðvum,
umfram það sem eðlilegt má
teljast, ætti að nægja til þess
að þú gerðir þér Ijóst að þú
verður að fara varlega.
Besta sönnun þess að öllu
sé óhætt er eðlilegur þróttur.
□
HEILSAN