Heima er bezt - 01.11.1956, Blaðsíða 40

380 Heima Nr. 11-12
--------------------------------er bezt ---------------------------
þar hátíðir sínar í skrautbúnum sölum lýstum töfra-
Ij ósum.
Nú búa Islendingar margir hverjir sjálfir í þvílíkum
höllum í klettum, sem þeir hafa reist sér. Þessi híbýli
eru prýdd — eins og haldið var um álfahallir og dverga-
sali — og lýst undraljósum rafmagnsins.
Ég nefni þetta sem dæmi þess, hvernig menn fyrrum
ortu það, sem þeir gátu ekki lifað, en þráðu að lifa, —
og hversu eðlilegt er, að hátíðahaldið tæki breytingum,
þegar menn fara að lifa það, sem þeir áður urðu að
láta sér nægja að yrkja.
Mér finnst engin ástæða til þess að álasa ungu fólki,
þótt það vilji halda jól í nokkuð öðrum stíl en áður var
gert og þurfti meira til hátíðabrigðis.
Jólin verða ætíð að vera hátíðir síns tíma.
Stundum heyrist véfengt gildi framfaranna fyrir
þroska manna og lífsfögnuð. Vitanlega reynir mikið á
taugakerfi mannsins við þau öru og stórfelldu umskipti,
sem orðið hafa og eru að gerast.
Hann þarf sterkara minni en áður þurfti til þess að
muna það, sem hann heyrir og sér, af því að það er
svo margfalt fleira en áður var.
Hann þarf staðfastari lund en forveri hans til þess
að verða ekki vindhani, af því að öll veður veraldar
ná til hans, þótt hann búi úti á íslandi. Með öðrum
orðum: áhrif alls heimsins berast honum daglega. Hann
getur notað sér mörg, en hann þarf líka að vera vel
sterkur til að standast sum. —
Hann þarf meiri rótfestu en undanfari hans, til
þess að geta „unað glaður við sitt“, af því að hon-
um verður svo auðveldur samanburður á aðstöðu
sinni og annara í betri byggð eða gjöfulla landi, — og
svo tiltæk bústaðaskiptin. Vegna þess m. a. vill skap-
ast ójafnvægi í byggð landa og fólksflutningar meiri
en áður voru til einstakra staða.
Nútíminn reynir á margan hátt meira á greind manna,
gáfur og sálarkosti en fyrri tímar. Þess ber að gæta,
ef vel á að ganga.
Hinsvegar er líkamlega stritið miklu minna en það
var áður og öryggi efnahagslegrar afkomu langt um
meira. Fólk er miklu lengur unglegt en áður og meðal-
aldurinn hækkar. Skemmtun og gleði er gert hærra
undir höfði. Furðuefni eru fleiri og eftirvæntingar-
efnin stærri og margvíslegri.
Benedikt Jónsson frá Auðnum sagði við mig, þegar
hann var kominn yfir nírætt: „Ég er orðinn gamall.
Samt væri ég til með að lifa miklu lengur. Það er svo
margt að gerast í heiminum, sem gaman væri að vita,
hvernig fer.“
Ef lesnar eru sjálfsævisögur fyrr og nú, leynir það
sér ekki, að menn þeir, sem nú skrifa ævisögur sínar,
hafa meira gaman af að lifa, þótt komnir séu hátt á
aldur, en ævisöguritararnir, sem fyrr voru á ferðinni.
Glöggt dæmi þess að því, er nútíðarmann snertir,
er að finna í hinni fjöllesnu minningabók Þorbjörns
Björnssonar bónda á Geitaskarði: „Skyggnst um af
heimahlaði.“
í þeirri bók kemur ánægjulega fram skilningur á lið-
inni tíð og samúð með henni; — fögnuður yfir því, sem
veröldin hefur betra að bjóða en áður, en jafnframt
órofa tryggð við heimahlað.
Kunningi minn, Húsvíkingur, spurði mig um daginn,
rétt eftir að ég kom sunnan úr Reykjavík: „Finnst þér
nú ekki Húsavík lítil, þegar þú kemur frá Reykja-
vík?“
Ég sagði: „Nei, — ekki svo að saki.“ •
Eftirá fór ég að íhuga, hversvegna ég gat sagt þetta
af heilunl huga, eins og ég gerði.
Ég bar saman í huga mér útiskreytingarnar í Reykja-
vík og Húsavík vegna jólahátíðarinnar.
Ég bar saman jólatréð á Austurvelli í Reykjavík, —
gjöfin frá Oslóborg — og smávaxna jólatréð hérna sunn-
an við Samkomuhúsið okkar.
Og ég fann greinilega, að mér var Húsavík stærri og
hátíðlegri en Reykjavík, af því að hún var mér kærari.
Ég fann, að hér gat mín jólahátíð orðið meiri en í
höfuðstað landsins.
Ég veit, að þannig er einnig með ykkur.
Þetta er mikilsvert lögmál, þegar um hátíðir er að
að ræða. Þá er, eins og venjulega, heima bezt.
Ég hef brugðið upp litlum kertaljósum hér og þar
á sviði þessa umræðuefnis í góðri trú á, að hugsanir
ykkar glæði logana og bregði birtu yfir allt efnið.
Mér finnst, í stuttu máli sagt, að við eigum að vera
bjartsýn á framtíð mannkynsins og hátíðir þess.
í raun og veru ættu mennirnir að geta gert — áður
en aldir líða — líf sitt að samfelldri hátíð.
Heimdallar víðsýnið og heyrnin, sem þeir hafa hlotið,
ætti að skapa þeim skilning til þess, — og vísindi og
verkleg tækifæri efnalega aðstöðu til þess.
Tryggðin við heimahlað ætti að veita þeim hlýju í
geð til þess að una við sitt, þrátt fyrir kostamun staða
og vitneskjuna um hann.
Það er skemmtilegt að vera ungur um þessar mundir.
Gerið ykkur grein fyrir því, ungu menn og ungu
konur.
í heiminum hefur aldrei áður verið eins margt og
stórkostltgt að gerast, sem „gaman er að vita hvernig
fer“, svo að orð öldungsins frá Auðnum séu notuð.
Hvað tekst að láta kjarnorkuna afkasta miklu til
farsældar?
Verður ekki stutt bið eftir því, að öllum hernaði
létti og höfuðáherzla verður á það lögð, að maður gleðji
mann?
Slíkar hátíðir þráir mannkynið.
Ég óska ykkur öllum gleðilegra hátíða í beztu merk-
ingu þeirra orða. Hátíða, er hefja geðið hátt yfir hvers-
dagsleikann og grundvallast á því, að maður gleður
mann.