Æskan - 01.11.1971, Blaðsíða 47

Myndlist
inhver mesti snillingur miðalda
var málarinn frægi, Leonardo
da Vinci. Hann fæddist í Flór-
ens á Ítalíu árið 1452. Barn að aldri
tók hann að læra að mála hjá listmál-
aranum Verrocchio, og til er altaristafla
eftir hann, sem talið er að hann hafi
málað um það bil 10 ára gamall, og
þykir hún mjög fögur. Snilligáfa hans
kom því snemma í Ijós.
Gegnum vinskap sinn við listmálar-
ann Botticelli komst Leonardo undir
handleiðslu hertogans af Medici, sem
hlynnti að öllum listgreinum og hafði
marga listamenn í þjónustu sinni. Leon-
ardo varð síðar sendiherra eða sendi-
maður þessa sama hertoga í Milanó á
Norður-Ítalíu, og á þeim árum, sem
Leonardo dvaldi þar, urðu til flest hans
beztu verk.
Leonardo var margt til lista lagt
fyrir utan snilli sína í málaralist. Hann
var einnig myndhöggvari, arkitekt, verk-
fræðingur og skáld. Á Mílanóárunum
leysti hann margar tæknilegar þrautir, til
dæmis teiknaði hann og sá um verk á
hvolfþaki dómkirkjunnar, fann upþ nýja
véltækni fyrir leikhús og margt fleira.
Teikningar hans, sem varðveitzt hafa,
geyma margar upþfinningar á sviði vél-
fræði og tækni, og hann sá langt fram
í timann á þvi sviði.
Frægasta mynd Leonardos er Mona
Lísa, máluð í Flórens um aldamótin
1500; sagt er, að hann hafi unnið að
þessari mynd í 4 ár. Fyrirmynd hans var
gift kona þar í borg. Myndin er ekki
mjög stór, 91 X71 cm, og hefur um langt
árabil verið í eigu Louvre, listasafnsins
fræga í Paris. Mona Lisa er líklega
þekktasta málverk heimsins, og mynd-
in er svo dýrmæt, að hún er tryggð
fyrir 100 milljónir dollara. Þó að ekkert
af málverkum Leonardos sé eins frægt
og Mona Lísa, þá þekkir almenningur
nöfn margra þeirra og hefur séð eftir-
prentanir. Má þar af nefna Síðustu
kvöldmáltíðina, með Jesú og lærisvein-
unum, af henni er til fjöldi eftirprentana.
Myndina málaði Leonardo fyrir klaustur
eitt í Flórens. Ekkert málverk i heimi
hefur verið selt jafnháu verði og mynd
hans, Ginevta dei Benci (brjóstmynd
af konu), en myndin var i eigu Franz
Mona Lisa var keypt fyrir 4 þúsund
gyllini af Frans I Frakkakonungi og er
nú einn af dýrgripum Louvre-safnsins
í París. Andlitið er undarlega fallegt,
teikningin finleg og nákvæm og grunn-
urinn lýsir rómantískri hugvitsemi. List-
fræðingar og áhugamenn hafa deilt um
bros hennar og búið til margar sögur
um hana.
Þetta er fyrsta hefti í skemmtilegum
myndasöguflokki, sem hefur hafið
göngu sína. í þessu hefti eru 15 bráð-
skemmtileg ævintýri þeirra félaganna,
Litla og Stóra.
í lausasölu kr. 48,40. Til áskrifenda
ÆSKUNNAR kostar bókin aðeins kr.
34,00.
Jósefs af Lichtenstein (smáriki í Mið-
Evrópu). Listasafnið i Washington (Na-
tional Gallery of Art) greiddi fyrir hana
sem svaraði til 400 millj. ísl. króna
árið 1967. Myndin er mjög lltil, 38,4X
36,8 cm, máluð á tré.
Árið 1499 réðust Frakkar inn í Mil-
anó og tóku borgina á sitt vald. Þá
varð Leonardo heimilislaus og flýði til
Feneyja. Ekki settist hann þó þar að,
en fór aftur til fæðingarborgar sinnar,
Flórens, og átti þar heima í nokkur ár.
Hann flutti svo aftur til Mílanó 1506 og
bjó þar og starfaði til 1514. Þá hélt
hann til Rómar og var í þjónustu páf-
ans í tvö ár. Flórens er mikil listaborg
enn i dag og geymir dýrmæt listaverk
gömlu meistaranna í söfnum sínum, en
á tímum Leonardos átti hún sitt blóma-
skeið. Margir frægir listamenn lifðu
þar og störfuðu, þeirra á meðal snill-
ingarnir Michelangelo og Rafael, sem
báðir voru yngri en Leonardo og urðu
fyrir áhrifum af honum.
Leonardo stofnaði hinn svokallaða
Lombardiska listaskóla og hafði fjölda
nemenda, sem hann hafði mikil áhrif
á, og margir þeirra urðu þekktir lista-
menn. Leonardo var ekki mikilvirkur
málari. Ekki hafa varðveitzt mörg mál-
verk eftir hann, því að eitthvað hefur
glatazt. Aftur á móti hefur hann verið
mikilvirkur við verkfræðilegar teikning-
ar og uppfinningar, og fjöldi þeirra
teikninga hefur geymzt til okkar daga.
Leonardo dvaldi síðustu æviár sin
við hirð Franz I. Hann lézt árið 1519,
tæplega 70 ára að aldri, á undan Rafael,
sem var miklu yngri og dó 37 ára.
Leonardo verður alltaf talinn einn mesti
og fjölhæfasti listamaður, sem uppi
hefur verið. Þúsundir manna, sem heim-
sækja Louvre í Paris árlega, dást að
frægasta listaverki Leonardos, fínleika
þess og litameðferð og heillast af hinu
dulræða brosi Monu Lisu.
L. M.
45