Heima er bezt - 01.04.1954, Blaðsíða 18

114
Heima er bezt
Nr. 4
AMMA
Saga eftir Svend Aage Nielsen
Dag eftir dag hafði hún fylgt
honum alveg að skóladyrunum
hvernig sem viðraði, og hann
gekk þó í annan bekk. í dag fór
hún samt ekki alla leið en kvaddi
hann á horninu rétt við skól-
ann. Áður en þau skildu lagaði
hún hárlokkinn í enninu, þurrk-
aði nefið og strauk burtu kaffi-
skeggið með vasaklútnum sín-
um, sem hún vætti í munnvatni.
Þá var undirbúningnum lokið og
alvara lífsins gat hafizt. Dreng-
urinn virtist samt ekki finna
mikið til alvörunnar, hann dans-
aði eftir götunni og sveiflaði
skólatöskunni sinni svo hana bar
við himin eins og væng á vind-
myllu, og um leið æpti hann á
tvo félaga, sem vonandi hafa
ekki séð hvaða odd hann varð
að brjóta af karlmennsku-oflæti
sínu.
Amma horfði á eftir honum, en
hann veitti henni ekki frekari
athygli. Engum þurfti að dyljast,
að hann hrósaði happi yfir því
að hafa losnað við hana án þess
að aðrir veittu því eftirtekt.
Loks sneri hún sér við og augu
okkar mættust. Sennilega hef ég
gefið hugsanir mínar til kynna
með örlitlu brosi, því gamla kon-
an nam staðar og ávarpaði mig
í fyrsta sinn að fyrra bragði.
„Honum líkar ekki, að ég skuli
fylgja honum að skólanum, en
ég les um svo mörg umferðaslys.“
Hvern morguninn eftir annan
hafði ég veitt gömlu konunni at-
hygli og eitthvað í fari hennar
hafði gert það að verkum, að
hún var orðin mér minnisstæð-
ari en allur fjöldinn. Það var
áreiðanlega ekki fríðleikurinn,
sem olli því, margra ára strit
hafði rist allt of margar rúnir í
andlitið til þess, að honum væri
fyrir að fara. Almenningsálitið
er þannig, að ekki þykir fínt að
bera þess ljós merki að lífsbar-
áttan hafi kostað mikla líkam-
lega áreynslu. Hafi stritið hlíft
nokkru af yndisþokka æskunnar,
þá hafði fátæktin, sem er systir
stritsins, séð um það, sem eftir
var. Skórnir hennar voru orðnir
ræflar, kápan hálfgerð drusla og
leifarnar af hattinum hefðu ekki
fundið náð fyrir augum efnaðri
meðsystra.
Það er alltaf eitthvað aumkv-
unarvert við allan klæðnað
kvenna, sem fyrir langa löngu
er kominn úr móð, en við hana
var ekkert spaugilegt. Þrátt fyrir
tötrana var eitthvað virðulegt
við hana, í fari hennar var bæði
reisn og myndugleiki, sem ósjálf-
rátt hlaut að skapa virðingu. Og
svo þessi dásamlegu augu. Aðra
stundina mátti lesa úr þeim ró-
lega yfirvegun og mat á því sem
fyrir augu bar, en snögglega
gátu þau ljómað af glettni, sem
fátækt og strit höfðu ekki getað
kúgað. Henni hafði tekizt að
verða gömul og vís í senn.
Ég tók ávarpinu fegins hendi
og samræður hófust viðstöðu-
laust. Umræðuefnið var barna-
barnið. Faðir drengsins hafði
látizt þegar hann var fjögurra
ára, berklar höfðu á einu ári lagt
þennan sterkbyggða mann í
gröfina. Og móðirin, tengdadótt-
irin hafði sennilega náð sér í
annan í staðinn, a. m. k. var ár
og dagur síðan hún hafði látið
sjá sig. „Það er leitt drengsins
vegna því hann saknar hennar,
af og til spyr hann hvers vegna
hún komi aldrei, þótt lengra og
lengra yerði á milli spurning-
anna. Örlög föður síns hefur
hann sætt sig við, en hvers vegna
kemur mamma aldrei, er spurn-
ing, sem enn er ósvarað."
Röddin, sem áður hafði verið
róleg og örugg titraði allt í einu
og í henni heyrðist sérkennileg-
ur hljómur svipaður tónum 1
gömlu hljóðfæri. Hún veitti því
sjálf eftirtekt og þagnaði snögg-
lega, eins og hún fyriryrði sig
fyrir að hafa gefið tilfinningun-
um lausan tauminn. En streng-
urinn, sem hafði verið snortinn,
vildi ekki þagna. Með hita og
þunga í röddinni hélt hún á-
fram: „Hvemig getur nokkur
móðir fengið af sér að yfirgefa
barnið sitt?“
Ég tuðaði eitthvað um að skilja
móðurina og fullur skilningur
væri sama og að fyrirgefa, en ég
hafði ekki fyrr sleppt orðunum
en ég iðraðist þeirra sáran. Ég
hafði svarað alvöruorðum henn-
ar með innantómu gjálfri og það
var henni strax ljóst. Andartak
hikaði hún, eins og hún væri að
hugsa um,hvort það væri ómaks-
ins vert að tala við svo lítilsigld-
an mann. Loks tók hún til máls
á ný: „Þetta, sem þér voruð að
segja, hef ég oft hugsað um, en
er það nú rétt? Ég skil hana ó-
sköp vel eða eins vel og gömul
kona getur skilið unga. Hún er
lítið léttúðugt fiðrildi, sem vill
leika sér og njóta lífsins og það
finnst mér eðlilegt, hún er að-
eins 25 ára. Böndin, sem binda
hana við drenginn, eru sennilega
ekki mjög sterk, hún hafði ekki
óskað eftir því að hann fæddist,
og hjónaband hennar og sonar
míns veitti henni mjög litla
hamingju. Ég skil hana, en eigi
að síður er einhver rödd hið
innra með mér, sem segir nei
þegar vitið skipar mér að fyrir-
gefa. Það getur ekki verið rétt
að láta lítið barn gjalda afglapa
hinna fullorðnu. Oft og mörgum
sinnum hef ég tárfellt þegar við
höfum setið saman í myrkrinu
og drengjamontið, sem þér sáuð
áðan hefur rokið út í veður og
vind og hann hefur sagt: „Held-
urðu að mamma vilji aldrei sjá
mig framar?“
Gamla konan strauk handar-
bakinu yfir ennið eins og hún
vildi losna við óþægilegar hugs-
anir.“ En þótt foreldrarnir ósk-
uðu ekki að ástaleikur þeirra
skapaði nýjan mannfélagsgróð-
ur varð hann mér til blessunar,
því hann er góður drengur, og
vilji guð gefa mér líf og heilsu
ætti allt að geta farið vel.“
Og það gekk, en gangan var
erfið. Amma stritaði meira en
flestir geta gert sér í hugarlund.
Þrátt fyrir stríð og dýrtíð hélt
hún drengnum hreinum og fín-
um, hann skorti ekkert. Þeim
mun meira fór hún á mis við.
Öllum mátti nú vera ljóst, að hún
barðist nú ekki lengur við á-
gengni ellinnar heldur skorti
hana einnig nauðsynlegustu lífs-
nauðsynjar. Hún tók með þökk-
um lítilf jörlegri aðstoð einstakl-
inga ,en hafnaði öllum opinber-
Framh. á bls. 125.