Heima er bezt - 01.04.1954, Blaðsíða 15

Nr. 4
Heima er bezt
111
WILLIAM SAROYAN:
Dóttir hjarðmannsins
Það er skoðun ömmu minnar
— guð blessi hana — að allir
menn eigi að vinna, og hún sagði
við mig við borðið áðan: — Þú
verður að læra að vinna eitthvert
verk, læra að gera einhverja
nytsama hluti, eitthvað úr leir,
eða tré, eða málmi, eða klæði.
Það er enginn gæfuvegur ung-
um manni að forðast heiðarlega
erfiðisvinnu. Geturðu ekkert
gert að gagni, drengur? Geturðu
búið til einfalt borð, stól, disk,
brekán eða kaffikönnu? Get-
urðu ekkert nytsamlegt unnið,
vesalingurinn?
Og amma mín horfði á mig
með aumkunar- og reiðisvip?
— Ég veit svo sem, að þú
þykist ætla að verða rithöfund-
ur, sagði hún, og ég býst við að
þú verðir það. Þú reykir svo sem
nógu margar sígarettur til þess,
og húsið er allt fullt af reyk, en
þú verður samt að læra að búa
til einhverja almennilega hluti,
hluti, sem hægt er að nota,
hluti, sem hægt er að sjá og
þreifa á.
Einu sinni var konungur í
Persíu, sagði amma mín, og
hann átti son. Þessi sonur varð
ástfanginn af dóttur hjarð-
manns nokkurs. Kóngssonurinn
fór til föður síns og sagði? —
Faðir minn, ég ann dóttur hjarð-
mannsins, og ég vil kvænast
henni. Og konungurinn svaraði:
— Ég er konungur, og þú ert
sonur minn. Þegar ég dey, átt þú
að erfa ríkið og verða konungur.
Hvernig getur þér komið til
hugar að kvænast dóttur hjarð-
mannsins? Og kóngssonurinn
svaraði: — Faðir minn, ég veit
það ekki, en ég elska þessa stúlku
og ég vil gera hana að drottn-
ingu minni.
Konungurinn skildi, að ást
sonar hans var frá guði komin,
og hann sagði: — Ég ætla að
senda eftir henni. Hann kallaði
til sín sendimann og sagði: —
Farðu til dóttur hjarðmannsins
og segðu henni, að sonur minn
elski hana og vilji fá hana fyrir
konu. Og sendimaðurinn fór til
dóttur hjarðmannsins og sagði:
— Sonur konungsins elskar þig
og vili fá þig fyrir konu. Og
stúlkan svaraði: — Hvaða verk
kann hann að vinna? Og sendi-
maður svaraði: — Hann er
kóngssonur, og hann vinnur
ekki. Stúlkan svaraði: — Hann
verður að læra eitthvert nytsamt
verk. Og sendimaðurinn fór til
konungsins og flutti honum orð
dóttur hjarðmannsins.
Konungurinn kallaði á son sinn
og sagði: — Dóttir hj arðmanns-
ins vill að þú lærir að vinna
eitthvert nytsamt verk. Viltu enn
eignast hana fyrir eiginkonu?
Sonur hans svaraði: — Já, ég
ætla að læra að vefa mottur úr
strái. Og konungssyni var kennt
að vefa mottur úr strái, og
sendimaður konungs fór aftur
til dóttur hj arðmannsins með
motturnar og sagði: — Þessar
mottur hefur kóngsson ofið.
Þá fór stúlkan með sendi-
manni heim til konungshallar
og giftist kóngssyni.
Dag nokkurn, sagði amma
mín, var kóngssonur á gangi á
götu í Bagdad og kom að mat-
stofu, sem var svo hrein og svöl,
að hann stóðst ekki freisting-
una og fór inn og settist við borð.
En þessi matstofa, sagði amma
mín, var bæli þjófa og morð-
ingja, og þeir tóku kóngsson og
settu hann í myrkrastofu, þar
sem margir menn voru hafðir í
haldi. Þjófarnir líflétu feitustu
mennina og ólu hina mögru á
þeim, og þetta var hið mesta
gaman þeirra. Kóngssonur var
meðal hinna mögrustu, og eng-
inn vissi heldur, að hann var
sonur konungsins. Þess vegna
fékk hann að halda lífi. Hann
sagði við þjófana og morðingj-
ana: — Ég kann að vefa strá-
mottur, og slíkar mottur eru dýr-
ar. Þeir færðu honum strá, og á
þrem dögum óf hann þrjár strá-
mottur og sagði: — Farið með
þessar mottur til konungshall-
arinnar, og konungurinn mun
greiða ykkur hundrað gullpen-
inga fyrir hverja þeirra. Og þeir
fóru með motturnar til hallar-
innar, og þegar konungurinn sá
þær, vissi hann, að þær voru
verk sonar hans. Hann fór með
motturnar til dóttur hjarð-
mannsins og sagði: Þessar mott-
ur hefur sonur minn, sem er
týndur, ofið. Og dóttir hjarð-
mannsins skoðaði motturnar
vandlega og í mynstri hverrar
mottu sá hún, að letrað var á
persneska tungu orðsending frá
manni hennar, og hún las orð-
sendinguna fyrir konunginn.
Konungurinn brá við, sagði
amma mín, og sendi marga her-
menn til þjófabælisins, og her-
mennirnir frelsuðu alla band-
ingjana og felldu þjófana og
morðingjana, og kóngssonur
komst heill á húfi heim til hall-
ar föður síns og konu sinnar,
dóttur hjarðmannsins. Og þegar
kóngssonar sá konu sína, féll
hann að fótum hennar og sagði:
— Ástin mín, það er þér að
þakka, að ég er nú á lífi, og
konungurinn var dóttur hjarð-
mannsins ákaflega þakklátur.
— Jæja, sérðu nú ekki, sagði
amma mín, að hver einasti mað-
ur á að læra eitthvert nytsamt
handverk?
— Jú, ég sé það gerla, sagði ég,
og jafnskjótt og ég er búinn að
eignast nógu mikla peninga til
að kaupa mér hamar, sög og við,
ætla ég að reyna að smíða borð-
nefnu eða bókahillu.
Andrés Kristjánsson íslenzkaði.
Myndin
á bls. 119
Selkot undir Eyjafjöllum.
Á síðustu áratugum hefur
gömlu bæjunum fækkað mjög
og er það einn liðurinn í fram-
förum þessara ára. Þó að gömlu
bæirnir hafi verið vinalegir og
sómt sér vel í íslenzku landslagi,
þurftu þeir mikið viðhald, ef vel
átti að vera. Með gömlu bæjun-
um hverfur sérkennilegur bygg-
ingarstíll úr sögunni. Er víða
hugur í mönnum að varðveita
nokkra þeirra í einskonar
byggðasöfnum, eins og víða er
gert með al frændþjóðanna.