Heima er bezt - 01.07.1985, Qupperneq 10

Kvenréttindafélag íslands varff 70 ára 27. janúar 1977 og efndi
þann dag til fjölmenns opins fundar að Hótel Loftleiðum um
skattamál hjóna. Stjórn og varastjórn hittist 2 dögum síðar á
hádegisfundi að Hallveigarstöðum og er þessi mynd tekin þá.
Talið frá vinstri Áslaug Friðriksdóttir, Guðrún Gísladóttir, Val-
borg Bentsdóttir, Kristín Guðmundsdóttir, Steinunn Finnboga-
dóttir, Júlíana Signý Gunnarsdóttir, Björg Einarsdóttir, Helga
Möller (aftar), Sólveig Ólafsdóttir, Póra Brynjólfsdóttir, Lilja
Ólafsdóttir, MargrétS. Einarsdóttir, Brynhildur Kjartansdóttir,
Unnur Jóhannesdóttir og Lára Sigurbjörnsdóttir.
efnum þjóðfélagsins og hafa til þess þekkingu og reynslu.
Með sérframboðunum nú hafa konur raunverulega ýtt á
hjá stjórnmálaflokkunum og þeir flokkar sem vilja halda
velli geta ekki lengur sniðgengið konur á þann hátt sem gert
hefur verið.
SÖMU MISTÖKIN
Þegar litið er til baka yfir þróunina á stöðu kvenna hér á
landi verður sú hugsun áleitin að sömu mistökin hafi end-
urtekið sig. Mikið er lagt undir til að ná áfanga, en því sem
vinnst ekki fylgt eftir. Vil ég máli mínu til skýringar nefna
þrjú dæmi:
1. Þegar íslenskar konur með stjórnarskrárbreytingu 19.
júní 1915 fengu kosningarétt og kjörgengi öðluðust þær
grundvallar-réttindi, sem þær hikuðu alltof lengi við að
notfæra sér. Reynslan sýnir að réttur sem ekki er not-
aður fellur öðrum til handa. Þau kvennasamtök sem þá
unnu að réttarbótinni hefðu einnig þurft að skipuleggja
fram í tímann hvernig nýfenginn réttur skyldi notaður.
Málin gerast ekki af sjálfu sér og inntaki lagabókstafs
þarf að fylgja eftir.
2. Lögin um jöfn laun karla og kvenna, sem voru samþykkt
1961 og tóku gildi í áföngum til 1967, hefðu þurft við-
spyrnu frá konum þegar í stað. Þær hefðu markvisst
þurft að dreifa sér á fleiri starfsgreinar og girða með því
fyrir að störf væru kvennastörf eða karlastörf og hefðin
en ekki rökin áfram allsráðandi við röðun í launaflokka.
3. Lögin um jafnan rétt kvenna og karla sem tóku gildi á
árinu 1976, jafnréttislögin svokölluðu, kveða á um að
aðstaða og tækifæri karla og kvenna skuli vera jöfn á
öllum sviðum þjóðfélagsins, í skólakerfi, á vinnumark-
aði, í fjölmiðlum o.s.frv. Jafnréttisráð skal framfylgja
þeim lögum. Vegna fjársveltis hefur ráðið verið van-
megnugt til að raungera hin fögru fyrirheit sem lögin
veita og líta svo fallega út á pappírnum. Fyrstu 3-4 árin
sem Jafnréttisráð starfaði sat ég flesta fundi þess, fyrst
sem varamaður BSRB og síðan sem formaður Ráðgjaf-
arnefndar ráðsins. Oft fannst mér starfið meiningar-
leysa, þar eða skortur á nauðsynlegu starfsfé sýndi að
hugur fylgdi ekki máli hjá stjórnvöldum.
Ég hef ekki drepið á þessi þrjú atriði hér til að ásaka
hlutaðeigandi, heldur til að skoða atburði í ljósi reynsl-
unnar og ef unnt er draga lærdóm af þeim, auðveldast er að
vera vitur eftir á. Og til úrbóta horfir. Jafnréttislögin hafa
verið endurskoðuð og afgreidd á ný frá Alþingi 19. júní
1985. Meðal nýmæla í lögunum er að framkvæmdaáætl-
anir skuli gerðar fram í tímann til að flýta því að markmiðið
„jöfn staða kvenna og karla“ náist. Annað nýmæli í þessum
lögum, forréttindi kvenna á vissum sviðum, tel ég var-
hugavert og mætti rita um það lengra mál en hér er rúm
fyrir nú.
LEIÐIN TIL JAFNRÉTTIS
Af atburðum hér á landi á Kvennaárinu 1975 ber hæst
Kvennafríið svokallaða. Beint tilefni þess var eftirfarandi
tillaga: „Kvennaráðstefnan haldin 20. og 21. júní 1975,
skorar á konur að taka sér frí frá störfum á degi Sameinuðu
þjóðanna 24. október næstkomandi til að sýna fram á
ntikilvægi vinnuframlags síns.“ Var ég í hópi 8 flutnings-
manna tillögunnar og síðar oddamaður 10 manna fram-
kvæmdanefndar um Kvennafrí. Kvennafríið var allsherj-
arátak íslenskra kvenna til að hrekja þá goðsögn að hlutur
þeirra í samfélaginu skipti litlu. Kvennafríið sannaði
óvéfengjanlega að þjóðfélagið er óstarfhæft án þátttöku
234 Heima er bezt