Bjarmi - 01.11.1996, Blaðsíða 19
MENNING OG LISTIR
svipbrigðum og látæði sýnir hún vel sálarástand Gertrudar
og þær tilfinningar sem búa undir yfirborðinu, bæði vonir
hennar og trúarvissu og ekki síður sársaukann og von-
brigðin sem fylgja höfnuninni. En þrátt fyrir allt er hún að
lokum tilbúin til að fyrirgefa. Einlægnin, kærleikurinn og
viljinn til að fyrirgefa vekur til umhugsunar á tímum alls
konar sjálfselsku, kröfugerðar og skilyrða fyrir fyrirgefn-
ingu.
í þessu sambandi er Barbro einnig áhugaverð persóna.
Henni hafði hlotnast það sem hún þráði, þ.e. óðalið og
Ingmar, en sér jafnframt hverju hún hefur komið til leiðar
með því að fótumtroða tilfinningar hans og Gertrudar. Líf
hennar er þvi óbærilegt, ást hennar til Ingmars fjötrar
einir og henni finnst hún vera ofurseld bölvun. Hún skilur
þó að lokum mikilvægi þess að gera upp og vill jafnframt
gera gott á ný það sem hún hafði eyðilagt, jafnvel þótt það
kosti hana allt sem hún hafði þráð. Barbro er þannig
sérstæð persóna sem dregur lærdóm af gjörðum sínum.
Innst inni þráir hún það sem allir þrá, þ.e. sátt við sig og
umhverfi sitt. Þegar þeirri sátt er náð er hún laus úr fjötrum
óttans við bölvunina.
Þriðja konan er Karin, eldri systir Ingmars. Hún hefur
þurft að þola marga raun og virðist líða vegna óuppgerðs
sársauka og sorgar og óheilinda við bróður sinn. Hún
þráir frið og tekur því fegins hendi á móti boðskap
Hellgums og litur á hann sem bjargvætt í lífi sínu. Hún
væntir lausnar í Jerúsalem en verður fyrir enn meiri
raunum og vonbrigðum þegar hún missir það sem henni
er kærast, dóttur og eiginmann. Var vonin um frelsun og
frið í Jerúsalem þá bara blekking? Karin finnur að lokum
frið. í henni endurspeglast þrá fólks eftir að finna vilja
Guðs sem oft reynist svo
torskilinn, þrá eftir náð
Guðs sem virðist svo fjarri í hörðum heimi, þrá eftir að
finna þá ,Jerúsalem“ sem býr yfir lausn sem gefur frið við
Guð og menn.
Á leiðinni út
Þegar stafirnir taka að renna yfir tjaldið í lok myndarinnar
Jerúsalem hefur áhorfandinn um nóg að hugsa. Snert
hefur verið við fjölda spurninga sem varða líf og samskipti
fólks á öllum timum, trú þess, von og kærleika, örlög þess
og hinstu rök tilverunnar. Undir lok myndarinnar er lítið
barn sklrt. Þar er fólgið svar við mörgum spurningum
myndarinnar. Ósjálfbjarga barn er borið til skírnar á
grundvelli hjálpræðisverks Guðs I Jesú Kristi og getur ekki
annað en þegið náð hans. Ósjálfbjarga menn í hörðum
heimi finna sátt og frið við Guð, sjálfa sig og sfn á milli
vegna skilyrðislausrar náðar Guðs I honum, hverjar svo
sem ytri aðstæður þeirra og örlög eru.
Mennska
Ranald Macaulay ogjerram Barrs:
Being human - the nature of spiritual experience
Útgefandi: Solway, 1996
Verð 4 pund
Þær eru ófáar, bækumar um vöxt í trúnni, endurnýjun
og andlega reynslu. Þess vegna er þessi bók einstaklega
kærkomin. Hún kom raunar fyrst út á amerísku árið
1978 en kemur nú á ensku. Hún höfðar til mín fyrst og fremst
vegna þess, að hún setur kristindóminn inn í mannlegt
samhengi. Ég þarf ekki að hafa upplifað neitt eða vera á
einhvern illa skilgreindan hátt „andlega" innréttaður til að geta
lesið þessa bók mér til gagns.
Höfundar bókarinnar setja í byrjun fram svonefnda grund-
vallarreglu (organizing principle) sem allt líf kristins manns
hlýtur að taka mið af. Þessa grundvallarreglu sækja þeir á
fyrstu síður Bibliunnar: Maðurinn er skapaður í Guðs mynd.
Þessi sanna mennska er viðfangsefni bókarinnar. Höfundar leiða
fram á sjónarsviðið tvær stefnur sem stangast á við þessa mynd
og hafa á stundum áhrif á kristna menn. Annars vegar er efnis-
hyggjan sem afneitar öllu sem ekki verður skýrt með náttúru-
lögmálunum. Hins vegar - og sýnu lúmskari að mati höfunda -
er platónskan. Hún gerir næsta lítið úr hinu efnislega en upp-
hefur hið andlega. Hér hafa kristnir menn oft átt erfitt með að
fóta sig.
í framhaldi af þessari grundvallarreglu er niðurstaðan sú að
sönn „andlegheit“ séu fólgin í því að vera mennsk. Það sé - með
öðrum orðum - ekki andlegra að prédika eða tala tungum en að
hita kaffi eða taka upp kartöflur.
Bókin leggur áherslu á það að Jesús Kristur sé kjami kristinnar
trúar. Refurinn getur ekki hlaupið lengra inn í skóginn en inn í
hann miðjan. Eftir það fer hann að hlaupa út úr honum aftur. Á
sama hátt getur enginn orðið „kristnari“ en það að koma til
Krists. Höfundar vara þannig við mönnum sem gera trúbræður
sína óömgga með því að segja að þá vanli „eitthvað meira“.
Hér er þó ekki verið að segja að kristinn maður sé „stikk frí“.
Þó að Biblían segi okkur að Guð sé almáttugur segir hún líka að /
maðurinn sé ábyrgur. Þó að við getum ekki frelsað okkur sjálf,
stjómað Guði með bænum okkar eða helgað okkur sjálf segir
Biblían að okkur sé falin ábyrgð á öllum þessum sviðum. Þessi
ábyrgð verður með jákvæðum formerkjum, við fáum að ganga
inn í það samfélag sem Guð hefur fyrirbúið.
Haraldur Jóhannsson
19