Æskan - 01.11.1978, Page 98

freyja hafði kveikt undir katlinum, og
þegar kamínur voru komnar á bað-
stofuloft, var kaffið venjulega hitaó
þar. Þá hófst ein hátíðlegasta stund
jólanna. Húsbóndinn brá sér fram á
rúmstokkinn og tók Vídalínspostillu
niður af hillunni. Hver maður tók
sálmabók sína og söng jólasálminn
með, ýmist uppi sitjandi eða liggjandi í
rúmi sínu. Lesturinn var lesinn við
Ijósadýrð og kraumandi kaffiketill á
hlóðum. (Hornstrendingabók).
Ofát
Á jólunum var margs konar sæl-
gæti, sem ærið var sjaldgæft endra-
nær, og bar ósjaldan við, að á
fátækum heimilum, þar sem menn
lifðu við léttmeti, væri borðað meira
en menn höfðu gott af, og henti þetta
einkum börnin, enda þótti fá-
tæklingum þetta jafnvel eiga við, og
enginn eða lítill hátíðarbragur að
öðrum kosti. Eftir gamalli barlóms-
konu var það haft, þegar hún var að
lýsa vesöldinni heima hjá sér: ,,Það er
eins og annað hérna í Skarði núna, að
ekki gátu krakkaangarnir fengið
kveisu um jólin, sem oft hefur þó
heppnast endranær." (Þorkell
Bjarnason prestur).
Hraun og maltur fiskur
Á Þorláksmessu voru svonefnd
„hraun" soðin í hangikjötssoðinu og
höfð til miðdegismatar ásamt reyktum
bjúgum og kökum. Hraunin voru
hryggur og haus og fætur af naut-
gripum, sem slátrað hafði verið að
haustinu. Fyrst var kjötið tekið af
beinum eða hryggnum og tungan úr
hausnum. Síðan voru hraunin hengd
upp í fjós, svo að þau úldnuðu og
meiri fita næðist úr þeim síðar. Ekki
man ég hve lengi þau voru látin hanga
svona, en síðan voru þau reykt í eld-
húsi til Þorláksmessu Sumir suðu
harðfisk i hangikjötssoðinu. Var það
helst maltur fiskur, en svo kallaðist
fiskur, sem illa hafði gengið að herða
og hafði komið ýlda í áður en hann
harðnaði. Með hraunum og fiskinum
voru gefnar soðnar rúgkökur, soð-
kökur. (Finnur á Kjörseyri).
Áður en leikurinn byrjar, verður þú
að klippa 10— 15 mismunandi fiska út
úr pappa. Þeir mega bæði vera litlir
og stórir. Síðan skaltu lita þá með
ýmsum litum, og að síðustu skaltu
skrifa á þá, hvaó þeir eru þungir.
Síðan skaltu fela þá í herberginu.
Að þessu loknu er óhætt að kalla á
krakkana og leyfa þeim að fara að
veiða. Eftir 10 mínútur er veiðitíminn
liðinn. Þá hætta krakkarnir veiðum og
koma til stjórnanda leiksins með veiði
sína — það er að segja þá fiska, sem
þeir hafa fundið — til þess að láta
hann reikna út, hve mörg kíló þau hafi
veitt. Sá, sem hefur fengið mest aö
þyngd, fær að fela fiskana í næsta
skipti. Ef til vill hefir sá, sem fæsta
fiskana fékk, fengið flest kíló, því að
þyngdin er aðeins komin undir því,
sem stendur á fiskunum. Það er
skemmtilegast að hafa minnstu
fiskana þyngsta, af því að verst er að
finna þá, og stærstu fiskana léttasta,
svo að sá, sem sér á sporðinn á stór-
fiski og ætlar sér að krækja í feitt,
verði súr á svipinn, þegar hann sér
100 grömm standa á honum.
Góður pantleikur
Allir þeir, sem ætla að vera með,
safnast saman í eitt herbergi og eru
látnir segja sögur hver á eftir öðrum.
En sögur þessar eru þannig, að viss
orð eða orðhluta má ekki segja.
Hugsum okkur t. d., að ekki mætti
segja ,,-ja". Sagan gæti svo t. d. verið
á þessa leið: Seinasta daginn fyrir jól
fáum við alltaf aö gera hvað sem við
viljum í skólanum. Kennarinn les upp
jólasögu, og á töfluna er teiknuö jóla-
mynd. Það er mikil ánægja . . .
Hér grípa hlustendurnir fram í fyrir
þeim, sem segir söguna, því að '
orðinu ánægja kemur fyrir endingin
,,ja“, sem ekki mátti segja. Söga-
maðurinn verður þá að leggja pant.
Síðan tekur næsti við og segif
sögu, og svo koll af kolli, uns allir eru
búnir. Þá hafa allir lagt fram pant, og
síðan má dæma eftir þeim.
En það verður að athuga við
þennan leik, að ef sögurnar eiga ekki
aó vera leiðinlega langar, þá verður að
segja þær fljótt, og sögumaður ma
ekki hugsa lengi um hverja setningu.
áður en hann segir hana. Einmg
verður að velja þau orð eða þá orða-
hluta, sem oft koma fyrir í daglegu tali.
svo að mönnum verói gjarnara að
brjóta reglurnar.
Mús
Mús er ágætt jólaspil. Það er spila0
með hnetum, karamellum eða ein-
hverju slíku. Hneturnar eru lagðar a
borðið á víð og dreif. Einn þátttak-
andinn er sendur út, og á meðan
ákveða hinir, hvaða hneta eigi að vera
mús. Svo má kalla hann inn aftur
Hann byrjar að taka af hnetunum, °9
meðan hann ekki snertir við „mus-
inni", má hann halda áfram að fá ser
hnetur. En um leið og hann tekur
„músina", hrópa hinir: „Mús!" —
þá má hann ekki taka fleiri.
Svo fara hinir út einn eftir öðrum-
Ný „mús" er ákveðin, og allt hið sama
endurtekur sig. Þetta er skemmtileg
aðferð til þess að miðla jólasael-
gætinu.