Heima er bezt - 01.11.1956, Side 22

362 Heima Nr. 11—12
--------------------------------er bezt----------------------------
Sagnaþættir Fjallkonunnar, gefnir út af Menningar-
sjóði 1953, geta hennar og telja hana eftir Sigurð Breið-
fjörð.
í æfisögu Sigurðar Breiðfjörðs, eftir Gísla Konráðs-
son, er hún einnig sögð eftir Sigurð Breiðfjörð.
Og tildrög hennar þau, að Sigurður hafi beðið bróð-
ur sinn, Stefán að nafni, að lána sér peninga, en Stefán
synjað. Og hafi hann þó verið efnaður. Og þá hafi
Breiðfjörð kveðið:
Það er dauði og djöfuls nauð,
er dyggða snauðir fantar
safna auð með augun rauð,
þá aðra brauðið vantar.
Einnig fylgdi þeirri frásögn, að Stefán hafði svarað
strax með vísu þessari:
Þó Breiðfjörð mikið berist á
og biðji kvenna í hrönnum,
undir mígur seggur sá
samt hjá tignar mönnum.
Þegar ég var drengur, man ég eftir því, að þessa
vísu kváðu margir:
Mesta gull í myrkri og ám,
mjúkt á lullar grundum.
Einatt sullast ég á Glám
og hálf-fullur stundum.
Ég held, að enginn á þeim árum hafi vitað um höf-
und hennar, að minnsta kosti í Laxárdal, þar sem ég
ólst upp.
Finnur á Kjörseyri segir hana eftir Skarphéðin Ein-
arsson, stjúpson séra Búa á Prestbakka í Ffrútafirði.
En í Lesbók Morgunblaðsins 1941 er hún eignuð Guð-
mundi Magnússyni í Stóru-Skógum, Stafholtstungum,
og fleirum hefur hún verið eignuð:
Satt um manninn segja ber:
Sjálfs að efnum bjó hann.
Engum gerði hann illt af sér
eða gott. Svo dó hann.
í sagnaþáttum úr Húnaþingi er þess getið, að Jón á
Þingeyrum hafi farið með vísu þessa á veitingahúsi á
Blönduósi, þar sem rnargir sátu við drykkju og voru
að tala um bónda einn, sem þá var nýlátinn og hafði
orðið helzt til fáum harmdauði., Lögðu þeir honum
flestir illt til, en enginn bót.
Ekki segist höf. vita, hvort vísan sé eftir Jón, og
ýmsum öðrum sé hún eignuð nú í seinni tíð.
í Blöndu, 4. h. 1928-31, kemur þessi sama vísa fyrir
í ævisöguþætti Hallgríms Jónssonar (sem kallaður var
læknir).
Tildrög vísunnar eru sögð þar þessi:
„Þá bjó í koti einu í Blönduhlíð karl nokkur ásamt
konu sinni. Eru nöfn þeirra gleyrnd, en karl sá varð
með aldrinum afar ómannblendinn og sótti ekki hreppa-
skil eða aðra mannfundi. Lét hann kerlingu sína ann-
ast allt þess konar, og dugði vel.
Þegar karlinn dó, var Gísli Konráðsson beðinn að
yrkja til minningar eftir hann, en Gísli afsakaði sig með
því, að hann gæti ekkert um karlinn sagt, því að hann
hefði hvorki gert gott eða illt af sér.
Var þá leitað til Hallgríms um eftirmælagerð. Hafði
Hallgrímur þá frétt orð Gísla og kastaði fram þegar
þessari eftirmælastöku“:
Satt urn nranninn segja ber:
Sjálfs að efnum bjó hann.
Engum gerði illt af sér
eða gott. Svo dó hann.
Hallgrímur læknir var fæddur í Borgargerði í Lauf-
ássókn 24. febr. 1787. Foreldrar hans voru Jón Sig-
urðsson, f. 1738, og kona hans Guðrún Eiríksdóttir,
f. 1763.
Vísan er eins í báðum stöðum, að öðru leyti en þvír
að í Blöndu er persónufornafninu hans sleppt í þriðja.
vísuendi.
HALLGRÍMUR frá Ljárskógum:
Haust
Einhver þungi af efldum hrammi
um mig lykur á haustsins tíð,
— lífsvon slegin af gustsins gammi,
greipum þjörmuð af bleytuhrið.
Drepin gróska um grund og engi
gráum fölva á landið slær,
allt er minnir á slitna strengi,
— straumhvörf lífsins, er var í gær.
Hví er lífið svo lævi blandið,
— lokadægur við sérhvert spor?
Hví er höggið á blómsturbandið,
— blómið dáið, er spratt í vor?
Hringrás lífsins er Helju slungin,
hlakkar sigðin við násins blæ,
barnsins vorgjöf til bana stungin,
— brúður dauðans á haustsins sæ.
.... Krepjan næðir og nístir sárin,
nepjan læðist að hjarta inn.
Lífstrú sölnar því æskuárin
eru fölnuð við haustsins kinn.