Æskan

Árgangur

Æskan - 01.01.1982, Blaðsíða 4

Æskan - 01.01.1982, Blaðsíða 4
AMAZON BAMBUSINN þess að glóa í 2—3 mínútur og jafnvel allt upp í 15 mín- útur, en er þráðurinn var orðinn hvítglóandi, þá brann hann upp til agna og Ijósið slokknaði. Þó að Edison færi frekar leynt með þessar tilraunir sínar fór þó ekki hjá að orðrómur kæmist á kreik um það hvað væri að gerast í vinnustofu hans. Þessi orðrómur varð m. a. til þess að breska stjórnin kallaði á sinn fund alla fremstu vísindamenn landsins til þess að fá úr því skorið hverjir möguleikarnir væru á því að Edison tækist þetta ætlunarverk sitt. Ekki voru sérfræðingarnir bjart- sýnir á að þessi tilraun tækist og eftir nokkur fundarhöld í þeirra hóp, var ríkisstjórninni tjáð að engar líkur væru á því að Edison gæti framleitt rafmagnsljós, sem treysta mætti á. Þó að þetta hafi verið niðurstaða sameiginlegs fundar sérfræðinganna, er ekki þar með sagt að allir fundarmanna hafi verið á sama máli og það var t. d. skoðun Johns Tyndall (1820—1893), sem var frægur vísindamaður á þeim tíma, að það væri ekki ómögulegt að Edison gæti framleitt slíkt Ijós. OG ÞAÐ VARÐ LJÓS! Edison lét þó hrakspár sem þessar sem vind um eyru þjóta, og vann af kappi. Hver tilraunin rak aðra og ótaldir metrar af platínuþræði voru brenndir upp til agna á vinnustofunni, en án alls árangurs, þar til einn dag aó nokkuð nýtt kom upp á. Edison dettur í hug, hvort hægt sé að láta kolbrunninn þráð lýsa í lofttæmdu íláti. Honum segist þannig frá: — Ég lét þegar senda eftir rúllu af baðmullarþræði og hóf þegar að gera tilraunir í Ijósi þessarar nýju hugmyndar. Þrem sólarhringum síðar höfðu Edison og aðstoðarmaður hans Bachelor notað alla rúlluna og hver þráðurinn eftir annan hafði brugðist. Loksins tókst þó að flytja þráðinn í þar til gerða peru og varlega dældu Edison og Bachelor loftinu úr perunni. Kolþráðurinn sat nú á sínum stað inni í perunni, en hvað myndi gerast þegar straumi væri hleypt á? — Ég þorði varla að draga andann þegar ég sneri rofanum, segir Edison. — En undrið gerðist og peran lýsti. Við settumst allir niður umhverfis peruna og bara sátum og horfðum á Ijósið. Loksins gátu Edison og Bachelor gengið til náða og þegar þeir vöknuóu aftur, þá lýsti peran enn, en alls dugði hún í um 40 klukkustundir. — Fyrst hún gat lifað svo lengi, þá get ég búið til aðra, sem lýsir í a. m. k. 100 klukkutíma, sagói Edison. Þegar hér var komið sögu vissi Edison að kenning hans var rétt, en spurningin var aðeins sú hvort bómull- arþráöurinn væri sá eini rétti. Til þess að fá úr þessu skorið hóf Edison tilraunir með alls kyns ólíka þræði og meðal þess sem notað var var pappír, hálmur, pálma- blöð, hampur og meira að segja apahár. Af þeim rúmlega 6000 efnum sem Edison reyndi var það bambus sem gaf bestan árangur og þar með hófst leitin að heppilegasta bambusnum. En þá kom babb í bátinn, því aó samkvæmt þeim upp- lýsingum sem Edison aflaði sér voru til hvorki fleiri né færri en 1200 tegundir af bambus, þar af um 300 sem voru nýttar af mönnum. Hvaða tegund myndi reynast best? Á næstu mánuðum lagði hver leiðangurinn af stað á fætur öðrum og má segja að allir hugsanlegir staðir á hnattkúlunni hafi verið rækilega rannsakaðir. Talið er að kostnaðurinn við þessa leiðangra hafi ekki verið undir kvartmilljón bandaríkjadala, sem var engin smáupphæð árið 1879. Að sjálfsögðu urðu til margar sögur um þessa leið- angraog frægustertrúlegasagan um manninn sem fann heppilegustu bambustegundina. Edison hafði lesið um bambustegund sem óx villt á Amazon svæðinu í Brasilíu og að sjálfsögðu þurfti að prófa hana líka. Sagt er að maðurinn sem sendur var í þennan leiðangur hafi verið 15 mánuði á leiðinni og aleinn þurfti hann að berjast gegn hinu erfiða landslagi, sótthita, eiturslöngum og fjandsamlegum Indíánum. En hann náði á leióarenda, með heimsins besta bambus í þá daga og er hann korn til baka úr leiðangrinum, þá var honum fagnað sem hetju. Þessi maður hvarf síðan í New York um hábjartan dag og þrátt fyrir mikla leit fannst hann aldrei — en bambusinn var kominn á sinn stað, í hendurnar á Thomas Alva Edi- son. LÝSTI UPP SKAMMDEGIÐ Áttundi áratugurinn var að ganga í garð og Edison vildi kveðja þann sjöunda á veglegan hátt. í því skyni bauð hann um 3000 vísindamönnum, framámönnum iðnaðar- fyrirtækja og forráðamönnum New York borgar til veislu í Menlon Park í útjaóri New York borgar á gamlársdag. Þegar myrkrið var dottið á þrýsti Edison á hnapp og skyndilega var garðurinn baðaður í Ijósum — raf- magnsljósum og hin fína samkunda stóð þarna orðlaus. Ljósin voru látin loga þarna í viku samfleytt og fólk flykktist hvaðanæva að af landinu til þess að sjá þessi undur. Glóðarlampinn, afi Ijósaperunnar, ef svo má að orði komast, lýsti þannig upp skammdegið og ein merkasta uppfinning Edisons fyrr og síðar var á hvers manns vör- um.
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56

x

Æskan

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Æskan
https://timarit.is/publication/383

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.