Menntamál - 01.02.1975, Blaðsíða 36

við þá mynd af þróun þessarar tegundar greindar,
sem sýnd er í kennslubókum: mjúk kúrfa, sem rís
hratt fyrstu árin, en síðan dregur úr brattanum,
og án þess hjalla eða þreps, sem kemur fram við
13 ára aldurinn hjá íslenska stöðlunarhópnum og
hópnum í Harvard Growth Study.
Á töflu IV sést, að hvergi er marktækur munur
á meðaltölum Kópavogshópsins og 12 ára stöðl-
unarhópsins, en allur samanburður við 13 ára
stöðlunarhópinn er marktækur. Þar sem Kópa-
vogshópurinn er nær 12 ára stöðlunarhópnum að
aldri eins og áður var sagt, og þar sem óskýrð er
frammistaða 13 ára stöðlunarhópsins, er eðlilegt
að álykta, að Kópavogshópurinn sé einnig nú
dæmigerður fyrir íslenzk börn á þessu aldursstigi
að því er snertir greindarþroska, þó ef til vill ör-
lítið fyrir ofan meðallag. Það hefði verið áhugavert
að prófa Kópavogshópinn ári síðar og sjá, hvort
þá kæmi fram sama lægð í greindarþroska og fram
kom hjá stöðlunarhópnum á sínum tíma. Hugsan-
legt er þó, að það hefði haft villandi áhrif á niður-
stöður, að Kópavogshópurinn var prófvanari en
stöðlunarhópurinn.
Þegar prófað var, hvort dreifing væri normal í
þetta skipti, var annað uppi á teningnum en í fyrsta
bekk. Dreifingin víkur svo marktækt er frá normal
dreifingu (x2 =41,76, df =11, p<0,001). Línurit
sýnir jákvæða skekkingu, tiltölulega mörg börn
hafa háa greindarvísitölu, en meiri hlutinn er neðan
við meðaltal. Þau 34 börn, sem ekki náðist til við
endurprófun; höfðu ekki eðlilega dreifingu, til-
tölulega mörg þeirra voru með háa eða lága greind-
arvísitölu, en brottfall þeirra hefði ekki átt að valda
þeirri jákvæðu skekkingu, sem nú kemur fram, og
ég hef enga skýringu á.
Sami munur á meðaltölum skóla og árganga
kemur hér fram og var í fyrsta bekk. Munur ár-
ganga er nú 2,59 greindarvísitölustig og munur
skólanna 2,44 greindarvísitölustig. Hvorugur mun-
urinn er marktækur að þessu sinni.
Þetta verður látið nægja um samanburð hópa.
Eftir er að líta á stöðugleika greindarvísitölunnar
hjá einstaklingum. Fylgni milli tveggja mælinga
gefur til kynna, hvort röð einstaklinga hefur
brenglast mikið eða lítið milli mælinganna. Reiknuð
var fylgni milli fyrri og seinni prófunar þeirra 266
einstaklinga, sem prófaðir voru bæði í fyrsta og
sjötta bekk. Fylgnitalan var 0,77. Þegar hópnum
var skipt í tvennt eftir því, hvort greindarvísitalan
MENNTAMÁL
34
var yfir eða undir 100 á fyrra prófinu, og fylgni
síðan reiknuð fyrir hvorn hóp um sig, voru báðar
fylgnitölurnar 0,67, svo stöðugleiki mælinganna
virðist ekki fara eftir því, hvort greindin mælist há
eða lág. Fylgnin er lægri fyrir hvorn hóp um sig
en fyrir heildarhópinn vegna þess, að dreifingin er
minni, en það veldur alltaf lækkun á fylgni.
Hvað segja þessar fylgnitölur, sem í raun eru
áreiðanleikastuðlar? íslenska prófið á sér ekki
langa sögu, og lítið hefur verið um rannsóknir á
sjálfu prófinu sem mælitæki. Því er aftur litið til
annarra landa til samanburðar. Bayley9 segir frá
rannsókn, þar sem börn voru greindarprófuð 7 ára
og aftur 12 ára. Aldurinn er sá sami og í Kópavogs-
rannsókninni. Þegar reiknuð var fylgni milli út-
komu úr þessum tveimur prófunum, var fylgni-
stuðullinn 0,83, sem er heldur hærra en fékkst í
Kópavogi, ekki síst þegar tekið er tillit til þess, að
þetta var hópur með takmarkaða dreifingu og
yfirburðagreind. Meðalgreindarvísitalan við fyrri
prófunina var 123 og við þá seinni 130,3. í fyrra
skiptið var Stanford-Binet prófið frá 1916 notað,
en endurskoðaða útgáfan frá 1937 í seinna skiptið.
í annarri athugun kom fram mjög svipuð fylgni og
í Kópavogskönnunni. Þá var Stanford-Binet prófið
lagt fyrir við 6-7 ára aldur og aftur við 12-13 ára
aldur.10 Hið íslenska próf virðist standast saman-
burð í þessu tilliti, en með þessu er þó ekki öll sagan
sögð. Þótt próf sé áreiðanlegt, þá munu margir
einstaklingar alltaf sýna flökt á mældri greindar-
vísitölu. Próf getur því verið allgott til forsagnar
og verið það besta, sem um er að ræða, en samt
munu alltaf verða margir, sem ekki standa sig
neitt í líkingu við það, sem prófið spáði. Hin virka
greind einstaklingsins breytist, bæði þeir þættir,
sem á prófi mælast og aðrir, og margt annað kemur
til.
Tafla V sýnir, hvaða breytingar urðu á greindar-
vísitölu Kópavogsbarnanna við endurprófun í
sjötta bekk, fimm árum eftir að fyrri prófunin fór
fram. Þar sést, að miklar breytingar eiga sér stað,
en það sést einnig, að stöðugleiki greindarvísitöl-
unnar er mikill, hjá 68% nemenda breytist hún um
10 stig eða minna, og hjá 85% þeirra um 15 stig
eða minna, þ.e. um það bil eitt staðalfrávik eða
minna. Á hinn bóginn breytist hún um meira en
20 stig hjá 8% þeirra, og breytingar eiga sér stað
i báðar áttir, sem nema meira en 30 stigum. Þessar
breytingar eru ekki meiri en fundist hafa við svip-