Æskan - 01.02.1968, Blaðsíða 12

Hinn blái litur himinsins stafar af
því, að sameindir loftsins hafa þann
eiginleika að dreifa sólarljósinu. Þeg-
ar ljós fellur á lilut, sendir hann frá
sér ljós, en það er „dreift" ljós. Ef
svo væri ekki, mundum við ekki sjá
aðra hluti en þá, sem eru sjálflýsandi.
Sameindir loftsins endurvarpa tiltölu-
lega miklu bláu ljósi, þegar hvítt
sólarljós fellur á þær, en það er hins
vegar blanda margvíslega lits ljóss,
frá rauðu til fjólublás. Þetta er ástæð-
an fyrir því, að himinninn verður
blár og fjöll virðast í fjarska verða
blá á litinn. Himinninn virðist dimm-
blár við miðbaug og þegar sól er lágt
á lofti.
Eftir því sem hærra er komið frá
sjávarborði, verður litur himinsins
dekkri, því að færri sameindir verða
til að dreifa ljósinu. Hátt í lofti og
uppi á fjöllum er liturinn orðinn
fremur svartur en blár. Algerlega
svartur, ef svo má komast að orði í
þessu sambandi, verður liann ekki
fyrr en i 1100 km hæð.
Hinn rauði litur himinsins stafar
af því, að örsmá rykkorn og vatns-
dropar í gufuhvolfinu gleypa i sig
mikinn hluta af liinu bláa og fjólu-
bláa sólarljósi, sem verður þess vegna
rautt, en ekki hvítt, og því virðist sól-
in rauð á morgnana og kvöldin. Sama
á sér stað um himininn á morgnana
og kvöldin, þegar veðurskilyrði leyfa
og skýin roðna, er sólarljósið fellur
á þau. Purpuralitur himinsins stafar
einnig frá Ijósbroti, þar eð ljósið get-
ur breytt um stefnu og orðið rauð-
brúnt, er það snertir rönd vatnsdropa
eða rykkorns.
varð ég loks svo örmagna, að ég rauk í fússi inn til fimmta úrsmiðsins. Hann tók
úrið í sundur i liasti, og athugaði parta þess undir sjónauka sínum og loks komst hann
að raun um J)að, að eitthvað meir en lítið vœri bogið við uppdragarann og hjólin, sem
að lionum stæðu. Hann gerði við þetta og tók nú úrið að ganga á ný. Á fyrsta sprettin-
um varð ekki annað sagt en það gengi þolanlega, en þegar það vantaði tiu mínútur í
tíu, tóku vísarnir hver í annan, og frá þeirri stundu héngu þeir hvor í öðrum, svo sem
einn vísir væri. En eins og allir geta skilið, er engum manni kleift að sjá hvað tíman-
um líður á úri, er þannig hagar sér, og steinliissa og öskuvondur rauk ég með úrið til
sjötta úrsmiðsins. Hann sagði að glasið bungaði niður á „tíunda kaflanum", og bætti
því við, að fjöðrin mundi ekki sitja i réttri stellingu, og að verkið þyrfti lagfæringar
við „á baka til“. Og við allt þetta gerði hann eftir sínu höfði. Fyrstu átta klukkustund-
irnar gekk það fremur laglega, en síðan tekur það að suða sem býfluga og vísarnir að
hlaupa í liring með svo miklum flýti og stjórnleysi, að undir glasinu varð ekki komið
auga á þá öðruvisi en sem sikviltandi kóngulóarvef. Þannig gekk það látlaust í fjóra
tima samfleytt og stanzaði svo að fullu með skörpum hvelli. Sárþreyttur á sál og likama
eigraði ég inn til sjöunda og síðasta úrsmiðsins i bænum. Ég beið nú og horfði á meðan
liann tók verkið i sundur, en bjó mig undir það jafnliliða, að spyrja hann spjörunum
úr og reyna á þann veg úrsmiðskunnáttu iians — því allt þetta andstreymi var orðið
mér þraut-viðkvæmt alshugarmál og steig inér nú til höfuðs með vaxandi geðofsa.
Upphaflega hafði ég gefið fyrir úrið 200 dali, en var nú búinn að fleygja frá mér
fullum tvö þúsund dölum til viðgerða á þvi. — Þegar ég liafði virt þennan úrsmið fyrir
mér góða stund, sá ég að þarna var kominn gamall og fákunnandi skipsvélafúskari,
sem ég hafði komizt í tæri við á fyrri árum um horð i gufuskipi. — Hann virtist rann-
saka úrverkið sérlega nákvæmlega, engu siður en hinir úrsmiðirnir, og lét að þvi búnu
í ljós þekkingu sína á úrverkinu með sömu andakt og þeir — en með þessum orðum:
„Það hleypir frá sér gufunni of ört... Þér verðið að hengja þennan stóra skrúflykil
þarna upp á öryggislianann.“ — Ég viðiiafði engin orð, en sló úrsmiðinn í rot samstundis.
Frændi minn, Wiiliam að nafni, sem nú er iátinn, sagði oft, að góður hestur héldi
kostum sínum svo lengi að liann ekki færi stjórniaust fælnisstökk, og að gott úr væri
óbrigðult allt þangað til úrsmiður fengi það til viðgerðar. Og liann hafði oft skemmtun
af því, að brjóta lieilann um það, hvað yrði af öllum þessum ólieppnu uppgjafamönn-
um, járnsmiðum, byssu-hreinsurum og gufuvéiafúskurum — en aldrei hitti hann ncinn,
er gat frætt hann um það. — En hefði hann verið lifandi nú, mundi enginn liafa getað
látið honum í té sannari upplýsingar um það, hvað þcssir snillingar hafast að, lieldur
en ég sjálfur.
ENDIR.
Ö#O«O»O*O«O»O»O«O»O*O*O«O»O*O*O»O»O«O*O*O«O«O»O»O*O«0»

Saltvatnið mikla í Kietta-
fjöllum Bandaríkjanna hefur
inni að halda átta sinnum
meira salt cn heimshöfin. f
vatn þetta renna þrjár ár, all-
vatnsmiklar, en úr því er ekk-
ert rennsli, svo að það tapar
engu vatni nema við uppguf-
un. Vatnið er orðið svo þykkt
af salti og málmefnum, að
menn geta ekki sokkið í því.
En menn verða að gæta augna
og munns, meðan þeir eru í
vatninu, því að seltan er svo
mikil, að hún brennir næstum
eins og sýra.
SSSSS888S8S8SSSSSSSSS888SS8888SS8SSSS8S8888888SSSS88^
68
É