Vikan - 15.08.2000, Qupperneq 7

„Gcðraskanir eru cnnþá mikið f
tmi oj> c» hcf incðal annars lcnl
(»« hcint að lciða fúlk iim ;
lcita scr hjálpar cn trcysti
„Uppsveiflunni eða „maní-
unni“ má líkja við örvandi fíkni-
efni þar sem sjúklingurinn fær of-
urtrú á sj álfan sig, er frj ór og hug-
myndaríkur, þarf lítið að sofa,
losnar úr tengslum við raunveru-
leikann og getur verið haldinn of-
sóknaræði, svo eitthvað sé nefnt.
Sjúkdómurinn er aigengur með-
al lista- og framkvæmdamanna
enda hafa mörg mikilmenni sög-
unnar eins og Winston Churchill
og Abraham Lincoln verið hald-
in honum, sem og listamenn eins
og rithöfundarnir Lord Byron,
Tennessee Williams og Virginia
Woolf og tónlistarmennirnir
Sting og Elton John.
Ég þarf að taka Lithium eða
málmsölt alla ævina til að halda
niðri sjúkdómnum en að öðru
leyti hefur hann ekki áhrif á líf
mitt í dag,“ segir Héðinn, að-
spurður um sjúkdóminn.
„Ég var búinn að vera veikur
í fimm ár og fara í tvær maníur og
eitt þunglyndi frá því að ég var
nítján ára þar til ég var tuttugu og
fjögurra ára þegar sjúkdómurinn
greindist.
Manni líður mjög vel í upp-
sveiflunni, upp að vissu marki, en
svo hellast yfir mann ranghug-
myndir og ofsóknaræði. í seinni
maníunni minni var ég mjög lengi
að ná mér niður og þurfti á inn-
geðhvörf
ið feimnismál hjá mörgum og ég fyrir um átta árum var ég í lækn-
hef meðal annars lent í því að
þurfa hreint og beint að leiða fólk
inn á geðdeild sem þurfti að leita
sér hjálpar en treysti sér ekki til
þess. Orðið ,,geðveiki“ er líka
svolítið tvíbent því unglingarnir
nota það í jákvæðri merkingu og
tala t.d. um að eitthvað sé alveg
„geðveikislega flott“ en þegar
orðið er notað í sambandi við
geðsjúkdóma og andlega líðan
fær það svolítið neikvæða merk-
ingu. Samt held ég að þetta sé að
breytast því það er í raun ekkert
óeðlilegra að veikjast á geði en
að veikjast líkamlega og oft helst
það í hendur."
isfræði í háskólanum og datt út úr
námi vegna veikindanna. Nú er
ég svo orðinn stundakennari í
geðlæknisfræði," segir Héðinn
brosandi.
Eltur af CIA
í einföldu máli má segja að
geðhvörf lýsi sér þannig að geð-
sveiflur fólks sem er haldið sjúk-
dómnum verða mun meiri en hjá
heilbrigðu fólki vegna boðefnaó-
j afnvægis í heila. Geðh varfasj úk-
lingar verða því mjög þunglynd-
ir þegar þeir eru í niðursveiflu
og fara mjög hátt upp þegar þeir
eru í uppsveiflu.
Geðrækt í leikskola
Heilsueflingu Geðhjálpar
verður, eins og áður sagði, beint
að öllum landsmönnum og með-
al annars leikskólabörnum.
Hvernig tengist geðræktin litlum
börnum sem enn hafa ekki lagst
til sunds í lífsins ólgusjó?
„Við erum með gott fræðslu-
efni fyrir leikskóiakennara til að
koma börnum betur í takt við til-
finningar sínar þar sem talað er
um þessi mál á máli sem börnin
skilja og meðal annars er talað
um „reiðiherbergið“ og „gleði-
herbergið".
Pað kemur alltaf einhver hluti
Bæði sjúklingur og starfs-
maður á geðdeild
Héðinn er íþróttakennari og
kennari að mennt en starfar nú
sem fræðslufulltrúi hjá Geðhjálp.
Hann hefur aflað sér mikillar
þekkingar á geðsjúkdómum,
flutt fyrirlestra víða og er nú
stundakennari í geðlæknisfræði
við Háskóla íslands. Hann hef-
ur unnið á geðdeiid en hann hef-
ur líka legið inni á geðdeild. Héð-
inn er nefnilega haldinn sjúk-
dómi sem nefnist geðhvörf á ís-
landsmanna til með að veikjast af
geðsjúkdómum en með því að
byrja forvarnir svona snemma á
lífsleiðinni er tvímælalaust hægt
að draga úr geðsjúkdómum og í
sumum tilfellum hægt að koma í
veg fyrir að einstaklingarnir veik-
ist. Við viljum því bæði bæta líð-
an barna og fullorðinna, draga úr
þeim fjölda sem veikist og gera
þeim sem veikjast lífið bærilegra.
Þrátt fyrir að umræðan um
geðsjúkdóma hafi aukist á síð-
ustu árum og landsmenn séu nú
óhræddari en áður við að leita sér
hjálpar við andlegum veikindum
eru fordómarnir enn til staðar.
„Geðraskanir eru ennþá mik-
iensku eða „manic depression"
á ensku. Það má því segja að
Héðinn hafi setið báðum megin
borðsins þegar geðsjúkdómar
eru annars vegar. Hvernig tilfinn-
ing er það að hafa bæði verið
sjúklingur og starfsmaður í geð-
heilbrigðisgeiranum?
„Það er bara góð tilfinning. Ég
vann reyndar aldrei á geðdeild-
inni sem ég lá inni á því ég vildi
það ekki en það var mikil reynsla
að vinna á geðdeild.
Það er líka kannski kaldhæðni
örlaganna að þegar ég veiktist