Heima er bezt - 01.08.1983, Page 34

bæði gjörþekkir efnið og er gæddur þeirri
gáfu að leiða liðinn tíma ljóslifandi fram á
sjónarsvið nútímans. Bók sú, er hann nú
sendir frá sér er ekki skáldsaga, heldur er
meginhluti hennar raunverulegar lýsingar
á söguhetjum og umhverfi skáldsagna
hans, Höfnunum syðra. Mesti og merki-
legasti þátturinn eru frásagnirnar af þeim
Kotvogs- og Kirkjuvogsmönnum, stór-
brotnar mannlýsingar, þótt þar rísi hæst
lýsingin á yngsta Katli, fóstra höfundar.
Eg hygg, að þeir Kotvogsmenn gleymist
seint þeim, er lesa frásagnir síra Jóns, og
satt að segja virðast mér mannlýsingar
hans standi jafnfætis hinum bestu lýsing-
um fornsagnanna. Fróðleg og merkileg er
lýsingin á Kotvogsbænum, svo stórmann-
lega hefir óvíða verið hýst hér á landi á
liðinni öld. En gott hefði verið að teikning
hefði fylgt. Kristleifur á Stóra-Kroppi á
þarna merkan þátt, og síðan eru ýmsar
sagnir, bæði dul- og draugasögur. Þar
þykir mér merkilegust og furðulegust
sagan um Hættulega húsið. Hvaða öfl
voru þar að verki? Síra Jón Thorarensen
hefir með Litla skinninu bætt einu
merkisriti enn við fyrri bækur sínar. Hafi
hann þökk fyrir.
Fjörmiklar myndir
úr þjóðlífinu
Vilhjálmur Einarsson:
DÖMUR, DRAUGAR OG
DÁNDIMENN.
Rvík 1982. örn og örlygur.
Vilhjálmur Einarsson, skólameistari á
Egilsstöðum, skráir hér frásagnir Sigfúsar
Kristinssonar (Fúsa á Austfjarðarútunni)
um lífsferil hans, sem er að mörgu leyti
sérstæður og ólíkur því sem aðrir menn
reyna, þótt oft séu söguefnin ekki stór, en
þau bregða þó upp myndum úr þjóðlífinu
framan af þessari öld. En meira er um
vert, að fjör er í frásögninni, svo að les-
andinn spyr: Hvað kemur næst? En einn
kafli bókarinnar stendur þó upp úr öllum
hinum, og eiga þeir atburðir vonandi
engan sinn líka. En þar segir frá meðferð-
inni á móður Sigfúsar, er hún ólétt með
berklaveikum manni sínum er hrakin
tvisvar yfir Atlantshafið, af því að yfirvöld
i Reykjavík neita þeim um landgöngu, er
þau koma frá Vesturheimi, þar eð þau eigi
sveitfesti austur í Fellahreppi. Slik harð-
ýðgi hefði ef til vill ekki þótt tiltökumál á
liðnum öldum, en ótrúlegt má það þykja,
að ráðamenn Reykjavikur skuli gerast
sekir um slíkt á því herrans ári 1907. En
gott er að sagan er skráð, svo að hún
geymist fátækrastjórn Reykjavíkur og
sveitaflutningunum til ævarandi smánar.
Myndarlegt
framlag
Ari Gíslason:
ÆVISKRÁR AKURNESINGA, I
Akranesi 1982. Sögufélag Borgarfjarðar.
Borgfirðingar eru ötulir við útgáfu ætt-
fræði- og mannfræðirita. Út eru komin 6
bindi af Borgfirskum æviskrám, og það
verk talið vera hálfnað, en í sambandi við
það kemur nú út fyrsta bindi af æviskrám
Akurnesinga, en þær eru áætlaðar 4 bindi.
Þar eru taldir allir Akurnesingar, sem búið
hafa þar fjögur ár eða lengur síðan 1930.
Nær þetta bindi yfir Aage til Fróði. Hjón
eru talin sitt í hvoru lagi og því oft langt
milli þeirra í skránni, því að fylgt er staf-
rofsröð. Ekki er unnt að hafa langt mál um
hvern einstakan, en getið er foreldra
námsferils, helstu starfa, bústaða fyrr og
nú, fæðingarstaða og ára og dánardaga
þeirra, sem látnir eru. Er þannig býsna-
mikinn persónufróðleik að finna, þótt
efninu sé þjappað saman. Myndir eru af
um 800 manns. Frágangur er snotur og
letur skýrt, og er það mikill kostur. Ekki er
það á annarra færi en sérfróðra manna að
dæma um, hvort skekkjur sé að finna. en í
augum þeirra, sem fávísir eru í fræðunum
er þetta álitleg bók og aðgengileg. Höf-
undurinn Ari Gíslason er nú meðal af-
kastamestu ættfræðinga landsins. Aftast í
bindinu er myndaskrá og heimilda. Það er
annars athyglisvert hversu mikið er
prentað af bókum um ættfræði og æfi-
skrám. Sýnir það ljósast áhuga almenn-
ings á þessum efnum, og er gott til þess að
vita. því að meðan svo er, verða ekki rofin
tengsli kynslóðarinnar við fortíð og sögu
þjóðarinnar. Æviskrár Akurnesingar eru
myndarlegt framlag til þessara fræða.
St. Sid
— Haustfölvi
og vorgrænka ...
Framhald af bls. 234.
mótum. Hinar hefðbundnu búgreinar
standa ekki undir sér, og fækkun bú-
fjár er engin lausn nema í bili, meðan
leitað er að nýjum leiðum. Ein sú leið
er aukin skógrækt. Auðvitað er hún
ekki lausn sem fæst í skyndi, hún þarf
áratugi til að koma að gagni, og eitt-
hvað verður að finna sér til á meðan
vér bíðum eftir því að í stað fjárbænda
komi skógarbændur á landi voru, en
að slíkt verði er engin ofurbjartsýni.
Og víst er um það, að skógarbænd-
urnir þurfa ekki að styðjast við út-
flutningsuppbætur né ríkið að greiða
afurðir þeirra niður, svo að lands-
menn geti keypt þær. Og áreiðanlega
hefði það breytt miklu í núverandi
ástandi. ef einhverju broti af öllu því
fjármagni, sem varið hefir verið til
túnræktar og sáningar á öræfum í
meira en hálfa öld hefði verið varið til
skógræktar, annaðhvort heimilis-
skóga á hverju býli eða félagsræktar
heilla sveita. Þá værum vér nú að
komast yfir á skógarbændastigið. En
meðan beðið er eftir að skógurinn
vaxi sem víðast, mættu ýmsir bændur
afla sér nokkurra tekna með ræktun
jólatrjáa, sem m.a. fengjust við grisjun
ungskógarins.
Vitanlega verða nytjaskógar ekki
ræktaðir um allt land. Þar verður
vafalítið um að ræða sérgrein þeirra
héraða, sem best hafa skilyrðin. Þar er
þegar Ijóst að Fljótsdalshérað er í far-
arbroddi, og hreyfing er hafin meðal
eyfirskra bænda í sömu átt. og síðan
munu fleiri á eftir fara, sem búa við
góð skilyrði. En er vér minnumst
þeirra orðaskipta, sem farið hafa milli
forsvarsmanna sauðkindarinnar ann-
ars vegar og skógræktarmanna á hinu
leitinu, þá er það skemmtileg tilhugs-
un, að skógur eigi eftir að verða ein af
meginstoðum landbúnaðarins, ef rétt
er á haldið. Þá lifa sauðkindin og
skógurinn í sátt og samlyndi, hvort í
sínu umhverfi. Ég spái engu, en allar
líkur þykja mér benda til þess, að
þetta muni rætast á næstu öld. og það
ef til vill fyrr en seinna.
Sr. Std.
266 Heima er bezt