Heima er bezt - 01.04.1961, Blaðsíða 2

Norrænn dagur
Hinn 13. apríl n. k. verður haldinn svokallaður
Norrænn dagnr um öll Norðurlönd. Verður hann helg-
aður norrænni samvinnu, og í öllum löndunum haldið
uppi hvatningu um samstarf Norðurlandaþjóðanna og
gildi þess rætt og skýrt fyrir almenningi í útvarpi, skól-
um og á annan hátt. Forystu um þetta starf hefur
Norræna félagið, en það er sameiginlegur félagsskapur
á Norðurlöndum, þótt deildir landanna starfi sjálfstætt.
Norræna félagið var stofnað í Danmörku, Noregi
og Svíþjóð árið 1919, en 1922 á íslandi og 1924 í Finn-
landi. Hafa félögin starfað síðan óslitið.
Hvert er þá starf þessara félaga? mun einhver spyrja.
Oft hefur það heyrzt, að það væri meira á orði en
borði. Meira væri um fögur orð og stór en raunsætt
starf. Því er til að svara, að orðin eru til alls fyrst,
og félagsskapur áhugamanna, þótt allfjölmennur sé, er
fjarri því að hafa úrskurðarvald á vettvangi þjóðmál-
anna. Hinu verður þó ekki neitað, að margt hefur unn-
izt á þessu sviði, síðan félögin voru stofnuð. Norrænu
þjóðirnar hafa færzt nær hver annarri, ef svo mætti að
orði kveða, í öllum löndunum hefur sá hópur manna
farið vaxandi, sem sér og skilur nauðsyn þess, að
þjóðir þessar standi saman og styðji hver aðra, og sú
hefur líka orðið raunin á í fjölmörgum málum á alþjóð-
legum vettvangi, t. d. meðal Sameinuðu þjóðanna.
Minna má þó á, að heimsstyrjöldin síðari rauf samstarf
þetta á ýmsan hátt og vann því margvíslegt tjón.
Samkvæmt eðli þessa félagsskapar hefur starf hans
einkum verið unnið á sviði kynningar og menningar.
Þar, utan hinna pólitísku áhrifa, verður samstarfi bezt
komið við. Þar er tortryggnin minnst og samvinnuvilj-
inn einlægastur. í öllum löndunum eru árlega haldin
margs konar námsskeið, sem til er boðið þátttakendum
frá öllum Norðurlöndum. Viðfangsefnin eru margþætt,
en á hverju námsskeiði hittast hópar manna, sem annað
tveggja stunda sömu störf eða hafa sömu áhugamál.
Þeir kynnast þar hverjir öðrum, og þeir fá að sjá og
heyra af eigin raun, hvernig tekið er á viðfangsefnun-
um meðal frændþjóðanna. Slík persónuleg kynni hafa
átt drjúgan þátt í að auka skilning meðal manna, en auk-
inn skilningur einstakra hópa skapar smám saman meiri
skilning meðal þjóðanna í heild. Einnig hefur Norræna
félagið unnið mikið að nemendaskiptum meðal land-
anna. A hverju ári útvega félagsdeildirnar hver í sínu
landi námsfólki hinna landanna ókeypis skólavist; njóta
nemendur, svo tugum skiptir, slíkra hlunninda árlega.
Höfurn vér íslendingar eigi síður notið góðs þar af en
hin löndin, enda nú um skeið tekið virkan þátt í þess-
um skiptum. Námsdvalir þessar víkka sjóndeildarhring
unglinganna og opna hug þeirra fyrir því verki, sem
hér er verið að vinna. Þá má nefna margs konar fyrir-
greiðslu hópferða milli landanna, sem Norræna félagið
hefur ýmist gengizt fyrir eða styrkt, vinabæjahreyfing-
una, margvíslega útgáfu bóka og tímarita, auk margs
annars, sem gert hefur verið til að auka samhug meðal
hinna norrænu frændþjóða.
Á sviði stjórnmála og efnahagsmála hefur anda
norrænnar samvinnu gætt rninna en á menningarsvið-
inu. En samt hefur þar unnizt stærsti sigurinn, sem enn
hefur verið unninn í þessum málum þar sem er stofnun
Norðurlandaráðsins. Óhætt er að fullyrða, að það er
beinlínis sprottið af starfsemi Norræna félagsins, og án
þess hefði það enn verið óstofnað. Enda eru margir
forystumanna Norðurlandaráðsins sömu mennirnir og
haft hafa forystu í starfi Norræna félagsins árum sam-
an. Enn er Norðurlandaráðið að vísu einungis ráðgjaf-
arsamkoma. En það mun öllum ljóst, að slík samkoma,
þar sem margir helztu ráðamenn þjóðanna hittast og
ræða mörg mikilvægustu vandamálin, sem þjóðirnar
eiga við að stríða, í vinsemd, fyrir utan og ofan allan
flokkaríg, muni geta orðið mikilvægur þáttur í lífi þjóð-
anna og löggjöf, og þar verður áreiðanlega, er fram
líða stundir, efnt til samstarfs til heilla öllum hinum
norrænu þjóðum.
En að lokum mun einhver spyrja: til hvers eiga þess-
ar þjóðir að vinna saman, er þeim öðrum þjóðum frem-
ur nokkur fengur í slíku samstarfi, og eigum vér ís-
lendingar nokkurt erindi í þenna hóp? Þessu er fljót-
svarað. í fyrsta lagi mun fátt vænlegra framtíð mann-
kynsins en að vinátta geti hafizt og haldizt þjóða á
milli. Fyrirmynd lítils þjóðahóps í því efni getur síðar
orðið mikilvæg hvöt hinum stærri þjóðum á víðari vett-
vangi. Norrænu þjóðirnar eru náskyldar að máli, menn-
ingu og uppruna. Þeim hefur tekizt, þrátt fyrir fá-
menni og fátækt miðað við stórþjóðirnar, að skapa
merkilega menningu, sem vekur athygli um heim all-
an, bæði á sviði andlegra afreka og í félagsmálum. Þær
hafa staðið í fararbroddi um eflingu friðar í heimin-
um og orðið fyrstar þjóða til þess að leysa deilumál
sín á friðsamlegan hátt, en ekki með vopnavaldi. En
Norðurlöndin eru sem lítil eyja umkringd úthafi stór-
þjóðanna, þess vegna er þeim nauðsyn að halda saman
um allt það, sem eflt getur menningu þeirra og tryggt
stöðu þeirra í heiminum, jafnframt því sem við er
110 Heima er bezt