Heima er bezt - 01.04.1960, Page 13

send til þess að særa eða að ná sér niðri á náunganum,
heldur um fram allt til þess að vekja hlátur og góðlát-
legt ganian í grámósku hversdagsleikans. Nokkru ntun
einnig hafa um það valdið, að aldrei hlífði hann sjálfum
sér né sínurn veikleika í kveðskap sínum. Menn vissu
gjörla, að hjartað, sem sló að baki orðanna, var fullt
góðvildar en ekki sýkt af græsku eða hundingjahætti,
sem er allt of títt meðal Islendinga, þegar þeir varpa
fram fyndni eða gamanmálum, hvort heldur í bundnu
máli eða óbundnu.
Eg spurði kunningja minn þar vestra að því, hvort
K. N. hefði ekki ort reglulegar níðvísur eða klám, eins
og mörgum góðum hagyrðingi hefur verið hætt við.
Sagðist honum svo frá, að hann hefði ekki gert mikið
að því, en helzt hefði það verið, er hann var ölvaður í
meira lagi. Kvaðst hann kunna svo ljótar vísur eftir
K. N., að hann vildi ekki láta mig heyra þær. Þótt ég
reyndi að sannfæra þennan kunningja minn um, að ég
væri engan veginn viðkvæmur í þcim efnum, sat hann
fast við sinn keip og var ófáanlegur til að láta mig
heyra nokkra slíka stöku. Veit ég ekki hvort honum
gekk fremur til, að hann vildi ekki setja blett á minn-
ingu K. N. með því að halda slíkum kveðskap á loft,
eða hann vildi ekki taka sér illyrði í ntunn. Má vera að
hvorttveggja hafi valdið, en þó hygg ég fremur hið
fyrra. Síðar heyrði ég tvær slíkar vísur eftir K. N., og
ef þær eru rétt sýnishorn af þeirri tegund skáldskapar
hans, er lítill skaði skeður, þótt hann glatist með öllu.
Vísur þessar voru samanseymd stóryrði og klúryrði,
án fyndni og þess skapþunga, sem einn getur gefið
níðvísum gildi. Mátti af þeim marka, að slíkur kveð-
skapur hefur legið fjarri skaphöfn hans.
En var K. N. þá skemmtilegur maður? Svarið var
ætíð hið sama, að svo hefði hann ekki verið hversdags-
lega. Hann hefði verið heldur þurr á manninn, fáskipt-
inn og fálátur, bæði innan heimilis og utan. Þó brá þar
frá, ef börn áttu í hlut. Hann var barngóður með af-
brigðum, eins og raunar kemur greinilega fram í kveð-
skap hans. Heimilið, sem hann dvaldist á, var barn-
margt. Unni hann börnunum eins og hann ætti þau, og
þau kunnu vel að meta, hvernig að þeim var búið af
hans hálfu. En svo fór honum sem mörgum, að jafnan
hafði hann mest dálæti á yngsta barninu hverju sinni.
Erfðu börnin þannig hvert eftir annað þann dóm hans,
að vera bezt og skemmtilegast af systkinahópnum.
í raun réttri þarf naumast að lýsa K. N. nteð öðru
en þessu tvennu. Gaman hans er svo græzkulaust, að
engum sárna skeyti hans, þótt þau hæfi í mark, og
börnin eiga hug hans allan. Þeir menn, sem gæddir eru
slíkum einkennum, eru góðir menn.
K. N. var blásnauður aila ævi sína, þótt aldrei ætti
hann fyrir öðrum að sjá en sjálfum sér. Kvað svo rammt
að því, að oft var naumast að hann ætti önnur föt en
ígangsklæði þau, sem hann gekk í daglega að erfiðis-
vinnu, fjósverkum, þreskingu og öðrurn sveitastörfum.
Ekki er mér kunnugt um, hvort hann var kröfuharður
um kaup fyrir vinnu sína. En sívinnandi var hann,
hversu sem goldizt hefur. En á hitt voru engar dulur
Geir-heimilið á Garðar, þar sem K. N. dvaldist lengst.
dregnar, að hann var ölkær í meira lagi, og má vera að
það hafi ráðið úrslitum um fjárhag hans. Sjálfur ræðir
hann oft þennan brest í kveðlingum sínum, og sagt var
mér, að hvergi gerði hann meira úr honum en efni
stóðu til. Hvarf hann stundum að heiman svo dögum
skipti, og spurðist þá ekki til hans fyrr en hann kom
heim seint og síðar, oft lasinn og ætíð illa til reika.
En þótt K. N. væri fálátur hversdagslega, var hann
fljótur að breytast, ef öl var á könnu. Þá var sem ham-
urinn hryndi af honum, fyndnin leiftraði í hverju svari
og vísurnar flugu jafn hratt og talað var. Var það allra
manna mál, að hann hefði verið öllum skemmtilegri og
meiri gleðigjafi, ef hann var mátulega hýrgaður af víni.
En þegar hann þreytti drykkjuna til lengdar, fór honum
sem fleirum, að hann varð þreytandi, enda varð hann
oft lasinn við drykkinn, einkum er á leið ævina. En allt
um það var persónuleiki hans sá, að menn fyrirgáfu
honum víxlsporin og opnuðu honum heimili sín, hvern-
ig sem hann bar að garði. En ekki hvarf hann þó til ann-
arra en þeirra, sem hann taldi sanna vini sína, en sjálfur
var hann maður trölltryggur í lund.
Að ytri sýn var K. N. hinn gjörvulegasti. Mikill að
vallarsýn og fríður sýnum. Svipmót hans og fas allt bar
vitni gáfna hans og andlegra yfirburða. Og fagur vitnis-
burður er það um sveitunga hans, að þeir kunnu að meta
hann og breyttu eftir því.
K. N. er grafinn að Eyfordkirkju, en við hana var
hann sjálfur grafari um langt skeið. Við kirkjuna er
honum reistur minnisvarði. Var hann gerður fyrir al-
menn samskot meðal Vestur-íslendinga, bæði sveitunga
hans og annarra, en vini átti hann og aðdáendur hvar-
vetna um byggðir íslendinga vestan hafs. Sýnir það
hugarþel þeirra til hans, hversu vel þeir brugðust við
um samskotin til minnisvarðans. En vel má cinnig minn-
ast þess, að hann var í lifanda h'fi aufúsugestur, hvar sem
hann kom. En óbrotgjarnastan minnisvarða hefur hann
sjálfur reist sér með kveðskap sínum, gamanseminni og
alvörunni, sem hann fléttar svo meistaralega saman, og
því, að hann orti öðruvísi en hinir.
Heima er bezt 121